Sanayi İnkılabının Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Sanayi İnkılabının Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri Nelerdir?

Sanayi İnkılabı

buhar gücünün bulunması

bu gücün üretimde kullanılmaya başlanması sonucunda ortaya çıkan üretimin basit el aletleri ile pahalıya ve yavaş yapılması uygulamasının terk edilmesi

üretimin fabrikalarda hızlı ve ucuza gerçekleştirilmesi olayıdır

Yani Sanayi İnkılabı üretimde basit el aletlerinin yerini

makinenin almasıdır

Sanayi İnkılabı

”Globalleşme” denilen

pazarları ve üretimi dünya boyutuna taşıyan ekonomik dönüşümün de başlangıcını teşkil etmektedir

Sanayii İnkılabı küçük sermayeden

büyük sermayeye

yani kapitalizme geçilmesini sağlamış

küçük sanayii kuruluşlarının yıkılması

ucuz ve bol üretimi dünya ticaret dengesini değiştirmiştir

Sanayii İnkılabı ile birlikte Avrupa’da hammadde ve Pazar problemi yaşanmıştır

Bu problem batılı ülkeleri hem milli sınırları içinde

hem de sömürgelerinde koruyucu tedbirle almaya ve yeni pazarlar bulmaya zorlamıştır

Kalabalık nüfusu

yer altı ve yerüstü zenginlikleriyle Osmanlı Devleti bu açıdan Batılılar için önemli bir Pazar niteliği taşımıştır

Osmanlı Devleti’nin Sanayii İnkılabı’ndan olumsuz yönde etkilenmemek için alması gereken önlem yüksek gümrük uygulayarak Avrupa mallarına karşı yerli sanayisini korumak ve sanayiini çağdaş teknolojiyle güçlendirerek

Batı malları ile rekabet edebilecek duruma getirmektir

Ancak bunların hiçbiri yapılmadığı için Osmanlı Devleti

Sanayii İnkılabı’ndan olumsuz yönde etkilenmiştir

Mal üretimi çoğaldıktan sonra

artık kapitülasyonların tanıdığı ayrıcalıkları da yeterli görmeyen Batılılar

Osmanlı Devleti’nin uyguladığı ticaret yasaklarından

tekel uygulamalarından şikayetçi olmaya başlamışlardır

İngilizler

Mısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşanın çıkarttığı isyan ortamından faydalanarak

1838 Ticaret Antlaşmasıyla bu şikayetlerden kurtulma imkanını elde etmiş

bunu diğer büyük Batılı devletler izlemiş ve ülke adeta bir yarı sömürge ağı içine düşmüştür

Avrupa malı ucuz ve bol miktarda Osmanlı pazarına girerken

Osmanlı ülkesindeki hammadde daha ucuza yurt dışına çıkarılmış

bu da yerli sanayiinin gelişmesini engellemiştir

Osmanlı Devleti’nin savaşlar yüzünden mali durumunun bozulması ve izlediği yanlış ekonomik politika

Onu Batılı devletlerden borç almaya zorlamıştır

Alınan borçlar yerinde kullanılmadığı için

devlet bu paraların faizlerini bile ödeyememiş ve iflas ettiğini açıklamıştır

Batılıların

Osmanlı Devleti’nden alacaklarını tahsil etmek gayesiyle 1881’de kurulan Duyun-u Umumiye Teşkilatı

devletin gelirlerinin önemli bir bölümünü el koydurmuştur

Bu da Osmanlı Devleti’nin mali bağımsızlığını yitirmesine neden olmuştur

Osmanlı Devleti’nin bu şekilde borçlanması yabancı müteşebbise yaramış

Türk müteşebbisler ya tamamen ortadan silinmiş

ya da yabancılarla anlaşarak çalışmalarına devam etmek zorunda kalmışlardır

Bunun sonucunda demiryolu

limanlar

elektrik-havagazı

su ve maden ocakları hep Avrupalı işletmeciler tarafından işletilmiştir

amacı kar etmek olan bu şirketler

milli kaynakları rasyonel olmayan bir şekilde kullanarak zenginleşirken

ülke kaynaklarını kurutmuşlardır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Sanayi İnkılabının Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri Nelerdir? Sanayi İnkılabının Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri Nelerdir? Sanayi İnkılabıbuhar gücünün bulunmasıbu gücün üretimde kullanılmaya başlanması sonucunda ortaya çıkan üretimin basit el aletleri ile pahalıya ve yavaş yapılması uygulamasının terk edilmesiüretimin fabrikalarda hızlı ve ucuza gerçekleştirilmesi olayıdırYani Sanayi İnkılabı üretimde basit el aletlerinin yerinimakinenin almasıdırSanayi İnkılabı”Globalleşme” denilenpazarları ve üretimi dünya boyutuna taşıyan ekonomik dönüşümün de başlangıcını teşkil etmektedir Sanayii İnkılabı küçük sermayedenbüyük sermayeyeyani kapitalizme geçilmesini sağlamışküçük sanayii kuruluşlarının yıkılmasıucuz ve bol üretimi dünya ticaret dengesini değiştirmiştirSanayii İnkılabı ile birlikte Avrupa’da hammadde ve Pazar problemi yaşanmıştırBu problem batılı ülkeleri hem milli sınırları içindehem de sömürgelerinde koruyucu tedbirle almaya ve yeni pazarlar bulmaya zorlamıştırKalabalık nüfusuyer altı ve yerüstü zenginlikleriyle Osmanlı Devleti bu açıdan Batılılar için önemli bir Pazar niteliği taşımıştırOsmanlı Devleti’nin Sanayii İnkılabı’ndan olumsuz yönde etkilenmemek için alması gereken önlem yüksek gümrük uygulayarak Avrupa mallarına karşı yerli sanayisini korumak ve sanayiini çağdaş teknolojiyle güçlendirerekBatı malları ile rekabet edebilecek duruma getirmektirAncak bunların hiçbiri yapılmadığı için Osmanlı DevletiSanayii İnkılabı’ndan olumsuz yönde etkilenmiştir Mal üretimi çoğaldıktan sonraartık kapitülasyonların tanıdığı ayrıcalıkları da yeterli görmeyen BatılılarOsmanlı Devleti’nin uyguladığı ticaret yasaklarındantekel uygulamalarından şikayetçi olmaya başlamışlardırİngilizlerMısır valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşanın çıkarttığı isyan ortamından faydalanarak1838 Ticaret Antlaşmasıyla bu şikayetlerden kurtulma imkanını elde etmişbunu diğer büyük Batılı devletler izlemiş ve ülke adeta bir yarı sömürge ağı içine düşmüştürAvrupa malı ucuz ve bol miktarda Osmanlı pazarına girerkenOsmanlı ülkesindeki hammadde daha ucuza yurt dışına çıkarılmışbu da yerli sanayiinin gelişmesini engellemiştir Osmanlı Devleti’nin savaşlar yüzünden mali durumunun bozulması ve izlediği yanlış ekonomik politikaOnu Batılı devletlerden borç almaya zorlamıştırAlınan borçlar yerinde kullanılmadığı içindevlet bu paraların faizlerini bile ödeyememiş ve iflas ettiğini açıklamıştırBatılılarınOsmanlı Devleti’nden alacaklarını tahsil etmek gayesiyle 1881’de kurulan Duyun-u Umumiye Teşkilatıdevletin gelirlerinin önemli bir bölümünü el koydurmuşturBu da Osmanlı Devleti’nin mali bağımsızlığını yitirmesine neden olmuşturOsmanlı Devleti’nin bu şekilde borçlanması yabancı müteşebbise yaramışTürk müteşebbisler ya tamamen ortadan silinmişya da yabancılarla anlaşarak çalışmalarına devam etmek zorunda kalmışlardırBunun sonucunda demiryolulimanlarelektrik-havagazısu ve maden ocakları hep Avrupalı işletmeciler tarafından işletilmiştiramacı kar etmek olan bu şirketlermilli kaynakları rasyonel olmayan bir şekilde kullanarak zenginleşirkenülke kaynaklarını kurutmuşlardır