Mısır: Sobek (Timsah Başlı Tanrı)

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Sobek (Timsah Başlı Tanrı)

Sular tanrısı Sobek ya da Sebek

[1] Eski Mısır uygarlığının timsah şeklindeki tanrısıdır

[2] Annesi

Neith'tir

[3] Sobek

Nil'in yıllık taşmasını ve vadisinin gübrelenmesini sembolize ediyordu

[4]

Tüm suların tanrısı olarak kabul edilen Sobek'in kutsal hayvanı

timsahtır

Şehri Crocodilopolis (El-Fayum)'dur

Eşinin Tawaret

oğlunun Anubis

kardeşlerinin de Seth

Osiris

İsis ve Nephthys olduğu söylenir

Öbür adları Sebek

Sobk

Suchos

Sebek-Ra

Soknopais ve Sobki'dir

Thoth'un baş düşmanıdır

[2]
Sobek

4 elementi de temsil ederdi:[*]Ra'nın ateşi

[*]Shu'nun havası

[*]Geb'in toprağı[*]Osiris'in suyu

[3] Ölüler Kitabı'nda Sobek'in Horus'un doğumuna yardım ettiği

dolayısıyla Seth'in yenilmesine yardımcı olduğu yazar

[5][3]
Sobek

Nil Nehri'ni

bereketi ve tarlaları simgeliyordu

(Osiris'in "Ölüler Dünyası"nın efendisi olmadan önceki haline benzetebiliriz

) İhtiraslı

ama olumlu bir gücün sembolü olsa da

kötülüğe meyilli tasvirleri de bulunur

Sobek'e aitti

Sayısız yaratılış mitoslarından biri de ona aittir

Bu mite göre kaosun sularından Sobek ortaya çıkmış ve dünyayı yaratmıştır

Sobek

"yaratıcı güç" olarak kabul edildiğinden Antik Mısır'ın en koalisyona açık tanrısı Ra ile de birleştirilmiş

en önemli karama inanışlardan biri olan Amon-ra'nın bir kolu olarak Sobek-Ra kültü de yaratılmıştır

[6]
Sobek

timsah başlıdır ve kutsal hayvanı da timsahtır

[7] Ancak Mısır'ın her yerinde timsah kutsal kabul edilmez

Bazı bölgelerde düşman sayılır

Halk evcil timsahlara bakar ve besler; kulaklarına küpeler

ayaklarına bilezikler takar ve öldüklerinde bazıları mumyalanıp özel tabutlara konularak kutsal yerlere gömülürler

[8] Timsahların

ölen insanlardan günahkar olanları öbür dünyada parçalayacaklarına inanılır

[9][10]
Fayum'un merkezi Crocodillopolis'in tanrısıydı

Orada canlı sürüngenler ve timsahlar

havuzlarda muhafaza edilirlerdi

[11] Mısırlılara göre timsahlar

timsah tanrı Sobek'in yeryüzündeki temsilcileridir

Belki de bu yüzden Mısırlılar timsahları ve hatta yumurtalarını mumyalamışlar

Yunanlar da bir Mısır şehri olan Medinet el Faiyum'u "timsah tapımının merkezi" anlamına gelen "Crocodilopolis" ismiyle anmışlardır

[12][1]
Bunun yanında timsah Mısırlılar için aynı zamanda korku imgesi olmuştur

Bedeninin ön kısmı kaplan

arka kısmı hippopotam

kafası da timsah şeklinde olan Ammut ya da Ammit

ruhları yiyen daimondur

[13][1]
Eski Mısırlılar için Nil nehri'nin öneminden detaylı bir şekilde bahsetmeye gerek yok sanırım; medeniyetleri / yerleşik tarım kültürü bu nehrin etrafında gelişmiştir

Haliyle bu nehrin müdavimi hayvanların kutsallaşması da kaçınılmazdı

Timsah başlı insan vücutlu tanrının aynı zamanda kral olarak düşünülmemesi

yine onun sadece dini manada halkın arasında edindiği hürmetin önemini ortaya koyar

Ancak bu dinsel hürmet

bugün anladığımız ölçüde değildir; zira kimi halkların (örn

Apollinopolis halkı) Antik dönemde timsah avcılığı yaptığı ve etini yediği biliniyor; hatta timsah kültünün tüm Mısır'a uzanmadığı da söyleniyor

Halklar arası çatışmalar

haliyle halklar arasındaki dinsel değer farklılıklarının da çarpışmasını gerektirebiliyor

[14][1]

Kom Ombo Tapınağı ve Sobek

Kom Ombo -tanrıların şehri- manasına gelmekte ve antik cağlardaki adı Ombos olarak bilinmektedir

Bulunduğu yer itibari ile Nübye ve altin madenleri güzergahinda bulunduğundan tarih boyunca önemli bir nokta olarak kabul edilmiştir

Kitchener's Adalarından sonra Nil kıyısında

yüksek bir burun üzerinde inşa edilen Kom Ombo Tapınağı

iki tanrı tarafından paylaşılan tek tapınak olma özelliğine sahiptir

[15] Ayrıca tapınağın biri iyilik biri kötülük olmak üzere iki kapısı vardır

[16] Kom Ombo tapınağının yarısı

iyilik tanrısı Horus'a

diğer yarısı da kötülük tanrısı Sobek (Seth)'e

[5][17] kimi kaynaklara göre ise şahin tanrı Haroeris'e [16] adanmıştır

[5][17] Horus'un düşmanı olan Hain tanrı Seth

Sobek'le birleşmiştir

Sobek'in şef mabedi Komombo'ydu

Zamanla yırtıcı hayvanların istilasına uğramış ve sakinleri de korkudan gitmişlerdir

Onlar bir totem hayvana inanırlardı

İbadetin sembolü olduğundan onlara saldırmazdı

Esir timsahlar tapınakta korundu ve çoğu mumyalandı

[5]
Tapınak

geçen yüzyıllar boyunca özellikle Nil ırmağının taşmaları ve depremler sonucu tahribata uğramıştır

Ayrıca daha sonraki başka inşaatlarda kullanılmak üzere bu tapınağın taşlarından yararlanılmıştır

Tapınağın içindeki kabartmalardan bir bölümü burayı daha sonra kilise olarak kullanan Kıptiler tarafından silinmiştir

Alıntı

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Mısır: Sobek (Timsah Başlı Tanrı) Sobek (Timsah Başlı Tanrı) Sular tanrısı Sobek ya da Sebek[1] Eski Mısır uygarlığının timsah şeklindeki tanrısıdır[2] Annesi Neith'tir[3] Sobek Nil'in yıllık taşmasını ve vadisinin gübrelenmesini sembolize ediyordu[4] Tüm suların tanrısı olarak kabul edilen Sobek'in kutsal hayvanı timsahtır Şehri Crocodilopolis (El-Fayum)'dur Eşinin Tawaret oğlunun Anubis kardeşlerinin de Seth Osiris İsis ve Nephthys olduğu söylenir Öbür adları Sebek Sobk Suchos Sebek-Ra Soknopais ve Sobki'dir Thoth'un baş düşmanıdır[2] Sobek 4 elementi de temsil ederdi:[]Ra'nın ateşi[]Shu'nun havası[]Geb'in toprağı[]Osiris'in suyu[3] Ölüler Kitabı'nda Sobek'in Horus'un doğumuna yardım ettiği dolayısıyla Seth'in yenilmesine yardımcı olduğu yazar[5][3] Sobek Nil Nehri'ni bereketi ve tarlaları simgeliyordu (Osiris'in "Ölüler Dünyası"nın efendisi olmadan önceki haline benzetebiliriz) İhtiraslı ama olumlu bir gücün sembolü olsa da kötülüğe meyilli tasvirleri de bulunur Sobek'e aitti Sayısız yaratılış mitoslarından biri de ona aittir Bu mite göre kaosun sularından Sobek ortaya çıkmış ve dünyayı yaratmıştır Sobek "yaratıcı güç" olarak kabul edildiğinden Antik Mısır'ın en koalisyona açık tanrısı Ra ile de birleştirilmiş en önemli karama inanışlardan biri olan Amon-ra'nın bir kolu olarak Sobek-Ra kültü de yaratılmıştır[6] Sobek timsah başlıdır ve kutsal hayvanı da timsahtır[7] Ancak Mısır'ın her yerinde timsah kutsal kabul edilmez Bazı bölgelerde düşman sayılır Halk evcil timsahlara bakar ve besler; kulaklarına küpeler ayaklarına bilezikler takar ve öldüklerinde bazıları mumyalanıp özel tabutlara konularak kutsal yerlere gömülürler[8] Timsahların ölen insanlardan günahkar olanları öbür dünyada parçalayacaklarına inanılır[9][10] Fayum'un merkezi Crocodillopolis'in tanrısıydıOrada canlı sürüngenler ve timsahlar havuzlarda muhafaza edilirlerdi[11] Mısırlılara göre timsahlar timsah tanrı Sobek'in yeryüzündeki temsilcileridir Belki de bu yüzden Mısırlılar timsahları ve hatta yumurtalarını mumyalamışlar Yunanlar da bir Mısır şehri olan Medinet el Faiyum'u "timsah tapımının merkezi" anlamına gelen "Crocodilopolis" ismiyle anmışlardır[12][1] Bunun yanında timsah Mısırlılar için aynı zamanda korku imgesi olmuştur Bedeninin ön kısmı kaplan arka kısmı hippopotam kafası da timsah şeklinde olan Ammut ya da Ammit ruhları yiyen daimondur[13][1] Eski Mısırlılar için Nil nehri'nin öneminden detaylı bir şekilde bahsetmeye gerek yok sanırım; medeniyetleri / yerleşik tarım kültürü bu nehrin etrafında gelişmiştir Haliyle bu nehrin müdavimi hayvanların kutsallaşması da kaçınılmazdı Timsah başlı insan vücutlu tanrının aynı zamanda kral olarak düşünülmemesi yine onun sadece dini manada halkın arasında edindiği hürmetin önemini ortaya koyar Ancak bu dinsel hürmet bugün anladığımız ölçüde değildir; zira kimi halkların (örn Apollinopolis halkı) Antik dönemde timsah avcılığı yaptığı ve etini yediği biliniyor; hatta timsah kültünün tüm Mısır'a uzanmadığı da söyleniyor Halklar arası çatışmalar haliyle halklar arasındaki dinsel değer farklılıklarının da çarpışmasını gerektirebiliyor[14][1] Kom Ombo Tapınağı ve Sobek Kom Ombo -tanrıların şehri- manasına gelmekte ve antik cağlardaki adı Ombos olarak bilinmektedir Bulunduğu yer itibari ile Nübye ve altin madenleri güzergahinda bulunduğundan tarih boyunca önemli bir nokta olarak kabul edilmiştir Kitchener's Adalarından sonra Nil kıyısında yüksek bir burun üzerinde inşa edilen Kom Ombo Tapınağı iki tanrı tarafından paylaşılan tek tapınak olma özelliğine sahiptir[15] Ayrıca tapınağın biri iyilik biri kötülük olmak üzere iki kapısı vardır[16] Kom Ombo tapınağının yarısı iyilik tanrısı Horus'a diğer yarısı da kötülük tanrısı Sobek (Seth)'e [5][17] kimi kaynaklara göre ise şahin tanrı Haroeris'e [16] adanmıştır[5][17] Horus'un düşmanı olan Hain tanrı Seth Sobek'le birleşmiştir Sobek'in şef mabedi Komombo'ydu Zamanla yırtıcı hayvanların istilasına uğramış ve sakinleri de korkudan gitmişlerdir Onlar bir totem hayvana inanırlardı İbadetin sembolü olduğundan onlara saldırmazdı Esir timsahlar tapınakta korundu ve çoğu mumyalandı[5] Tapınak geçen yüzyıllar boyunca özellikle Nil ırmağının taşmaları ve depremler sonucu tahribata uğramıştır Ayrıca daha sonraki başka inşaatlarda kullanılmak üzere bu tapınağın taşlarından yararlanılmıştır Tapınağın içindeki kabartmalardan bir bölümü burayı daha sonra kilise olarak kullanan Kıptiler tarafından silinmiştir Alıntı