Atatürk’Ün Edebiyat Hakkındaki Görüşleri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Atatürk’ün Edebiyat Hakkındaki Görüşleri Nelerdir?

Atatürk’ün her türüyle üzerinde durduğu bir sanat dalı da edebiyattır

Edebiyatın tanımını yapan Atatürk der ki:
Edebiyat denildiği zaman şu anlaşılır: Söz ve manayı

yani insan dimağında yer eden her türlü bilgileri ve insan karakterinin en büyük duygularını

bunları dinleyenleri veya okuyanları çok alakalı kılacak surette söylemek ve yazmak sanatı

Bugün içindir ki edebiyat

ister nesir halinde olsun

ister nazım şeklinde olsun

tıpkı resim gibi

heykeltıraşlık gibi

bilhassa musiki gibi

güzel sanatlardan sayıla gelmektedir

Bu tanımdan sonra edebiyatın amaç ve hedefini çizmiş

beşeriyette en müspet ilim ve en ince teknik esaslarına dayanan hayatla ve kanla karşılaşmak kendileri için alında yazılı olan askerlik gibi yüksek bir idealist meslek dahi

kendini içinde bulunduğu topluma anlatabilmek ve bu büyük insanlık ve kahramanlık yolculuğuna hazırlayabilmek için

uyandırıcı

hedefleyici

yürütücü ve nihayet fedakar ve kahraman yapıcı vasıtayı edebiyatta bulur

Bu cümlede

üzerinde kısaca da olsa durulması gereken bazı önemli konulara yer verilmiştir

Bir kere Atatürk için

edebiyat

geçirilmesi güç zamanlarda uyandırıcı

hedeflendirici ve yürütücü bir vasıtadır

Ancak dikkat olunacak husus

bu vasıtanın yıkıcı değil

fedakar

kahraman ve yapıcı bir vasıf taşımasıdır

Sonra Atatürk’ün milli

daha dorusu hamasi bir edebiyat zevk ve anlayışı olduğu ortaya çıkmaktadır

Yine bu cümlenin devamında Atatürk’ün

edebiyatı

cemiyetin hal ve istikbalini koruyan ve daima koruyacak olan bir terbiye ve eğitim aracı saydığı da ortaya çıkmaktadır

Şair Halit Fahri Ozansoy’a 29 Ağustos 1928 akşamı Dolma bahçe Sarayı’nda Türk inkılabı şairinin nasıl olması gerektiğini şu şekilde açıklamıştır

Mutlak dahil olduğun parlak Türk devrinde şair olduğunu ispat edeceksin

Şiirlerin şen

şatır fakat Türk milletinin sürur

şetaret

faaliyet

his ve hareketlerini terennüm edecektir

Buna mevcudiyetini hasredeceksin

ATATÜRK’E GÖRE EDEBİYAT
Atatürk; hayatı boyunca edebiyatla yakında ilgilenmiş

edebiyatı toplum faydasına yöneltmek için direktifler vermiş

okullarda öğretim programlarını bu yönde düzenletmiştir

Edebi sanatların bir fikrin

özellikle inkılapların yayılması ve kökleşmesinde en etkili araç olduğuna daima inanmıştır

Bir akşam toplantısında (1937)

söz edebiyattan açılınca

bu konuda çeşitli konuşmalar yapılır

“Edebiyat nedir? Osmanlı devrinde ve cumhuriyet rejiminde edebiyat denilince ne anlaşılıyor?” gibi sorular sorulur

Osmanlı devrinde ve bugüne kadar geçen cumhuriyet çağında ve bundan evvelki Türk kültürel çağlarında ve hatta bütün medeni toplumlarda edebiyat denildiği zaman şu anlaşılır:
Söz ve anlamı

yani insan aklında yer eden her türlü bilgileri ve insan kudretinin en büyük duygularını

bunları dinleyenleri veya okuyanları çok alakalı kılacak surette söylemek ve yazmak sanatı

Bu itibarla

edebiyatın

her insan ve cemiyeti

bu cemiyetin hal ve geleceğini koruyan ve koruyacak olan her kuruluş için esaslı eğitim araçlarından biri olduğu kolayca anlaşılır

Bunun içindir ki Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı

edebiyat öğretiminde şu noktalar bilhassa önem ve kıymet vermelidir:
A) Türk çocuğunun kafasını

yaratılıştaki dikkat ve itinaya göre geliştirmek

Bu

cumhuriyetin sağlık düzeniyle ilgilenen bakanlığa da düşen bir görevdir

B) Güzel muhafaza edilen

Yürek kafa ve zekalarını açmak

yaymak

genişletmek

Bu bilhassa

Milli Eğitim Bakanlığının görevidir

Bununla birlikte

Türk çocuklarının kafalarına müspet ilim ve maddi teknik mefhumlarını

yalnız nazari olarak değil aynı zamanda pratik vasıtalarla da yetiştirmek

C) Bir taraftan da Türk kafalarındaki kabiliyetleri

Türk karakterindeki sağlamlıkları

Türk duygularındaki yükseklik ve genişlikleri

kendileri hiç zorlanmadan

doğal bir halde ve olduğu gibi ifadeye onları alıştırmak

Bunlar yapılınca netice şu olacaktır: Türk çocuğu konuşurken

onun beyan ve anlatış tarzı; Türk çocuğu yazarken

onun ifade üslubu kendisini dinleyenleri

onun yürüdüğü yola gösterebilecek kabiliyeti sayesinde; Türk çocuğu kendisini dinleyen veya yazısını okuyanları peşine takarak yüksek Türk ülküsüne iletebilecek

ulaştırabilecektir

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Atatürk’Ün Edebiyat Hakkındaki Görüşleri Nelerdir? Atatürk’ün Edebiyat Hakkındaki Görüşleri Nelerdir? Atatürk’ün her türüyle üzerinde durduğu bir sanat dalı da edebiyattır Edebiyatın tanımını yapan Atatürk der ki: Edebiyat denildiği zaman şu anlaşılır: Söz ve manayı yani insan dimağında yer eden her türlü bilgileri ve insan karakterinin en büyük duygularını bunları dinleyenleri veya okuyanları çok alakalı kılacak surette söylemek ve yazmak sanatıBugün içindir ki edebiyat ister nesir halinde olsun ister nazım şeklinde olsun tıpkı resim gibi heykeltıraşlık gibi bilhassa musiki gibi güzel sanatlardan sayıla gelmektedir Bu tanımdan sonra edebiyatın amaç ve hedefini çizmiş beşeriyette en müspet ilim ve en ince teknik esaslarına dayanan hayatla ve kanla karşılaşmak kendileri için alında yazılı olan askerlik gibi yüksek bir idealist meslek dahi kendini içinde bulunduğu topluma anlatabilmek ve bu büyük insanlık ve kahramanlık yolculuğuna hazırlayabilmek için uyandırıcı hedefleyici yürütücü ve nihayet fedakar ve kahraman yapıcı vasıtayı edebiyatta bulur Bu cümlede üzerinde kısaca da olsa durulması gereken bazı önemli konulara yer verilmiştir Bir kere Atatürk için edebiyat geçirilmesi güç zamanlarda uyandırıcı hedeflendirici ve yürütücü bir vasıtadır Ancak dikkat olunacak husus bu vasıtanın yıkıcı değil fedakar kahraman ve yapıcı bir vasıf taşımasıdır Sonra Atatürk’ün milli daha dorusu hamasi bir edebiyat zevk ve anlayışı olduğu ortaya çıkmaktadır Yine bu cümlenin devamında Atatürk’ün edebiyatı cemiyetin hal ve istikbalini koruyan ve daima koruyacak olan bir terbiye ve eğitim aracı saydığı da ortaya çıkmaktadır Şair Halit Fahri Ozansoy’a 29 Ağustos 1928 akşamı Dolma bahçe Sarayı’nda Türk inkılabı şairinin nasıl olması gerektiğini şu şekilde açıklamıştır Mutlak dahil olduğun parlak Türk devrinde şair olduğunu ispat edeceksin Şiirlerin şen şatır fakat Türk milletinin sürur şetaret faaliyet his ve hareketlerini terennüm edecektir Buna mevcudiyetini hasredeceksin ATATÜRK’E GÖRE EDEBİYAT Atatürk; hayatı boyunca edebiyatla yakında ilgilenmiş edebiyatı toplum faydasına yöneltmek için direktifler vermiş okullarda öğretim programlarını bu yönde düzenletmiştir Edebi sanatların bir fikrin özellikle inkılapların yayılması ve kökleşmesinde en etkili araç olduğuna daima inanmıştır Bir akşam toplantısında (1937) söz edebiyattan açılınca bu konuda çeşitli konuşmalar yapılır “Edebiyat nedir? Osmanlı devrinde ve cumhuriyet rejiminde edebiyat denilince ne anlaşılıyor?” gibi sorular sorulur Osmanlı devrinde ve bugüne kadar geçen cumhuriyet çağında ve bundan evvelki Türk kültürel çağlarında ve hatta bütün medeni toplumlarda edebiyat denildiği zaman şu anlaşılır: Söz ve anlamı yani insan aklında yer eden her türlü bilgileri ve insan kudretinin en büyük duygularını bunları dinleyenleri veya okuyanları çok alakalı kılacak surette söylemek ve yazmak sanatı Bu itibarla edebiyatın her insan ve cemiyeti bu cemiyetin hal ve geleceğini koruyan ve koruyacak olan her kuruluş için esaslı eğitim araçlarından biri olduğu kolayca anlaşılır Bunun içindir ki Türkiye Cumhuriyeti Milli Eğitim Bakanlığı edebiyat öğretiminde şu noktalar bilhassa önem ve kıymet vermelidir: A) Türk çocuğunun kafasını yaratılıştaki dikkat ve itinaya göre geliştirmek Bu cumhuriyetin sağlık düzeniyle ilgilenen bakanlığa da düşen bir görevdir B) Güzel muhafaza edilen Yürek kafa ve zekalarını açmak yaymak genişletmek Bu bilhassa Milli Eğitim Bakanlığının görevidir Bununla birlikte Türk çocuklarının kafalarına müspet ilim ve maddi teknik mefhumlarını yalnız nazari olarak değil aynı zamanda pratik vasıtalarla da yetiştirmek C) Bir taraftan da Türk kafalarındaki kabiliyetleri Türk karakterindeki sağlamlıkları Türk duygularındaki yükseklik ve genişlikleri kendileri hiç zorlanmadan doğal bir halde ve olduğu gibi ifadeye onları alıştırmak Bunlar yapılınca netice şu olacaktır: Türk çocuğu konuşurken onun beyan ve anlatış tarzı; Türk çocuğu yazarken onun ifade üslubu kendisini dinleyenleri onun yürüdüğü yola gösterebilecek kabiliyeti sayesinde; Türk çocuğu kendisini dinleyen veya yazısını okuyanları peşine takarak yüksek Türk ülküsüne iletebilecek ulaştırabilecektir