Rubai Nedir?-Rubai Özellikleri

Rubai Nedir?-Rubai Özellikleri

Rubai kendine özgü bir ölçüsü olan 4 dizelik ( mısralık ) bir divan edebiyatı nazım biçimidir Tam bir anlam ifade eden kendine özgü bir ölçüsü olan dört dizelik bir nazım biçimidir Rubailerde birinci ikinci dördüncü dizeler uyaklı üçüncü dize ise serbesttir İki beyitlik kıtalar biçiminde yazılmış rubailer de vardır Her dizesi birbiriyle uyaklı rubailere “rubai-i musarra” ya da “terane” adı verilir Rubainin aruzun hezec bahrinden 24 kalıbı bulunur Bunlardan; mef’ûlü birimiyle başlayan 12 kalıba “ahreb” mef’ûlün birimiyle başlayan öbür 12 kalıba da “ahrem” denir Kalıpların sonu “fâül” ya da “fa” birimiyle biter

Rubainin her dizesi ayrı bir ölçüde olabildiği gibi dört dizesi de aynı ölçüde olabilir Türk divan şiirinde daha çok ahreb kalıbına rastlanır Rubailer genellikle mahlassız şiirlerdir Ve divan şairlerinin divanlarının sonunda rubaiyyat başlığı altında sıralanırlar Bu türün tartışmasız en büyük şairi Ömer Hayyam’dır

Türk edebiyatında Mevlana’nın Farsça yazdığı felsefi rubailer bu türün hızla yayılmasına neden oldu Kara Fazlî Fuzuli 16 yüzyılda bu türün en usta örneklerini verdiler Divan edebiyatı nda 17 yüzyıl rubainin altın çağı oldu Azamizade Haletî yazdığı bin kadar rubai ile “en büyük Osmanlı rubai şairi” olarak tanındı Cumhuriyet döneminin en büyük rubai ustası ise Yahya Kemal Beyatlı’dır Arif Nihat Asya ise rubailerini “Rubaiyyat-ı Arif ” adlı eserinde toplamıştır

Özellikleri:

1 Kafiye düzeni aaxa ya da aaaa biçimindedir
2 Rübailerde aşk şarap dünyanın türlü nimetlerinden yararlanma hayatın anlamı ve hayat felsefesi tasavvuf veölüm gibi konular işlenir
3 Rübai diğer nazım şekillerinden farklı olarak özel bir ölçüyle yazılır 24 kalıbı vardır
4 Rübaide ilk iki dize fikrin hazırlayıcısıdır Asıl söylenmek istenen düşünce 3 veya 4 dizede ortaya çıkar
5 Genelde mahlasız şiirlerdir
6 Rübai Edebiyatımıza İran Edebiyatından geçmiştir
7 Rübai’nin en büyük şairi İranlı Ömer Hayyâm(XII yy)’dır Türk edebiyatının en usta şairleri Kara Fazlî Azmizâde Haletî Nâbî ve son dönemde de Yahya Kemâl’dir


Rubai Örneği:

Ahvâl-i cihânı her zaman söyleşelim
Amma gam-ı aşkımız nihân söyleşelim
Ey vâkıf-ı râz-ı aşk olan ârif-i cân
Ney gibi seninle bî-zebân söyleşelim

Azmizâde Halefi