Halk Bilim Çalışması Nedir?-Türkiyedeki Halkbilim Çalışmaları Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Halk Bilim Çalışması Nedir?-Türkiyedeki Halkbilim Çalışmaları Nelerdir?

Türkiye'de halkbilim çalışmalarının henüz bir yüzyılıyoktur

Ülkemizde halkbilim ilk kez Ziya Gökalp tarafından Halka Doğru dergisinin 10 Temmuz 1329 (23 Temmuz 1913) tarihli sayısında yayımlanan "Halk Medeniyeti" başlıklıyazısıyla gündeme geldi

Folklor terimi ise ilk kez Rıza Tevfik [Bölükbaşı]'in 20 Şubat 1913 tarihli Peyam gazetesinin edebiyat ekinde yayımladığı "Folklor" başlıklı yazısında kullanıldı

Özellikle ülkemiz için çok genç bir bilim dalı olan halkbilimle ilgilenen ilk örgüt

1927 yılında Ankara'da kurulan ve daha sonra adı Türk Halk Bilgisi Derneği'ne çevrilen Anadolu Halk Bilgisi Derneği olmuştur

Bu dernek ilk önce folklor derleyicilerini yetiştirmek ve yönlendirmek amacıyla Halk Bilgisi Toplayıcılarına Rehberadlıkılavuz (1928) ardından da Halk Bilgisi Mecmuası (1928

1 sayı) yayımladı

1923 yılında halkevlerine devredilene değin bu dernek iki derleme gezisi düzenlemiş ve Halk Bilgisi Haberleri (19 sayı) adlı süreli yayınının yanı sıra 13 adet de kitap ve broşür yayımlamıştır

Ülkemizde genel folklor alanındaki çalışmalar

müzik folkloru sahasındaki disiplinli çalışmalarla başlar

Halk türkülerini toplama

notaya alma

yayınlama yolundaki hareketlerin ve bu konuyla ilgili yayınların önemini belirten yazıların ilki

5 Mart 1915 tarihli Yeni Mecmua'nın Çanakkale Özel Sayısı'ndaki Musa Süreyya
Bey'in bir makalesidir

Halkbilimin bir iş halinde uygulanması Dr

Rıza Nur'un Milli Eğitim Bakanı olduğu 1920 yılında başlar

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından başlatılan türküleri toplama yolundaki çalışmalar

1916 yılında kurulmuşolan"Darü-l Elhan"(İstanbul Konservatuarı) ın bu konuya eğilmesi ile disiplinli ve yaygın bir şekil alır

1926-1927-1928-1929 yıllarında zamanın ünlü müzik bilginlerinin de katıldığı dört araştırma gezisi düzenlenir

Bu araştırma gezisinde toplanan türküler 15 defter halinde yayımlanır

1960'lardan sonra ise halkbilimiyle ilgili çalışmalar yapan dernekler çoğalmış

ülkemizin değişik il ve ilçelerinin yanısıra üniversitelerimizde de topluluk halinde çalışmalarını sürdürür olmuşlardır

Üniversite öğrenci dernekleri arasında Boğaziçi Üniversitesi Folklor Kulübü

Orta Doğu Teknik Üniversitesi Türk Halkbilimi Topluluğu dergi ve kitap yayınlarıyla

alan araştırmaları ve halk oyunu toplulukları kurmalarıyla

Türk folkloruyla ilgili toplantılar düzenlemeleriyle; Mimar Sinan Üniversitesi Türk Halk Sanatları Araştırma Derneği araştırma gezileri ve sergileriyle dikkat çekmektedirler

Anadolu Üniversitesi Halkbilim Araştırmaları Merkezi

araştırmalar yapmakla

oyun ve müzik toplulukları yetiştirmekle bu çalışmalara katılmaktadır

1966 yılında Milli Folklor Enstitüsü adı ile kurulan ve bugün Kültür Bakanlığı bünyesinde Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğüolarak çalışmalarını sürdüren önemli bir örgüte nihayet kavuşmuş durumdayız

Akademik Çalışmalar

Üniversitelerimizde ilk halkbilim çalışmaları12 Aralık 1924'te İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ne bağlı olarak kurulan Türkiyât Enstitüsü tarafından yapılmıştır

Enstitü

M

Fuad Köprülü'nün başkanlığında Türk halk edebiyatıyla ilgili önemli eserler yayımlamıştır

Ancak üniversitelerimizde halkbilimin akademik bir
disiplin olarak ilk kez ele alınmasını Pertev Naili Boratav başlatmıştır

Boratav

Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde

1938 yılında başlattığı halk edebiyatı derslerini 1948 yılında folklor kürsüsüne dönüştürmüş

ne var ki

üniversiteye bilimdışıçevrelerin müdahalesi sonucu bu kürsü 1948 yılında kapatılmıştır

Ülkemizde 32 yıl kapalı tutulan halkbilim bölümü ancak 1980 yılında yeniden açılmıştır

Günümüzde Ankara Üniversitesi ile Hacettepe Üniversitelerinde bağımsız bilim dalı olarak eğitim verilmekte

akademik çalışmalar yürütülmektedir

Bu üniversiteler dışında Atatürk

Fırat

Erciyes

Selçuk

Cumhuriyet ve Balıkesir üniversitelerinde de halkbilim dersleri okutulmaktadır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Halk Bilim Çalışması Nedir?-Türkiyedeki Halkbilim Çalışmaları Nelerdir? Halk Bilim Çalışması Nedir?-Türkiyedeki Halkbilim Çalışmaları Nelerdir? Türkiye'de halkbilim çalışmalarının henüz bir yüzyılıyoktur Ülkemizde halkbilim ilk kez Ziya Gökalp tarafından Halka Doğru dergisinin 10 Temmuz 1329 (23 Temmuz 1913) tarihli sayısında yayımlanan "Halk Medeniyeti" başlıklıyazısıyla gündeme geldi Folklor terimi ise ilk kez Rıza Tevfik [Bölükbaşı]'in 20 Şubat 1913 tarihli Peyam gazetesinin edebiyat ekinde yayımladığı "Folklor" başlıklı yazısında kullanıldı Özellikle ülkemiz için çok genç bir bilim dalı olan halkbilimle ilgilenen ilk örgüt 1927 yılında Ankara'da kurulan ve daha sonra adı Türk Halk Bilgisi Derneği'ne çevrilen Anadolu Halk Bilgisi Derneği olmuştur Bu dernek ilk önce folklor derleyicilerini yetiştirmek ve yönlendirmek amacıyla Halk Bilgisi Toplayıcılarına Rehberadlıkılavuz (1928) ardından da Halk Bilgisi Mecmuası (1928 1 sayı) yayımladı 1923 yılında halkevlerine devredilene değin bu dernek iki derleme gezisi düzenlemiş ve Halk Bilgisi Haberleri (19 sayı) adlı süreli yayınının yanı sıra 13 adet de kitap ve broşür yayımlamıştır Ülkemizde genel folklor alanındaki çalışmalar müzik folkloru sahasındaki disiplinli çalışmalarla başlar Halk türkülerini toplama notaya alma yayınlama yolundaki hareketlerin ve bu konuyla ilgili yayınların önemini belirten yazıların ilki 5 Mart 1915 tarihli Yeni Mecmua'nın Çanakkale Özel Sayısı'ndaki Musa Süreyya Bey'in bir makalesidir Halkbilimin bir iş halinde uygulanması Dr Rıza Nur'un Milli Eğitim Bakanı olduğu 1920 yılında başlar Milli Eğitim Bakanlığı tarafından başlatılan türküleri toplama yolundaki çalışmalar 1916 yılında kurulmuşolan"Darü-l Elhan"(İstanbul Konservatuarı) ın bu konuya eğilmesi ile disiplinli ve yaygın bir şekil alır 1926-1927-1928-1929 yıllarında zamanın ünlü müzik bilginlerinin de katıldığı dört araştırma gezisi düzenlenir Bu araştırma gezisinde toplanan türküler 15 defter halinde yayımlanır 1960'lardan sonra ise halkbilimiyle ilgili çalışmalar yapan dernekler çoğalmış ülkemizin değişik il ve ilçelerinin yanısıra üniversitelerimizde de topluluk halinde çalışmalarını sürdürür olmuşlardır Üniversite öğrenci dernekleri arasında Boğaziçi Üniversitesi Folklor Kulübü Orta Doğu Teknik Üniversitesi Türk Halkbilimi Topluluğu dergi ve kitap yayınlarıyla alan araştırmaları ve halk oyunu toplulukları kurmalarıyla Türk folkloruyla ilgili toplantılar düzenlemeleriyle; Mimar Sinan Üniversitesi Türk Halk Sanatları Araştırma Derneği araştırma gezileri ve sergileriyle dikkat çekmektedirler Anadolu Üniversitesi Halkbilim Araştırmaları Merkezi araştırmalar yapmakla oyun ve müzik toplulukları yetiştirmekle bu çalışmalara katılmaktadır 1966 yılında Milli Folklor Enstitüsü adı ile kurulan ve bugün Kültür Bakanlığı bünyesinde Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğüolarak çalışmalarını sürdüren önemli bir örgüte nihayet kavuşmuş durumdayız Akademik Çalışmalar Üniversitelerimizde ilk halkbilim çalışmaları12 Aralık 1924'te İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'ne bağlı olarak kurulan Türkiyât Enstitüsü tarafından yapılmıştır Enstitü M Fuad Köprülü'nün başkanlığında Türk halk edebiyatıyla ilgili önemli eserler yayımlamıştır Ancak üniversitelerimizde halkbilimin akademik bir disiplin olarak ilk kez ele alınmasını Pertev Naili Boratav başlatmıştır Boratav Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde 1938 yılında başlattığı halk edebiyatı derslerini 1948 yılında folklor kürsüsüne dönüştürmüş ne var ki üniversiteye bilimdışıçevrelerin müdahalesi sonucu bu kürsü 1948 yılında kapatılmıştır Ülkemizde 32 yıl kapalı tutulan halkbilim bölümü ancak 1980 yılında yeniden açılmıştır Günümüzde Ankara Üniversitesi ile Hacettepe Üniversitelerinde bağımsız bilim dalı olarak eğitim verilmekte akademik çalışmalar yürütülmektedir Bu üniversiteler dışında Atatürk Fırat Erciyes Selçuk Cumhuriyet ve Balıkesir üniversitelerinde de halkbilim dersleri okutulmaktadır