Folklor Nedir?-Folklor Hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Folklor Nedir?-Folklor Hakkında

Folkor terimini ilk kez 1846'da bağımsız bir bilim dalına ad olarak İngiliz arkeolog William J

Thoms (1803-1885) kullandı

Halkbilim

diğer sosyal bilim dalları gibi sınırlı bir tanım aralığına sıkıştırılamayacak kadar genişbir içeriğe sahiptir

Yine de

tanımlanmaya çalışılırsa; bir ülke ya da belirli bir bölge halkına ilişkin maddi ve manevi alandaki kültürel ürünleri konu edinen

bunlarıkendisine özgü yöntemleriyle derleyen

sınıflandıran

çözümleyen

yorumlayan ve son aşamada da bir bireşime vardırmayı amaçlayan bir bilimdir

Halkbilim halkın geleneklerini

göreneklerini

inançlarını

törelerini

törenlerini

yazın ürünlerini içine alır

Halkbilim

bugünün halk kültürü değerlerini de araştırıp inceler

Toplumsal yaşamdaki değişiklikler kültüre de yansır

Halkbilim bu kültürler arasında karşılaştırmalar yaparak aradaki bağları

kültürün geçirdiği evrimi ve

değişimi

günümüzde aldığı yeni biçimi ortaya koyar

Bu anlamda

geçmişle gelecek arasındaki ilişkinin kavranmasında önemli bir işlev görür

Bir ülkenin

bir yöre halkının

bir etnik grubun yaşamının bütününü kapsayan ve temelinde o halkı oluşturan insanların ortak ve yaygın davranış kalıplarını

yaşama biçimini

belirli olaylar ve durumlar karşısındaki tavrını

çevresini ve dünyayı algılayışını açıklamada; geleneksel ve törensel yaşamı düzenleyen

zenginleştiren

renklendiren bir dizi beceriyi

beğeniyi

yaratıyı

töreyi

kurumu

kurumlaşmayı göz önüne sermede halkbilimin önemli bir rolü vardır

Bir ucuyla geçmişe

bir ucuyla da zamanımıza uzanan gelenekler

görenekler

âdetler zincirini saptamada; bu zincirin köstekleyici ya da destekleyici halkalarınıtek tek belirlemede; halk kültürünün atar damarlarını yakalayarak bunlardan özgün ve çağdaş yaratmalar çıkarmada da halkbilim ilgilenenlere zengin kaynaklar sunar

Halkbilim çalışmalarında ilk ciddi adım 17

yüzyılda atılmıştır

İlk kez Fransız Charles Perrault(1628-1700) halk masallarınıderleyip yayımlamıştır

Aradan geçen uzun bir süreden sonra Walter Scott (1772-1832) derlediği masalları

edebi bir tarza dönüştürmekle isim yapmıştır

18

yüzyılın sonlarına doğru Alman Johnn Gottifield
Von Herder(1743-1803) halkbilime bilimsel olarak yaklaşan bilinçli ilk büyük isim olmuştur

Masalların yanı sıra diğer halkbilim ürünleri ile ilgili çalışmalar da yapan Wil-
helm Grimm(1788-1859) ve Jacob Grimm(1785-1865) kardeşlerin Alman halkbilimine
katkıları ise çok önemlidir

Disiplinli halkbilim çalışmaları Almanya'da Grimm kardeşlerin Alman masalları

efsaneleri konusundaki derlemeleriyle; İsviçre'de 1886'da İsviçre halk gelenekleri derneğinin kuruluşuyla; Rusya'da 19

yüzyıldan sora dilciler

edebiyatçılar ve tarihçiler tarafından gösterilen çabalarla başlar

Bu konuda geniş araştırmaları bulunan
W

Radloff

Türk halkbilimi için de çok değerli dokümanlar toplamıştır

Türk halkbilimiyle ilgili çalışmalarıda

biz daha kendi kültürümüzün araştırmasını yapıp değerini ortaya koymamışken

bu konuya eğilen Rus

Macar ve Alman uzmanlar yapmışlardır

Bu konuda özellikle Macar bilim insanıIgnoz Kunos'un büyük katkılarıolmuştur

Türk halk edebiyatınıbir bilim konusu olarak ele alan; masalları

türküleri

meddah hikayelerini

seyirlik oyunları

bir ulusun sanat yaratmalarını besleyip güçlendirecek

onlara "ulusal" nitelik kazandıracak

aynı zamanda uluslararası kültür alışverişini anlamayı sağlayacak belgeler olarak değerlendiren; Türk halkbiliminin ilk temel taşını koyan Kunos'tur

Batılı bilim adamlarının

Kunos'un açtığıyoldan yürüyerek

Türk halk edebiyatınıoluşturan her türden metni derleme ve inceleme çabaları 19

yüzyılın sonlarından bu yana süregelmiştir: Macar Gyula Nemeth

Alman Georg Jacob

Fredrich Giese

Theodor Manzel

Helmut Ritter ve daha sonraki kuşaktan Otto Spies

Walter Ruben

Wolfram Eberhard

Fransız Georges Dumézil

Jean Deny

Edmond Saussey

Henry Glassie vb

bu arada anılmalıdır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Folklor Nedir?-Folklor Hakkında Folklor Nedir?-Folklor Hakkında Folkor terimini ilk kez 1846'da bağımsız bir bilim dalına ad olarak İngiliz arkeolog William J Thoms (1803-1885) kullandı Halkbilim diğer sosyal bilim dalları gibi sınırlı bir tanım aralığına sıkıştırılamayacak kadar genişbir içeriğe sahiptir Yine de tanımlanmaya çalışılırsa; bir ülke ya da belirli bir bölge halkına ilişkin maddi ve manevi alandaki kültürel ürünleri konu edinen bunlarıkendisine özgü yöntemleriyle derleyen sınıflandıran çözümleyen yorumlayan ve son aşamada da bir bireşime vardırmayı amaçlayan bir bilimdir Halkbilim halkın geleneklerini göreneklerini inançlarını törelerini törenlerini yazın ürünlerini içine alır Halkbilim bugünün halk kültürü değerlerini de araştırıp inceler Toplumsal yaşamdaki değişiklikler kültüre de yansır Halkbilim bu kültürler arasında karşılaştırmalar yaparak aradaki bağları kültürün geçirdiği evrimi ve değişimi günümüzde aldığı yeni biçimi ortaya koyar Bu anlamda geçmişle gelecek arasındaki ilişkinin kavranmasında önemli bir işlev görürBir ülkenin bir yöre halkının bir etnik grubun yaşamının bütününü kapsayan ve temelinde o halkı oluşturan insanların ortak ve yaygın davranış kalıplarını yaşama biçimini belirli olaylar ve durumlar karşısındaki tavrını çevresini ve dünyayı algılayışını açıklamada; geleneksel ve törensel yaşamı düzenleyen zenginleştiren renklendiren bir dizi beceriyi beğeniyi yaratıyı töreyi kurumu kurumlaşmayı göz önüne sermede halkbilimin önemli bir rolü vardır Bir ucuyla geçmişe bir ucuyla da zamanımıza uzanan gelenekler görenekler âdetler zincirini saptamada; bu zincirin köstekleyici ya da destekleyici halkalarınıtek tek belirlemede; halk kültürünün atar damarlarını yakalayarak bunlardan özgün ve çağdaş yaratmalar çıkarmada da halkbilim ilgilenenlere zengin kaynaklar sunar Halkbilim çalışmalarında ilk ciddi adım 17 yüzyılda atılmıştır İlk kez Fransız Charles Perrault(1628-1700) halk masallarınıderleyip yayımlamıştır Aradan geçen uzun bir süreden sonra Walter Scott (1772-1832) derlediği masalları edebi bir tarza dönüştürmekle isim yapmıştır 18 yüzyılın sonlarına doğru Alman Johnn Gottifield Von Herder(1743-1803) halkbilime bilimsel olarak yaklaşan bilinçli ilk büyük isim olmuştur Masalların yanı sıra diğer halkbilim ürünleri ile ilgili çalışmalar da yapan Wil- helm Grimm(1788-1859) ve Jacob Grimm(1785-1865) kardeşlerin Alman halkbilimine katkıları ise çok önemlidir Disiplinli halkbilim çalışmaları Almanya'da Grimm kardeşlerin Alman masalları efsaneleri konusundaki derlemeleriyle; İsviçre'de 1886'da İsviçre halk gelenekleri derneğinin kuruluşuyla; Rusya'da 19 yüzyıldan sora dilciler edebiyatçılar ve tarihçiler tarafından gösterilen çabalarla başlar Bu konuda geniş araştırmaları bulunan W Radloff Türk halkbilimi için de çok değerli dokümanlar toplamıştır Türk halkbilimiyle ilgili çalışmalarıda biz daha kendi kültürümüzün araştırmasını yapıp değerini ortaya koymamışken bu konuya eğilen Rus Macar ve Alman uzmanlar yapmışlardır Bu konuda özellikle Macar bilim insanıIgnoz Kunos'un büyük katkılarıolmuştur Türk halk edebiyatınıbir bilim konusu olarak ele alan; masalları türküleri meddah hikayelerini seyirlik oyunları bir ulusun sanat yaratmalarını besleyip güçlendirecek onlara "ulusal" nitelik kazandıracak aynı zamanda uluslararası kültür alışverişini anlamayı sağlayacak belgeler olarak değerlendiren; Türk halkbiliminin ilk temel taşını koyan Kunos'tur Batılı bilim adamlarının Kunos'un açtığıyoldan yürüyerek Türk halk edebiyatınıoluşturan her türden metni derleme ve inceleme çabaları 19 yüzyılın sonlarından bu yana süregelmiştir: Macar Gyula Nemeth Alman Georg Jacob Fredrich Giese Theodor Manzel Helmut Ritter ve daha sonraki kuşaktan Otto Spies Walter Ruben Wolfram EberhardFransız Georges Dumézil Jean Deny Edmond Saussey Henry Glassie vb bu arada anılmalıdır