Masal,Türleri Ve Özellikleri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Masal

Türleri ve Özellikleri Nelerdir?

MASAL NEDİR?
Genellikle halkın yarattığı

ağızdan ağıza

kuşaktan kuşağa anlatılarak sürüp gelen

çoğunlukla olağanüstü durum ve olayları yine olağanüstü kahramanlara bağlayarak anlatan yaşanmamış halk hikayelerine masal denir

Sözlü gelenekle ilişkisi olmayan edebi yönü ağır basan bazı eserler de bu türün içinde yer alır

MASAL TÜRLERİ
Halk masalları 4 temel grupta toplanır: Hayvan masalları

olağanüstü ve gerçekçi masallar

güldürücü öyküler

zincirlemeli masallar

1- Hayvan masalları genellikle kısa masallardır

La Fontaine masalları bu türün en güzel örnekleridir

Şeyhi’nin Har-name adlı eseri de Divan edebiyatındaki hayvan masalları türüne örnek gösterilebilir

2- Olağanüstü masallarda

olağan varlıkların yanı sıra cin

peri

dev

ejderha gibi olağanüstü varlıklara da yer verilir

Gerçekçi masalların başlıca kahramanları ise padişahlar

vezirler

prens ve prensesler

zenginler

hırsızlar ya da haydutlar gibi gerçek hayattaki kişilerdir

3- Güldürme amacı taşıyan masallar okuyan ve dinleyeni eğlendirmeyi amaçlayan masallardır

4- Zincirleme masallarda sıkı bir mantık bağıyla birbirine bağlanan

küçük ve önemsiz bir dizi olay art arda sıralanır

MASALIN ÖZELLİKLERİ
***Olağanüstü konular vardır

***Kahramanlar olağanüstü özelliklere sahip olabilir

***Yer ve zaman belirsizdir

***Masallarda bir öğüt () çıkarılabilir

***Masallar

kalıplaşmış bir tekerleme ile başlar

***Masallarda olağanüstü varlıklar (cin

peri

melek) bulunabilir

***Masallarda milli ve dini motiflere hemen hiç yer verilmez

***Masallar didaktik ( öğretici) türler olmalarına rağmen

genellikle eğitim amacı saklıdır

***Anlatım kısa ve yoğundur

***Anlatımda genellikle öğrenilen geçmiş zaman kipi ( -mişli geçmiş ) veya geniş zaman kipi (-r ) kullanılır

***Masallar kalıplaşmış tekerlemelerle biter

ÜLKEMİZDE MASAL DERLEMELERİ ve İNCELEMELERİNDEN;
Bugün Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde anlatılan masalların mazisi

Türk kültürünün çok eski çağlarına kadar uzanmaktadır

Elimizde Türk masallarını ihtiva eden (içeren)* basılı eserler az olmasına rağmen

masallarımız hâlâ halkın dilinde tazeliğini ve canlılığını korumaktadır

Bunun yanında daha nice masallarımızın unutulduğu da bilinen bir gerçektir

Her bölgenin ve köyün zevkle dinlediği ve usta olarak kabul ettiği bir masalcısı vardır

Bu usta masal anlatıcıları

erkek olduğu gibi kadın da olabilmektedir

Bu masalcılara gereken ilgi gösterilmediği için

bu dünyadan göçerken

bildiklerini de

çok az bir iz bırakarak

beraberlerinde götürmüşlerdir

Pertev Naili Boratav

Az Gittik Uz Gittik

Adam Yayınları

İstanbul

1997

318 s

Folklor ve edebiyat (2 Cilt)

Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciği; Köroğlu Destanı; Zaman Zaman İçinde (Tekerlemeler

Masallar) adlı bulunan Pertev Naili Boratav’ın Az Gittik Uz Gittik adlı eseri ilk baskısını 1969’da yapmıştır

Bu baskıdan sonra eser tıpkı basım olarak iki baskı daha yapmıştır

1997 tarihli olan bu son baskı ile ilgili kısa bilgi verecek olursak: Kitap

eserin içeriği hakkında kısa bilgiler veren ve Pertev Naili Boratav’ın 1968 tarihinde kaleme aldığı bir ön sözle başlamaktadır

Bundan sonra bir tekerleme yer almaktadır

Daha sonra 48 masal

altı alt bölümde verilmiştir

Yedinci bölümde ise

“Karatepeli Hikâyeleri” başlığı altında 19 hikâye yer almaktadır

Türk duygusunun

düşünüşünün kısaca Türk kültürünün bir aynası olan bu masallardan bazıları şöyledir:
1

Ayağına Diken Batan Karga
2

Dev-Baba
3

Dünya-Güzeli
4

Benli-Bahri
5

Kral-Padişahının Kızı
6

Kara-tavuk
Umay Günay

Elazığ Masalları’ nda derleyerek incelediği ürünleri 1973 yılında yayımlamıştır

Türk folklorcularından Hamit Zübeyr Koşay

1929 yılında Dokuz Ötkünç adlı eserini neşretmiştir

Yusuf Ziya Demircioğlu

derlemiş olduğu masalları Yürükler ve Köylülerde Hikayeler-Masallar adlı eserinde 1934 yılında bir araya getirmiştir

Naki Tezel

1936 yılında Keloğlan Masalları adlı eserini neşretmiştir

Ziya Gökalp

çıkarmakta olduğu Küçük Mecmua’da halk masalları yayımlamıştır

Bunlar dışında

Ahmet Caferoğlu

Ahmet Bican Ercilasun

Turgut Günay

Turgut Acar

derlemiş oldukları metinlerde masal ve fıkralara da yer vermişlerdir

TÜRK MASALLARIYLA İLGİLİ DÜNYADA YAPILAN ÇALIŞMALARDAN;
Türk maslarını içine alan en eski derleme Fransa Kıralı 14

Lui’nin mütercim ve sekreteri olan M

Digeon’un eseridir

1781 tarihini taşıyan bu eserde üç Türk masalı olmak üzere beş masal vardır

Macar Türkolog Ignas Kunoş

Yurdumuzun çeşitli bölgelerinden derlemeler yapan bir bilim adamıdır

masallarımızı ayrı ayrı ciltlerde toplamıştır

Masalları bölgeden derleyen

tercüme eden ve onları neşre hazırlayan Ignas Kunoş’un bizzat kendisidir

***Binbir Gece Masalları

Orta Çağ’da kaleme alınmış Orta Doğu kökenli edebi eserdir

Şehrazat’ın hükümdar kocasına anlattığı hikâyelerden oluşur

Konusu;
Hikâyeye göre Fars kralı Şehriyar “Hindistan ile Çin” arasındaki bir adada hüküm sürer (eserin daha sonraki biçimlerinde

Şehriyar’ın Hint ve Çin’de egemenlik sürdüğü yazar)

Şehriyar

karısının kendisini aldattığını öğrenir ve öfkelenir

tüm kadınların sadakatsiz

nankör olduğuna inanmaya başlar

Önce karısını öldürtür

sonra da vezirine her gece kendisine yeni bir hanım bulmasını emreder

Her gece yeni bir gelin alan Şehriyar

geceyi geçirdikten sonra tan vakti kadınları idam ettirir

Bir süre bu böyle devam eder

daha sonra vezirin akıllı kızı Şehrazad bu kötü gidişata son vermek için bir plan kurar ve Şehriyar’ın bir sonraki eşi olmaya aday olur

Evlendikleri geceden başlayarak

kardeşi Dünyazad’ın da yardımıyla her gece Şehriyar’a çok güzel ve heyecanlı hikâyeler anlatır

Tam şafak vakti geldiğinde

hikâyenin en heyecanlı yerinde anlatmayı keser

Hikâyenin sonunu merak eden Şehriyar

ertesi gece devam edebilmesi için

o gecelik Şehrazad’ın idamını erteler

Kitabın sonuna kadar

Şehrazad’ın Şehriyar’a anlattığı hikayeler yer alır

Sona gelindiğinde

Şehrazad üç erkek çocuk doğurmuştur ve evlenmelerinin üzerinden uzunca bir süre geçmiştir

Kralın kadınlara olan öfkesi ve kötü düşünceleri dinmiş

Şehrazad’ın sadakatine inanmıştır

Böylece önceki emrini de kaldırır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Masal,Türleri Ve Özellikleri Nelerdir? MasalTürleri ve Özellikleri Nelerdir? MASAL NEDİR? Genellikle halkın yarattığı ağızdan ağıza kuşaktan kuşağa anlatılarak sürüp gelen çoğunlukla olağanüstü durum ve olayları yine olağanüstü kahramanlara bağlayarak anlatan yaşanmamış halk hikayelerine masal denir Sözlü gelenekle ilişkisi olmayan edebi yönü ağır basan bazı eserler de bu türün içinde yer alır MASAL TÜRLERİ Halk masalları 4 temel grupta toplanır: Hayvan masalları olağanüstü ve gerçekçi masallar güldürücü öyküler zincirlemeli masallar 1- Hayvan masalları genellikle kısa masallardır La Fontaine masalları bu türün en güzel örnekleridir Şeyhi’nin Har-name adlı eseri de Divan edebiyatındaki hayvan masalları türüne örnek gösterilebilir 2- Olağanüstü masallarda olağan varlıkların yanı sıra cin peri dev ejderha gibi olağanüstü varlıklara da yer verilir Gerçekçi masalların başlıca kahramanları ise padişahlar vezirler prens ve prensesler zenginler hırsızlar ya da haydutlar gibi gerçek hayattaki kişilerdir 3- Güldürme amacı taşıyan masallar okuyan ve dinleyeni eğlendirmeyi amaçlayan masallardır 4- Zincirleme masallarda sıkı bir mantık bağıyla birbirine bağlanan küçük ve önemsiz bir dizi olay art arda sıralanır MASALIN ÖZELLİKLERİ *Olağanüstü konular vardır Kahramanlar olağanüstü özelliklere sahip olabilir Yer ve zaman belirsizdir Masallarda bir öğüt () çıkarılabilir Masallar kalıplaşmış bir tekerleme ile başlar Masallarda olağanüstü varlıklar (cin peri melek) bulunabilir Masallarda milli ve dini motiflere hemen hiç yer verilmez Masallar didaktik ( öğretici) türler olmalarına rağmen genellikle eğitim amacı saklıdır Anlatım kısa ve yoğundur Anlatımda genellikle öğrenilen geçmiş zaman kipi ( -mişli geçmiş ) veya geniş zaman kipi (-r ) kullanılır Masallar kalıplaşmış tekerlemelerle biter ÜLKEMİZDE MASAL DERLEMELERİ ve İNCELEMELERİNDEN;** Bugün Türkiye’nin çeşitli bölgelerinde anlatılan masalların mazisi Türk kültürünün çok eski çağlarına kadar uzanmaktadır Elimizde Türk masallarını ihtiva eden (içeren)* basılı eserler az olmasına rağmen masallarımız hâlâ halkın dilinde tazeliğini ve canlılığını korumaktadır Bunun yanında daha nice masallarımızın unutulduğu da bilinen bir gerçektir Her bölgenin ve köyün zevkle dinlediği ve usta olarak kabul ettiği bir masalcısı vardır Bu usta masal anlatıcıları erkek olduğu gibi kadın da olabilmektedir Bu masalcılara gereken ilgi gösterilmediği için bu dünyadan göçerken bildiklerini de çok az bir iz bırakarak beraberlerinde götürmüşlerdir Pertev Naili Boratav Az Gittik Uz Gittik Adam Yayınları İstanbul 1997 318 s Folklor ve edebiyat (2 Cilt) Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciği; Köroğlu Destanı; Zaman Zaman İçinde (Tekerlemeler Masallar) adlı bulunan Pertev Naili Boratav’ın Az Gittik Uz Gittik adlı eseri ilk baskısını 1969’da yapmıştır Bu baskıdan sonra eser tıpkı basım olarak iki baskı daha yapmıştır 1997 tarihli olan bu son baskı ile ilgili kısa bilgi verecek olursak: Kitap eserin içeriği hakkında kısa bilgiler veren ve Pertev Naili Boratav’ın 1968 tarihinde kaleme aldığı bir ön sözle başlamaktadır Bundan sonra bir tekerleme yer almaktadır Daha sonra 48 masal altı alt bölümde verilmiştir Yedinci bölümde ise “Karatepeli Hikâyeleri” başlığı altında 19 hikâye yer almaktadır Türk duygusunun düşünüşünün kısaca Türk kültürünün bir aynası olan bu masallardan bazıları şöyledir: 1 Ayağına Diken Batan Karga 2 Dev-Baba 3 Dünya-Güzeli 4 Benli-Bahri 5 Kral-Padişahının Kızı 6 Kara-tavuk Umay Günay Elazığ Masalları’ nda derleyerek incelediği ürünleri 1973 yılında yayımlamıştır Türk folklorcularından Hamit Zübeyr Koşay 1929 yılında Dokuz Ötkünç adlı eserini neşretmiştir Yusuf Ziya Demircioğlu derlemiş olduğu masalları Yürükler ve Köylülerde Hikayeler-Masallar adlı eserinde 1934 yılında bir araya getirmiştir Naki Tezel 1936 yılında Keloğlan Masalları adlı eserini neşretmiştir Ziya Gökalp çıkarmakta olduğu Küçük Mecmua’da halk masalları yayımlamıştır Bunlar dışında Ahmet Caferoğlu Ahmet Bican Ercilasun Turgut Günay Turgut Acar derlemiş oldukları metinlerde masal ve fıkralara da yer vermişlerdir TÜRK MASALLARIYLA İLGİLİ DÜNYADA YAPILAN ÇALIŞMALARDAN; Türk maslarını içine alan en eski derleme Fransa Kıralı 14Lui’nin mütercim ve sekreteri olan MDigeon’un eseridir 1781 tarihini taşıyan bu eserde üç Türk masalı olmak üzere beş masal vardır Macar Türkolog Ignas Kunoş Yurdumuzun çeşitli bölgelerinden derlemeler yapan bir bilim adamıdır masallarımızı ayrı ayrı ciltlerde toplamıştır Masalları bölgeden derleyen tercüme eden ve onları neşre hazırlayan Ignas Kunoş’un bizzat kendisidir ***Binbir Gece Masalları Orta Çağ’da kaleme alınmış Orta Doğu kökenli edebi eserdir Şehrazat’ın hükümdar kocasına anlattığı hikâyelerden oluşur Konusu; Hikâyeye göre Fars kralı Şehriyar “Hindistan ile Çin” arasındaki bir adada hüküm sürer (eserin daha sonraki biçimlerinde Şehriyar’ın Hint ve Çin’de egemenlik sürdüğü yazar) Şehriyar karısının kendisini aldattığını öğrenir ve öfkelenir tüm kadınların sadakatsiz nankör olduğuna inanmaya başlar Önce karısını öldürtür sonra da vezirine her gece kendisine yeni bir hanım bulmasını emreder Her gece yeni bir gelin alan Şehriyar geceyi geçirdikten sonra tan vakti kadınları idam ettirir Bir süre bu böyle devam eder daha sonra vezirin akıllı kızı Şehrazad bu kötü gidişata son vermek için bir plan kurar ve Şehriyar’ın bir sonraki eşi olmaya aday olur Evlendikleri geceden başlayarak kardeşi Dünyazad’ın da yardımıyla her gece Şehriyar’a çok güzel ve heyecanlı hikâyeler anlatır Tam şafak vakti geldiğinde hikâyenin en heyecanlı yerinde anlatmayı keser Hikâyenin sonunu merak eden Şehriyar ertesi gece devam edebilmesi için o gecelik Şehrazad’ın idamını erteler Kitabın sonuna kadar Şehrazad’ın Şehriyar’a anlattığı hikayeler yer alır Sona gelindiğinde Şehrazad üç erkek çocuk doğurmuştur ve evlenmelerinin üzerinden uzunca bir süre geçmiştir Kralın kadınlara olan öfkesi ve kötü düşünceleri dinmiş Şehrazad’ın sadakatine inanmıştır Böylece önceki emrini de kaldırır