Dilin Önemiyle İlgili Kompozisyon

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Dilin önemiyle ilgili kompozisyon

Dilciler ve genel anlamda aydınlar

dili değişik şekillerde tanımlamış ve anlayış ölçüleri çerçevesinde anlamlandırmışlardır Bu tanımlar

kişinin dile bakış açısını vermekten öteye gitmemiştir Neticede herkes bu mühim kavramı kendi pencerelerinin görüş alanı dahilinde algılamış ve gördüklerini kelimelerle resmetmişlerdir Dil konusunda en kapsamlı tanım olarak şunu vermek mümkündür:

“Dil

insanlar arasında anlaşmayı sağlayan tabiî bir vasıta

kendisine mahsus kanunları olan ve ancak bu kanunlar çerçevesinde gelişen canlı bir varlık

temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış bir gizli antlaşmalar sistemi

seslerden örülmüş toplumsal bir kurumdur”

Milleti kenetleyen unsurların başında gelen dil

kötü kullanıldığında ve dejenere edildiğinde milletlerin parçalanmasında adeta bir dinamit rolü de oynayabilir Her iki özelliğin somut yansımalarını millet olarak tecrübe etmişiz Bu acı deneyimleri yaşayan bir milletin bu hususta daha ölçülü hareket etmesi gerekirken bizde bu hassasiyeti görmek mümkün değildir

Dilin zenginliği milletin kültürel zenginliğine de yansır şüphesiz Çünkü kültürün hamurunu oluşturan unsurların başında dil gelmektedir Bu hamuru yoğuran insanların el becerisi de

yarınlara aktaracağımız eserlerin vasfını tayin edecektir Eserin güzelliği ustanın maharetinin yanında

kullanılan malzemenin niteliğiyle de yakından ilgilidir

Alman filozofu Heidegger “Dil insanın evidir” diyerek bu iletişim vasıtasının ehemmiyetini açıkça ortaya koyar Evimiz mahremiyetimizdir Orada huzur buluruz Toplumda taktığımız maskeler evde düşer Doğallığın sığınağıdır ev…Dil de bize evimiz kadar yakın ve sıcaktır Onunla bütünleşir benliğimiz ve kişiliğimiz… Durum bu ilken bazı kendini bilmez insan kılıklı varlıklar

evimize saldırarak mahremiyet sığınağımızı tarûmar etti

Dilin geçmişten geleceğe köprü kurma gibi mühim bir misyonu da vardır Bu köprü ancak kelimelerle kurulur Bu köprünün sağlamlığı malzemenin bol ve yerinde kullanılmasıyla mümkündür Bunu sağlamak da millî eğitimin görevidir Yerinde

zamanında ve dozajında verilen dil eğitimi gelecekteki muhtemel olumsuzluklara set çekecektir

Milletlerarası kültür savaşlarında en büyük silah dildir Çünkü dil bugünümüzü ve yarınlarımızı şekillendiriyor Ona vakıf olduğumuz ölçüde kendimiz olabiliyor ve de kendimiz kalabiliyoruz Aksi halde kültürel sömürgecilik

beraberinde ekonomik ve siyasal sömürüyü de getiriyor

Geçmişten bugüne kadar içimizde beslediğimiz hainler

dili yozlaştırmanın mücadelesini vermiştir Mevcut kavramlarımızı değiştirerek dili çağdaşlaştırdığını ve sadeleştirdiğini söyleyerek gerçek kimliklerini ve kötü emellerini gizlemişlerdir Doğu kökenli kelimelere savaş açan bu insanlar

yerlilik kisvesi altında dili “lâl” eylemişlerdir Daha sonra da oyunun ikinci perdesini sahneye koyarak kavram açıklarını Batı kökenli dillerden aldıkları kelimelerle kapatmayı tercih etmişlerdir Bunun adına da “çağdaşlık” demişlerdir

Türkçe aslında kendi kendine yetebilen dillerden birisiydi Fakat ışıklarıyla kendilerini bile aydınlatamadığı hâlde toplumu aydınlatmaya kalkan bir kısım aydınlar

dile de keskin hançerlerini sallayıp onu fütursuzca yaralamışlardır Dili siyasete alet edenler

bunun acı faturasını millete ödetmişlerdir

Dilin zenginliği kelime sayısıyla ölçülür Durum böyle olduğu halde bir kavramı karşılayan farklı kelimeler dilden atılarak teke indirilmişlerdir Eş anlamlı kelimelere savaş açılmıştır Bunu da dilde sadeleşme diye halka yutturmaya kalkışmışlardır
Bir dilde bir kavramı karşılayan kelime sayısı ne kadar çoksa

söz konusu dili konuşan milletin bu konuda o ölçüde seviyeli bir hayatı var demektir Dilimizde yiğitlik ifade eden şu sözcüklere dikkatinizi çekmek isterim: Er

eren

yiğit

alp

mert

bahadır

cesur

kahraman

dilâver

yavuz

yaman

arslan

efe

gözü pek

kabadayı

deli… Bunu diğer pek çok kelime için de söyleyebiliriz Bu zenginlik değil de nedir? Bu çeşitliliği dinamitlemek dilde sadeleşmek olarak sunulmuştur milletimizeBiz de yutmuşuz bu yaygaraları

Türkçe kadar canlı

hareketli ve dinamik bir dil gösterebilir misiniz? Bu dille sınırsız bir düşünce dağarcığı oluşturabilirsiniz Bu malzemeyi hamur gibi yoğurup çeşit çeşit nevaleler yapabilirsiniz Nasrettin Hoca’yla ilgili olarak anlatılan şu fıkra

dilimizin mevcut zenginliğini ve kıvraklığını ifade eden güzel bir örnek olarak sunulabilir:
“Nasrettin Hoca bir gün ev taşıyacakmış Bir araba aramış

bulmuş Pazarlığa başlamış Arabacı tüm eşyanın nakli için on lira istemiş Hoca bu fiyatı çok bularak ‘Çok istedin evladım

bu kadarcık eşya için o kadar para istenir mi?’ deyince arabacı

‘Bu kadarcık demeyin Hocam

eşya az değil

bakınız soba var moba var

dolap var molap var

sandalye var mandalye var…’ diye saymaya başlayınca

Hoca ‘pekii’ demiş ve razı olmuş Eşya yerine ulaşınca

Hoca tutmuş beş lira vermiş! Arabacı sormuş

‘Hocam paranın yarısını niye kestiniz?’ Hoca cevabı vermiş

‘Evladım sen de eşyanın ancak yarısını getirdin! Sandalye geldi

mandalye nerde? Soba geldi

moba nerede? Dolap burada

molap nerede?’ demiş”

Bu gibi söz oyunları dilin zenginliğinin alâmetidir Bu fıkrayı uyduran güzel uydurmuş Bu fıkra dilin esnekliği ve kıvraklığını anlatmada güzel bir örnek teşkil ediyor Daha bunun gibi yüzlerce misal getirmek mümkündür Bu rahatlığı diğer dünya dillerinde bulmanız mümkün değildir Durum bu iken Türkçe’nin bilim ve sanat dili olamayacağını söyleyenlere ne demeli? Söylenecek şu ki

herkes aklınca konuşur ve niyetini ortaya koyar

Yahya Kemal’in dediği gibi “Bu dil ağzımda annemin sütüdür” İnancımıza göre ana sütü kutsaldır

baş tacı edilmelidir Dilini koruyan

hakkıyla konuşan ve yarınlara taşıyan bir nesil istiyoruz Bu neslin gelmesi yakındır Bugün güneş batmışsa bilinmelidir ki battığı yerden doğacaktır Çünkü güneş doğmak için batar

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dilin Önemiyle İlgili Kompozisyon Dilin önemiyle ilgili kompozisyon Dilciler ve genel anlamda aydınlar dili değişik şekillerde tanımlamış ve anlayış ölçüleri çerçevesinde anlamlandırmışlardır Bu tanımlar kişinin dile bakış açısını vermekten öteye gitmemiştir Neticede herkes bu mühim kavramı kendi pencerelerinin görüş alanı dahilinde algılamış ve gördüklerini kelimelerle resmetmişlerdir Dil konusunda en kapsamlı tanım olarak şunu vermek mümkündür: “Dil insanlar arasında anlaşmayı sağlayan tabiî bir vasıta kendisine mahsus kanunları olan ve ancak bu kanunlar çerçevesinde gelişen canlı bir varlık temeli bilinmeyen zamanlarda atılmış bir gizli antlaşmalar sistemi seslerden örülmüş toplumsal bir kurumdur” Milleti kenetleyen unsurların başında gelen dil kötü kullanıldığında ve dejenere edildiğinde milletlerin parçalanmasında adeta bir dinamit rolü de oynayabilir Her iki özelliğin somut yansımalarını millet olarak tecrübe etmişiz Bu acı deneyimleri yaşayan bir milletin bu hususta daha ölçülü hareket etmesi gerekirken bizde bu hassasiyeti görmek mümkün değildir Dilin zenginliği milletin kültürel zenginliğine de yansır şüphesiz Çünkü kültürün hamurunu oluşturan unsurların başında dil gelmektedir Bu hamuru yoğuran insanların el becerisi de yarınlara aktaracağımız eserlerin vasfını tayin edecektir Eserin güzelliği ustanın maharetinin yanında kullanılan malzemenin niteliğiyle de yakından ilgilidir Alman filozofu Heidegger “Dil insanın evidir” diyerek bu iletişim vasıtasının ehemmiyetini açıkça ortaya koyar Evimiz mahremiyetimizdir Orada huzur buluruz Toplumda taktığımız maskeler evde düşer Doğallığın sığınağıdır ev…Dil de bize evimiz kadar yakın ve sıcaktır Onunla bütünleşir benliğimiz ve kişiliğimiz… Durum bu ilken bazı kendini bilmez insan kılıklı varlıklar evimize saldırarak mahremiyet sığınağımızı tarûmar etti Dilin geçmişten geleceğe köprü kurma gibi mühim bir misyonu da vardır Bu köprü ancak kelimelerle kurulur Bu köprünün sağlamlığı malzemenin bol ve yerinde kullanılmasıyla mümkündür Bunu sağlamak da millî eğitimin görevidir Yerinde zamanında ve dozajında verilen dil eğitimi gelecekteki muhtemel olumsuzluklara set çekecektir Milletlerarası kültür savaşlarında en büyük silah dildir Çünkü dil bugünümüzü ve yarınlarımızı şekillendiriyor Ona vakıf olduğumuz ölçüde kendimiz olabiliyor ve de kendimiz kalabiliyoruz Aksi halde kültürel sömürgecilik beraberinde ekonomik ve siyasal sömürüyü de getiriyor Geçmişten bugüne kadar içimizde beslediğimiz hainler dili yozlaştırmanın mücadelesini vermiştir Mevcut kavramlarımızı değiştirerek dili çağdaşlaştırdığını ve sadeleştirdiğini söyleyerek gerçek kimliklerini ve kötü emellerini gizlemişlerdir Doğu kökenli kelimelere savaş açan bu insanlar yerlilik kisvesi altında dili “lâl” eylemişlerdir Daha sonra da oyunun ikinci perdesini sahneye koyarak kavram açıklarını Batı kökenli dillerden aldıkları kelimelerle kapatmayı tercih etmişlerdir Bunun adına da “çağdaşlık” demişlerdir Türkçe aslında kendi kendine yetebilen dillerden birisiydi Fakat ışıklarıyla kendilerini bile aydınlatamadığı hâlde toplumu aydınlatmaya kalkan bir kısım aydınlar dile de keskin hançerlerini sallayıp onu fütursuzca yaralamışlardır Dili siyasete alet edenler bunun acı faturasını millete ödetmişlerdir Dilin zenginliği kelime sayısıyla ölçülür Durum böyle olduğu halde bir kavramı karşılayan farklı kelimeler dilden atılarak teke indirilmişlerdir Eş anlamlı kelimelere savaş açılmıştır Bunu da dilde sadeleşme diye halka yutturmaya kalkışmışlardır Bir dilde bir kavramı karşılayan kelime sayısı ne kadar çoksa söz konusu dili konuşan milletin bu konuda o ölçüde seviyeli bir hayatı var demektir Dilimizde yiğitlik ifade eden şu sözcüklere dikkatinizi çekmek isterim: Er eren yiğit alp mert bahadır cesur kahraman dilâver yavuz yaman arslan efe gözü pek kabadayı deli… Bunu diğer pek çok kelime için de söyleyebiliriz Bu zenginlik değil de nedir? Bu çeşitliliği dinamitlemek dilde sadeleşmek olarak sunulmuştur milletimizeBiz de yutmuşuz bu yaygaraları Türkçe kadar canlı hareketli ve dinamik bir dil gösterebilir misiniz? Bu dille sınırsız bir düşünce dağarcığı oluşturabilirsiniz Bu malzemeyi hamur gibi yoğurup çeşit çeşit nevaleler yapabilirsiniz Nasrettin Hoca’yla ilgili olarak anlatılan şu fıkra dilimizin mevcut zenginliğini ve kıvraklığını ifade eden güzel bir örnek olarak sunulabilir: “Nasrettin Hoca bir gün ev taşıyacakmış Bir araba aramış bulmuş Pazarlığa başlamış Arabacı tüm eşyanın nakli için on lira istemiş Hoca bu fiyatı çok bularak ‘Çok istedin evladım bu kadarcık eşya için o kadar para istenir mi?’ deyince arabacı ‘Bu kadarcık demeyin Hocam eşya az değil bakınız soba var moba var dolap var molap var sandalye var mandalye var…’ diye saymaya başlayınca Hoca ‘pekii’ demiş ve razı olmuş Eşya yerine ulaşınca Hoca tutmuş beş lira vermiş! Arabacı sormuş ‘Hocam paranın yarısını niye kestiniz?’ Hoca cevabı vermiş ‘Evladım sen de eşyanın ancak yarısını getirdin! Sandalye geldi mandalye nerde? Soba geldi moba nerede? Dolap burada molap nerede?’ demiş” Bu gibi söz oyunları dilin zenginliğinin alâmetidir Bu fıkrayı uyduran güzel uydurmuş Bu fıkra dilin esnekliği ve kıvraklığını anlatmada güzel bir örnek teşkil ediyor Daha bunun gibi yüzlerce misal getirmek mümkündür Bu rahatlığı diğer dünya dillerinde bulmanız mümkün değildir Durum bu iken Türkçe’nin bilim ve sanat dili olamayacağını söyleyenlere ne demeli? Söylenecek şu ki herkes aklınca konuşur ve niyetini ortaya koyar Yahya Kemal’in dediği gibi “Bu dil ağzımda annemin sütüdür” İnancımıza göre ana sütü kutsaldır baş tacı edilmelidir Dilini koruyan hakkıyla konuşan ve yarınlara taşıyan bir nesil istiyoruz Bu neslin gelmesi yakındır Bugün güneş batmışsa bilinmelidir ki battığı yerden doğacaktır Çünkü güneş doğmak için batar