Milli Edebiyat Dönemi Türk Tiyatrosu - Dönemin Özellikleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Miili Edebiyat Dönemi Türk Tiyatrosu - Dönemin Özellikleri

Bu dönemde özel tiyatroların yanında Darülbedâyi’nin kuruluşu (1914)

tiyatronun gelişmesi açısından önemli bir aşamadır

Darülbedâyi (Güzel Sanatlar Okulu); sanatçı yetiştirecek

tiyatro eğitimi verecek

tiyatroyu okullaştıracak bir kurumdur

Bu kurumun başına Fransız tiyatrosunun ünlü rejisörlerinden Andre Antoine (Andre Antuvan) getirilir

Burada okuma

telâffuz

dram

dans

edebiyat gibi dersler verilir

önemli tiyatro adamları yetiştirilir

Ünlü tiyatro adamımız Muhsin Ertuğrul da Darülbedâyi’de öğretmenlik yapar

Daha sonra (1927-1928) Darülbedâyi’nin başına getirilir ve çağdaş tiyatronun kurulmasına büyük katkıları olur

Bu döneme kadar kadın oyuncular azınlıklardan seçilmekteydi

İlk defa Müslüman kadın oyuncu Afife Jale’nin sahneye çıkmasıyla Müslüman kadınlara da sahne yolu açılmıştır

Millî Edebiyat döneminde Türkçülük akımı

tiyatroda daha fazla hissedilir

Ancak savaş yıllarıdır

Ekonomik sorunlar

karamsarlık

yılgınlık da vardır

Bunlar tiyatroya da yansır

Siyasal ve belgesel nitelikli oyunlar

istibdat dönemi eleştirileri

saray yaşamı

sosyal dramlar ve aile dramları tiyatroda ilgi görür

Yakın tarih

Türk dünyası idealleri tiyatro eserlerine konu olur

İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci

Musahipzade Celâl

bu dönemde sadece tiyatroyla uğraşan yazarlardır

Ayrıca Aka Gündüz

Reşat Nuri Güntekin

Halit Fahri Ozansoy

Yusuf Ziya Ortaç

Faruk Nafiz Çamlıbel

Mithat Cemal Kûntáÿ

Refik Halit Karay

Halide Edip Adıvar

Raif Necdet gibi yazarlar da tiyatro eserleri yazmışlardır

1839-1923 Dönemi TÜRK TİYATROSU
Çağdaş Türk tiyatrosuna ilk öneli adım 1860′ta yapılan Gedikpaşa Tiyatrosu’yla atılmıştır

1861′de bu tiyatroyu kiralayan Güllü Agop

1868′de Osmanlı Tiyatrosu adlı bir topluluk kurarak Türk yazarlarına ve Türkçe oyunlara yöneldi

1870′te Sadrazam Ali Paşa’nın İstanbul’un çeşitli bölgelerinde Türkçe oyunlar sergileyen tiyatrolar kurması koşuluyla kendisine sağladığı destekle

Türkçe oyunlar oynama imtiyazını 10 yıl elinde tutan Güllü Agop’un topluluğunda Ermeni oyuncular yanında Müslüman Türk oyuncularda yetişti

Bu oyuncular içinde en ünlüsü Ahmed Fehim’dir

Osmanlı Tiyatrosu’nda Namık Kemal

Ahmed Mithat Efendi

Abdülhak Hamid

Recaizade Mahmut Ekrem gibi ünlü şair ve yazarların yapıtları

Ahmed Vefik Paşa‘nın usta işi Moliere uyarlamaları

özellikle ünlü Fransız melodram

güldürü ve vodvillerinin çevirileri

kantolar

müzikli oyunlar ve operetler sahnelendi

Güllü Agop’un Osmanlı Tiyatrosuna yön verdiği 15 yılın en önemli sonuçlarından biri de izleyicinin tiyatroya alışması oldu

Bu arada padişahlarda tiyatroya büyük ilgi gösteriyordu

Abdülmecid 1858′de Dolmabahçe sarayının yakınında bir saray tiyatrosu

tiyatroya baskı ve sansür koymasıyla ünlü Abdülhamid de 1889′da Yıldız Sarayı’nın bahçesinde yabancı tiyatro ve opera oyunlarının sahnelendiği bir tiyatro salonu yaptırdı

Türkiye’de Batılı anlamda tiyatronun kuramsallaşması ve Türkçe oyun sergilenmesi yolunda Ermeni sanatçıların katkısı

melodrama ağırlık veren Mardiros Mınakyan ve Ahmed Vefik Paşa’nın Moliere uyarlamalarına ağırlık veren Tomas Fasulyeciyan’ın katkılarıyla sürdü

Bu dönemde halk tiyatrosu sanatçılarının tuluat adı verilen yeni tür bir tiyatro geliştirdiği görüldü

Batı tiyatrosunun konukları ve tipleriyle geleneksel tiyatronun tiplerini ve oyunculuk biçimini birleştiren ve doğaçlamaya dayanan tuluat

bir anlamda ortaoyunun sahne üstüne çıkarılmış biçimiydi

Ortaoyunu ustalarından Kavuklu Hamdi’nin önderliğinde 1875′te ortaya çıkan bu tür

Cumhuriyet’in ilk yıllarına değin yaygın bir biçimde yaşadı

Ayrılmaz öğesi olan kantoyla birlikte İstanbul’un Şehzadebaşı semtinde ramazan ayında şenlenen Direklerarası’nın başlıca gösterilerinden biri olmayı sürdürdü

Türk oyuncuların eğitimi için bir konservatuvar ve yerel yönetimce parasal açıdan desteklenen bir uygulama sahnesi oluşturulması yolunda ilk adım ise 1914′te Darülbedayi’nin kurulmasıyla atıldı; ilk Türk-Müslüman kadın sanatçı olan Afife Jale’de sahneye ilk kez 1920′de Darülbedayi’de çıktı

Tiyatroda Batı modelinin benimsendiği hazırlık aşaması döneminde oyun yazarlığında patlak bir atılım görülmedi

Yazarlar

daha önce hiç denemedikleri bir türde kalem oynatırken ister istemez Batılı ustalara öykündüler

Türk yazarları en çok etkileyen yabancı kaynaklar Victor Hugo’nun

Shakespeare’nin

Moliere’nin oyunlarıyla yabancı melodramlar oldu

Bu bakımdan Türk dram sanatının İbrahim Şinasi’nin yazdığı ve ilk özgün Türk oyunu olan Şair Evlenmesi’yle (1860) başladığı kabul edilir

Bu oyunu

özellikle romantik yurtsever duygularıyla yüklü oyunlar izledi

Bu yapıtlar içinde en ünlüsü Namık Kemal’in Vatan Yahut Silistresi’ydi (1873)

Meşrutiyet’ten sonra da özgürlük konusunu işleyen romantik tarihsel oyunlar ağırlık kazandı

1839- 1923 dönemi içinde yazılan oyunlar genel olarak komediler

tarihsel dramlar

romantik dramlar

orta sınıf trajedileri ve melodramlardı

Bu dönemde yazılmış yüzlerce oyundan günümüzde de oynanabilir olanların sayısı çok azdır

Bu tür oyunların başında Ahmed Vefik Paşa’nın Moliere’den yaptığı uyarlamalarla oyun yazarlığını Cumhuriyet döneminde de sürdüren Musaphizade Celal’in Batı’nın töre komedisi geleniği içinde Osmanlı toplumunu eleştirdiği oyunlar gelir

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Milli Edebiyat Dönemi Türk Tiyatrosu - Dönemin Özellikleri Miili Edebiyat Dönemi Türk Tiyatrosu - Dönemin Özellikleri Bu dönemde özel tiyatroların yanında Darülbedâyi’nin kuruluşu (1914) tiyatronun gelişmesi açısından önemli bir aşamadır Darülbedâyi (Güzel Sanatlar Okulu); sanatçı yetiştirecek tiyatro eğitimi verecek tiyatroyu okullaştıracak bir kurumdur Bu kurumun başına Fransız tiyatrosunun ünlü rejisörlerinden Andre Antoine (Andre Antuvan) getirilir Burada okuma telâffuz dram dans edebiyat gibi dersler verilir önemli tiyatro adamları yetiştirilir Ünlü tiyatro adamımız Muhsin Ertuğrul da Darülbedâyi’de öğretmenlik yapar Daha sonra (1927-1928) Darülbedâyi’nin başına getirilir ve çağdaş tiyatronun kurulmasına büyük katkıları olur Bu döneme kadar kadın oyuncular azınlıklardan seçilmekteydi İlk defa Müslüman kadın oyuncu Afife Jale’nin sahneye çıkmasıyla Müslüman kadınlara da sahne yolu açılmıştır Millî Edebiyat döneminde Türkçülük akımı tiyatroda daha fazla hissedilir Ancak savaş yıllarıdır Ekonomik sorunlar karamsarlık yılgınlık da vardır Bunlar tiyatroya da yansır Siyasal ve belgesel nitelikli oyunlar istibdat dönemi eleştirileri saray yaşamı sosyal dramlar ve aile dramları tiyatroda ilgi görür Yakın tarih Türk dünyası idealleri tiyatro eserlerine konu olur İbnürrefik Ahmet Nuri Sekizinci Musahipzade Celâl bu dönemde sadece tiyatroyla uğraşan yazarlardır Ayrıca Aka Gündüz Reşat Nuri Güntekin Halit Fahri Ozansoy Yusuf Ziya Ortaç Faruk Nafiz Çamlıbel Mithat Cemal Kûntáÿ Refik Halit Karay Halide Edip Adıvar Raif Necdet gibi yazarlar da tiyatro eserleri yazmışlardır 1839-1923 Dönemi TÜRK TİYATROSU Çağdaş Türk tiyatrosuna ilk öneli adım 1860′ta yapılan Gedikpaşa Tiyatrosu’yla atılmıştır 1861′de bu tiyatroyu kiralayan Güllü Agop 1868′de Osmanlı Tiyatrosu adlı bir topluluk kurarak Türk yazarlarına ve Türkçe oyunlara yöneldi 1870′te Sadrazam Ali Paşa’nın İstanbul’un çeşitli bölgelerinde Türkçe oyunlar sergileyen tiyatrolar kurması koşuluyla kendisine sağladığı destekle Türkçe oyunlar oynama imtiyazını 10 yıl elinde tutan Güllü Agop’un topluluğunda Ermeni oyuncular yanında Müslüman Türk oyuncularda yetişti Bu oyuncular içinde en ünlüsü Ahmed Fehim’dir Osmanlı Tiyatrosu’nda Namık Kemal Ahmed Mithat Efendi Abdülhak Hamid Recaizade Mahmut Ekrem gibi ünlü şair ve yazarların yapıtları Ahmed Vefik Paşa‘nın usta işi Moliere uyarlamaları özellikle ünlü Fransız melodram güldürü ve vodvillerinin çevirileri kantolar müzikli oyunlar ve operetler sahnelendi Güllü Agop’un Osmanlı Tiyatrosuna yön verdiği 15 yılın en önemli sonuçlarından biri de izleyicinin tiyatroya alışması oldu Bu arada padişahlarda tiyatroya büyük ilgi gösteriyordu Abdülmecid 1858′de Dolmabahçe sarayının yakınında bir saray tiyatrosu tiyatroya baskı ve sansür koymasıyla ünlü Abdülhamid de 1889′da Yıldız Sarayı’nın bahçesinde yabancı tiyatro ve opera oyunlarının sahnelendiği bir tiyatro salonu yaptırdı Türkiye’de Batılı anlamda tiyatronun kuramsallaşması ve Türkçe oyun sergilenmesi yolunda Ermeni sanatçıların katkısı melodrama ağırlık veren Mardiros Mınakyan ve Ahmed Vefik Paşa’nın Moliere uyarlamalarına ağırlık veren Tomas Fasulyeciyan’ın katkılarıyla sürdü Bu dönemde halk tiyatrosu sanatçılarının tuluat adı verilen yeni tür bir tiyatro geliştirdiği görüldü Batı tiyatrosunun konukları ve tipleriyle geleneksel tiyatronun tiplerini ve oyunculuk biçimini birleştiren ve doğaçlamaya dayanan tuluat bir anlamda ortaoyunun sahne üstüne çıkarılmış biçimiydi Ortaoyunu ustalarından Kavuklu Hamdi’nin önderliğinde 1875′te ortaya çıkan bu tür Cumhuriyet’in ilk yıllarına değin yaygın bir biçimde yaşadı Ayrılmaz öğesi olan kantoyla birlikte İstanbul’un Şehzadebaşı semtinde ramazan ayında şenlenen Direklerarası’nın başlıca gösterilerinden biri olmayı sürdürdü Türk oyuncuların eğitimi için bir konservatuvar ve yerel yönetimce parasal açıdan desteklenen bir uygulama sahnesi oluşturulması yolunda ilk adım ise 1914′te Darülbedayi’nin kurulmasıyla atıldı; ilk Türk-Müslüman kadın sanatçı olan Afife Jale’de sahneye ilk kez 1920′de Darülbedayi’de çıktı Tiyatroda Batı modelinin benimsendiği hazırlık aşaması döneminde oyun yazarlığında patlak bir atılım görülmedi Yazarlar daha önce hiç denemedikleri bir türde kalem oynatırken ister istemez Batılı ustalara öykündüler Türk yazarları en çok etkileyen yabancı kaynaklar Victor Hugo’nun Shakespeare’nin Moliere’nin oyunlarıyla yabancı melodramlar oldu Bu bakımdan Türk dram sanatının İbrahim Şinasi’nin yazdığı ve ilk özgün Türk oyunu olan Şair Evlenmesi’yle (1860) başladığı kabul edilir Bu oyunu özellikle romantik yurtsever duygularıyla yüklü oyunlar izledi Bu yapıtlar içinde en ünlüsü Namık Kemal’in Vatan Yahut Silistresi’ydi (1873) Meşrutiyet’ten sonra da özgürlük konusunu işleyen romantik tarihsel oyunlar ağırlık kazandı 1839- 1923 dönemi içinde yazılan oyunlar genel olarak komediler tarihsel dramlar romantik dramlar orta sınıf trajedileri ve melodramlardı Bu dönemde yazılmış yüzlerce oyundan günümüzde de oynanabilir olanların sayısı çok azdır Bu tür oyunların başında Ahmed Vefik Paşa’nın Moliere’den yaptığı uyarlamalarla oyun yazarlığını Cumhuriyet döneminde de sürdüren Musaphizade Celal’in Batı’nın töre komedisi geleniği içinde Osmanlı toplumunu eleştirdiği oyunlar gelir