Milli Edebiyat Dönemi Genel Özellikleri Nelerdir? - Milli Edebiyat Döneminde Üslup

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Milli Edebiyat Dönemi Genel Özellikleri Nelerdir? - Milli Edebiyat Döneminde Üslup

22 Kas
Milli Edebiyat Döneminin Genel Özellikleri

* Osmanlıcılık fikrinin iflasından sonra artık Türkçülük akımı yükselen değer olmaya başlamıştır

* 1911′da Selanik‘te çıkarılmaya başlanan “Genç Kalem”Dergisi etrafında bir araya gelen Ömer Seyfettin

Ali Canip Yöntem

Ziya Gökalp gibi aydınlar Milli Edebiyatın oluşumunu başlatmışlardır

* Daha sonra İstanbul‘da Türk Derneği

Türk Yurdu

Türk Ocağı dergileri yayınlanmıştır

* Dil sade olmalıdır

* Dildeki yabancı kelimeler atılmalı; ancak Türkçeye yerleşmiş kelimeler Türkçe gibi kullanılmaya devam edilmelidir

* İstanbul Türkçesi esas kabul edilmelidir

* Şiirde hece ölçüsü kullanılmalı

* Edebiyat toplumun hizmetinde olmalı

* Milletin dertleri

sevinçleri esas alınmalı

* Roman ve hikâye teknik açıdan kuvvetlenmiştir

Fikir Akımları Slaytı/Sunusu:19

yy da Osmanlı Dağılması üzerine Ortaya Atılan Fikir Akımları:Osmanlıcılık

İslamcıl ık

Batıcılık

Türkçülük
II

Meşrutiyet’ten sonra başlayan ulusçuluk akımı her alanda olduğu gibi edebiyatta da kendisini göstermiş ve “Milli Edebiyat” akımı ile ulusal kaynaklara dönülme ilkesini benimsemiştir

1911′de Ali Canip Yöntem

Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp’in yayımladıkları ” Genç Kalemler” dergisiyle başlayan akım

kısa sürede değişik sanat anlayışlarını savunan sanatçılar tarafından da benimsenmiştir

Sade ve arı bir Türkçe ile yazılan eserler yurt sorunları ve ulusal değerleri ortaya çıkarma amacını gütmüşlerdir

Özellikle öykü ve roman alanında Yakup Kadri Karaosmanoğlu

Halide Edip Adıvar

Reşat Nuri Güntekin ve Refik Halit Karay bu akımın en güzel örneklerini vermişlerdir

Bu dönemde ayrıca milli edebiyat kavramı altında toplanan fakat dünya görüşleri ve şiir anlayışları farklı olan şairler de yetişmiştir

Nitekim şiirlerini akımın temel özelliği olan hece ölçüsü yerine aruz ölçüsü ile yazan Türk İstiklal Marşı’nın yazarı Mehmet Akif Ersoy

gerçekçi bir tutumla toplumsal konulara yönelmiş; temelde Osmanlıcı ve gelenekçi kabul edilen Yahya Kemal Beyatlı

yeni-klasik bir şiir geliştirmiş; egemen ideolojilerin dışında kalan Ahmet Haşim ise izlenimci ve simgeci bir anlayışla “Saf Şiir”i savunmuştur

Milli Edebiyat Akımı Türk edebiyatında toplum ve ülke meselelerine geniş yer veren

sade Türkçeyi ve hece veznini kullanma yoluna giden edebiyat akımı (1911-1923)

1860′tan sonra benimsenen ve Abdülhamid II tarafından da desteklenen ” Osmanlıcılık” ideolojisi

Balkan savaşından sonra imparatorluk sınırları içinde patlak veren bağımsızlık mücadeleleri sonucu

geçerliğini kaybetti

1908′den sonra Müslüman toplumları birleştirmek ve kalkındırmak

Hıristiyan devletleri karşısında bir denge unsuru durumuna getirmek amacını güden “İslamcılık” ideolojisinin yanında

önce edebiyat ve fikir adamlarınca ortaya atılan

sonradan siyasi nitelik kazanan milliyetçilik akımı da gelişme gösterdi

Milliyetçilik hareketi

kısa bir süre sonra ” Türkçülük” adı altında

dernek ve yayın organlarının (Türk Derneği

Türk Yurdu ve aynı adlarla çıkardıkları dergiler) kurulmasıyla siyasi yönden teşkilât kurmağa başladı

Türk Yurdu derneği

bir yıl sonra (1912) yerini Türk Ocağı’na bıraktı

Yayımı 1913′te başlayan Halka Doğru dergisi

halkın toplumsal seviyesine inmeyi amaç edindi

İmparatorluktaki milliyetçilik hareketleri

o sırada iktidarda bulunan ittihat ve Terakki cemiyetince desteklendiği için kısa zamanda büyük gelişme gösterdi

Milliyetçilik

özellikle Türkçülük hareketinin önderi durumunda olan Ziya Gökalp

yazılarıyla ve İstanbul üniversitesinde verdiği sosyoloji dersleriyle

hem milliyetçilik ilkelerinin aydınlarca benimsenmesinde

hem de milli bir edebiyatın yaratılmasında başlıca etken oldu

Selanik’te

Ömer Seyfeddin

Âkil Koyuncu

Rasim Haşmet ve fecriati’cilerden bazılarının çıkardıkları Genç Kalemler (1911) dergisiyle

milliyetçilik akımı edebiyat alanına girdi

Genç Kalemler dergisi ilk olarak “milli edebiyat” deyimini ortaya attı ve böyle bir edebiyatın oluşturulması görevini de üstüne aldı

Dergi yazarları ilk olarak dilin millileştirilmesjyle ise başladılar

Dili sadeleştirme konusunda birtakım ilkeler tespit ettikten sonra edebiyatta da taklitçilikten kaçınılmasını

sanatçıların

Türk halkının hayatına yönelerek yaratıcı nitelikler kazanmalarını ve yapıcı eserler vermelerini istediler

“Hikâye

roman ve tiyatro

konularını ve kişilerini yerli hayattan almalıdır” ilkesini benimsediler

Milli edebiyat temsilcilerinin edebiyat ve özellikle dil anlayışları

servetifünun’cular ve fecriati’ciler büyük tepki uyandırdı

Mehmed Rauf

Halid Ziya

Cenab Şahabeddin

Hüseyin Cahid

Süleyman Nazif

Yakup Kadri

Köprülüzade Mehmed Fuad’ın itirazları şunlardı: “Yeni dil ancak bilim dili olabilir

sanat eserleri milletlerarasıdır

bu bakımdan edebiyat da milli olamaz

Genç Kalemler’in milli edebiyat anlayışı ırki bir nitelik taşımaktadır v

d

”

Genç Kalemler dergisinde bu itirazlara karşı devamlı yazılar çıkıyordu

Bu karşılıklı tartışmaların yapıldığı sırada fecriati’cilerden Hamdullah Suphi ve Celâl Sahir

Genç Kalemler’in yeni dil konusundaki görüşünü benimsediklerini bildirdiler

Genç Kalemler dergisi kapandıktan (eylül 1912) sonra yazarlarının birçoğu İstanbul’a geldiler

Türk Yurdu ve öteki milliyetçi dergilerde yazmağa başladılar

Milli edebiyat akımına karşı çıkanların ve yeni yetişen gençlerin de katılmasıyla grup genişledi ve etki alanları da aynı oranda büyüdü

Türkiye’de cumhuriyet ilân edilirken milli edebiyat akımı temsilcilerinin büyük çabalarıyla

bazı yazarların (Cenab Şahabeddin

Süleyman Nazif

Ali Kemal) şiddetle karşı koymalarına rağmen

konuşma dili edebiyat dili olarak yaygınlaştı

MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ DİL VE ÜSLÛP
“Genç Kalemler” dergisi yazarları

milli bir edebiyatın

dilin millileştirilmesiyle yaratılacağına inanmışlardı

Edebiyatı cedide’cileri ve fecriati’cileri

Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalan bir dili (Osmanlıca) kullandıkları gerekçesiyle suçladılar

“Yeni lisan” adını verdikleri davalarını gerçekleştirmeğe çalıştılar

Bu konudaki başlıca amaçları şunlardı:
1

Arapça ve Farsça dilbilgisi kuralları ile bazı istisnalar dışında bu kurala göre yapılmış tamlamaların kullanılmaması;
2

Arapça ve Farsça kelimelerin Türkçedeki kullanılışlarına göre değerlendirilmesi

bu dillere ait kelimelerin yerine mümkün olduğu kadar Türkçelerinin kullanılmasına dikkat edilmesi;
3

Arapça ve Farsça kelimelerin Türkçe telaffuzlarına göre yazılması;
4

Bilim dilinde kullanılan Arapça ve Farsça terimlerin kullanılmasına devam edilmesi;
5

Öteki Türk lehçelerinden kelime alınması;
6

Konuşmada

İstanbul şivesinin esas olarak kabul edilmesi

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Milli Edebiyat Dönemi Genel Özellikleri Nelerdir? - Milli Edebiyat Döneminde Üslup Milli Edebiyat Dönemi Genel Özellikleri Nelerdir? - Milli Edebiyat Döneminde Üslup 22 Kas Milli Edebiyat Döneminin Genel Özellikleri * Osmanlıcılık fikrinin iflasından sonra artık Türkçülük akımı yükselen değer olmaya başlamıştır * 1911′da Selanik‘te çıkarılmaya başlanan “Genç Kalem”Dergisi etrafında bir araya gelen Ömer Seyfettin Ali Canip Yöntem Ziya Gökalp gibi aydınlar Milli Edebiyatın oluşumunu başlatmışlardır * Daha sonra İstanbul‘da Türk Derneği Türk Yurdu Türk Ocağı dergileri yayınlanmıştır * Dil sade olmalıdır * Dildeki yabancı kelimeler atılmalı; ancak Türkçeye yerleşmiş kelimeler Türkçe gibi kullanılmaya devam edilmelidir * İstanbul Türkçesi esas kabul edilmelidir * Şiirde hece ölçüsü kullanılmalı * Edebiyat toplumun hizmetinde olmalı * Milletin dertleri sevinçleri esas alınmalı * Roman ve hikâye teknik açıdan kuvvetlenmiştir Fikir Akımları Slaytı/Sunusu:19yy da Osmanlı Dağılması üzerine Ortaya Atılan Fikir Akımları:Osmanlıcılıkİslamcıl ıkBatıcılıkTürkçülük II Meşrutiyet’ten sonra başlayan ulusçuluk akımı her alanda olduğu gibi edebiyatta da kendisini göstermiş ve “Milli Edebiyat” akımı ile ulusal kaynaklara dönülme ilkesini benimsemiştir 1911′de Ali Canip Yöntem Ömer Seyfettin ve Ziya Gökalp’in yayımladıkları ” Genç Kalemler” dergisiyle başlayan akım kısa sürede değişik sanat anlayışlarını savunan sanatçılar tarafından da benimsenmiştir Sade ve arı bir Türkçe ile yazılan eserler yurt sorunları ve ulusal değerleri ortaya çıkarma amacını gütmüşlerdir Özellikle öykü ve roman alanında Yakup Kadri Karaosmanoğlu Halide Edip Adıvar Reşat Nuri Güntekin ve Refik Halit Karay bu akımın en güzel örneklerini vermişlerdir Bu dönemde ayrıca milli edebiyat kavramı altında toplanan fakat dünya görüşleri ve şiir anlayışları farklı olan şairler de yetişmiştir Nitekim şiirlerini akımın temel özelliği olan hece ölçüsü yerine aruz ölçüsü ile yazan Türk İstiklal Marşı’nın yazarı Mehmet Akif Ersoy gerçekçi bir tutumla toplumsal konulara yönelmiş; temelde Osmanlıcı ve gelenekçi kabul edilen Yahya Kemal Beyatlı yeni-klasik bir şiir geliştirmiş; egemen ideolojilerin dışında kalan Ahmet Haşim ise izlenimci ve simgeci bir anlayışla “Saf Şiir”i savunmuştur Milli Edebiyat Akımı Türk edebiyatında toplum ve ülke meselelerine geniş yer veren sade Türkçeyi ve hece veznini kullanma yoluna giden edebiyat akımı (1911-1923) 1860′tan sonra benimsenen ve Abdülhamid II tarafından da desteklenen ” Osmanlıcılık” ideolojisi Balkan savaşından sonra imparatorluk sınırları içinde patlak veren bağımsızlık mücadeleleri sonucu geçerliğini kaybetti 1908′den sonra Müslüman toplumları birleştirmek ve kalkındırmak Hıristiyan devletleri karşısında bir denge unsuru durumuna getirmek amacını güden “İslamcılık” ideolojisinin yanında önce edebiyat ve fikir adamlarınca ortaya atılan sonradan siyasi nitelik kazanan milliyetçilik akımı da gelişme gösterdi Milliyetçilik hareketi kısa bir süre sonra ” Türkçülük” adı altında dernek ve yayın organlarının (Türk Derneği Türk Yurdu ve aynı adlarla çıkardıkları dergiler) kurulmasıyla siyasi yönden teşkilât kurmağa başladı Türk Yurdu derneği bir yıl sonra (1912) yerini Türk Ocağı’na bıraktı Yayımı 1913′te başlayan Halka Doğru dergisi halkın toplumsal seviyesine inmeyi amaç edindi İmparatorluktaki milliyetçilik hareketleri o sırada iktidarda bulunan ittihat ve Terakki cemiyetince desteklendiği için kısa zamanda büyük gelişme gösterdi Milliyetçilik özellikle Türkçülük hareketinin önderi durumunda olan Ziya Gökalp yazılarıyla ve İstanbul üniversitesinde verdiği sosyoloji dersleriyle hem milliyetçilik ilkelerinin aydınlarca benimsenmesinde hem de milli bir edebiyatın yaratılmasında başlıca etken oldu Selanik’te Ömer Seyfeddin Âkil Koyuncu Rasim Haşmet ve fecriati’cilerden bazılarının çıkardıkları Genç Kalemler (1911) dergisiyle milliyetçilik akımı edebiyat alanına girdi Genç Kalemler dergisi ilk olarak “milli edebiyat” deyimini ortaya attı ve böyle bir edebiyatın oluşturulması görevini de üstüne aldı Dergi yazarları ilk olarak dilin millileştirilmesjyle ise başladılar Dili sadeleştirme konusunda birtakım ilkeler tespit ettikten sonra edebiyatta da taklitçilikten kaçınılmasını sanatçıların Türk halkının hayatına yönelerek yaratıcı nitelikler kazanmalarını ve yapıcı eserler vermelerini istediler “Hikâye roman ve tiyatro konularını ve kişilerini yerli hayattan almalıdır” ilkesini benimsediler Milli edebiyat temsilcilerinin edebiyat ve özellikle dil anlayışları servetifünun’cular ve fecriati’ciler büyük tepki uyandırdı Mehmed Rauf Halid Ziya Cenab Şahabeddin Hüseyin Cahid Süleyman Nazif Yakup Kadri Köprülüzade Mehmed Fuad’ın itirazları şunlardı: “Yeni dil ancak bilim dili olabilir sanat eserleri milletlerarasıdır bu bakımdan edebiyat da milli olamaz Genç Kalemler’in milli edebiyat anlayışı ırki bir nitelik taşımaktadır vd” Genç Kalemler dergisinde bu itirazlara karşı devamlı yazılar çıkıyordu Bu karşılıklı tartışmaların yapıldığı sırada fecriati’cilerden Hamdullah Suphi ve Celâl Sahir Genç Kalemler’in yeni dil konusundaki görüşünü benimsediklerini bildirdiler Genç Kalemler dergisi kapandıktan (eylül 1912) sonra yazarlarının birçoğu İstanbul’a geldiler Türk Yurdu ve öteki milliyetçi dergilerde yazmağa başladılar Milli edebiyat akımına karşı çıkanların ve yeni yetişen gençlerin de katılmasıyla grup genişledi ve etki alanları da aynı oranda büyüdü Türkiye’de cumhuriyet ilân edilirken milli edebiyat akımı temsilcilerinin büyük çabalarıyla bazı yazarların (Cenab Şahabeddin Süleyman Nazif Ali Kemal) şiddetle karşı koymalarına rağmen konuşma dili edebiyat dili olarak yaygınlaştı MİLLİ EDEBİYAT DÖNEMİ DİL VE ÜSLÛP “Genç Kalemler” dergisi yazarları milli bir edebiyatın dilin millileştirilmesiyle yaratılacağına inanmışlardı Edebiyatı cedide’cileri ve fecriati’cileri Arapça ve Farsçanın etkisi altında kalan bir dili (Osmanlıca) kullandıkları gerekçesiyle suçladılar “Yeni lisan” adını verdikleri davalarını gerçekleştirmeğe çalıştılar Bu konudaki başlıca amaçları şunlardı: 1 Arapça ve Farsça dilbilgisi kuralları ile bazı istisnalar dışında bu kurala göre yapılmış tamlamaların kullanılmaması; 2 Arapça ve Farsça kelimelerin Türkçedeki kullanılışlarına göre değerlendirilmesi bu dillere ait kelimelerin yerine mümkün olduğu kadar Türkçelerinin kullanılmasına dikkat edilmesi; 3 Arapça ve Farsça kelimelerin Türkçe telaffuzlarına göre yazılması; 4 Bilim dilinde kullanılan Arapça ve Farsça terimlerin kullanılmasına devam edilmesi; 5 Öteki Türk lehçelerinden kelime alınması; 6 Konuşmada İstanbul şivesinin esas olarak kabul edilmesi