Müstezat Nedir?-Müstezat Özellikleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Müstezat Nedir?-Müstezat Özellikleri

Müstezat

Arapça’dan Türkçe’ye geçmiş bir kelimedir

Arapça

ziyade sözcüğünden kaynaklanır

1) Kelime anlamı olarak çoğalması istenilen

artmış anlamına gelir

Günümüzde bu anlamıyla fazla kullanılmamaktadır

2) Bir edebiyat terimi olarak

her dizesine bir küçük dize eklenmiş divan edebiyatı nazım türünü ifade eder

Bir gazelin her dizesine bir kısa dize ekleyerek oluşturulan şiir biçimidir

Çoğunlukla aruzun “mef’ulü/ mefailü/ mefailü/ feulün kalıbı kullanılarak yazılırlar

Her dizeden sonra bu kalıbın ilk ve son birimleri olan mef’ulü/ feûlün kalıbına uygun bir kısa dize söylenir

Eklenen bu kısa dizeye ziyade denir

Ziyadeler dizeden sayılmadığı için iki uzun iki kısa dizeden oluşan 4 dize bir beyit sayılır

Kısa dizeler okunsa da okunmasa da beytin anlamı bir bütün oluşturur

Ziyadesi bir satırdan fazla olan müstezatlar da vardır

Tez ziyadeli müstezatlara “sade” çitf ziyadeli olanlara ise “çift” adı verilir

Özellikleri:
1 Her beyitte uzun mısraların sonuna eklenen ve ziyâde mısra da denilen kısa mısralar yer alır

2 Gazelden türemiştir

3 Genellikle divanların gazelleri ve kasideleri arasında yer alır

4 Müstezatta gazelde olduğu gibi aşk

şarap

güzellik ve aşkın ıstırabı gibi konular işlenir

5 Divan şiirinin sanatlı ve artistik şekillerindendir

Kısa dizeler okunsa da okunmasa da beytin anlamı bir bütünlük oluşturur

Müstezat Örneği:
Bülbül yetişir bağrımı hûn etti figânın
Zabt eyle dehânın
Hançer gibi deldi yüreğim tîg-i zebânın
Te’sîr-i lisânın

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Müstezat Nedir?-Müstezat Özellikleri Müstezat Nedir?-Müstezat Özellikleri Müstezat Arapça’dan Türkçe’ye geçmiş bir kelimedir Arapça ziyade sözcüğünden kaynaklanır 1) Kelime anlamı olarak çoğalması istenilen artmış anlamına gelir Günümüzde bu anlamıyla fazla kullanılmamaktadır 2) Bir edebiyat terimi olarak her dizesine bir küçük dize eklenmiş divan edebiyatı nazım türünü ifade eder Bir gazelin her dizesine bir kısa dize ekleyerek oluşturulan şiir biçimidir Çoğunlukla aruzun “mef’ulü/ mefailü/ mefailü/ feulün kalıbı kullanılarak yazılırlar Her dizeden sonra bu kalıbın ilk ve son birimleri olan mef’ulü/ feûlün kalıbına uygun bir kısa dize söylenir Eklenen bu kısa dizeye ziyade denir Ziyadeler dizeden sayılmadığı için iki uzun iki kısa dizeden oluşan 4 dize bir beyit sayılır Kısa dizeler okunsa da okunmasa da beytin anlamı bir bütün oluşturur Ziyadesi bir satırdan fazla olan müstezatlar da vardır Tez ziyadeli müstezatlara “sade” çitf ziyadeli olanlara ise “çift” adı verilir Özellikleri: 1 Her beyitte uzun mısraların sonuna eklenen ve ziyâde mısra da denilen kısa mısralar yer alır 2 Gazelden türemiştir 3 Genellikle divanların gazelleri ve kasideleri arasında yer alır 4 Müstezatta gazelde olduğu gibi aşk şarap güzellik ve aşkın ıstırabı gibi konular işlenir 5 Divan şiirinin sanatlı ve artistik şekillerindendir Kısa dizeler okunsa da okunmasa da beytin anlamı bir bütünlük oluşturur Müstezat Örneği: Bülbül yetişir bağrımı hûn etti figânın Zabt eyle dehânın Hançer gibi deldi yüreğim tîg-i zebânın Te’sîr-i lisânın