Yüklemin Yerine Göre Cümleler Kaça Ayrılır?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Yüklemin Yerine Göre Cümleler Kaça Ayrılır?

a) Kurallı (Düz) Cümle:

Türkçede asıl unsurlar sonra

yardımcı unsurlar önce geldiği için cümlenin en önemli ve asıl ögesi olan yüklem genellikle cümlenin sonunda yer alır

Yüklemi sonda olan cümle

kurallı cümledir

Cümlede özellikle belirtilmek istenen unsurlar yükleme yaklaştırılır:
Kayıhan / bu akşam / pencerenin önünde / oturuyordu
Kayıhan / pencerenin önünde / bu akşam / oturuyordu
Bu akşam / pencerenin önünde / Kayıhan / oturuyordu

b) Devrik Cümle:

Yüklemi sonda olmayan cümle

devrik cümledir

Devrik cümlelere daha çok şiir dilinde rastlanır

Günlük konuşmalarda

atasözlerinde ve deyimlerde de zaman zaman devrik cümleler görülür

Cümlede yüklemin dışındaki ögelerin yer değiştirmesi durumunda cümlenin kurallılığı bozulmaz

Ancak yüklemin yeri değişirse cümle devrik olur:
“Bir kökte uzamış sarmaşık gibi
Dökülmüş gerdana saçların güzel”
(Âşık Veysel)
“Aya haber sal çıksın bu gece;
Görünsün şöyle gönlümce”
(Cahit Sıtkı Tarancı)
Sensiz kaldım bu yerde
Gülme komşuna gelir başına
Çocuktan al haberi

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Yüklemin Yerine Göre Cümleler Kaça Ayrılır? Yüklemin Yerine Göre Cümleler Kaça Ayrılır? a) Kurallı (Düz) Cümle: Türkçede asıl unsurlar sonra yardımcı unsurlar önce geldiği için cümlenin en önemli ve asıl ögesi olan yüklem genellikle cümlenin sonunda yer alır Yüklemi sonda olan cümle kurallı cümledir Cümlede özellikle belirtilmek istenen unsurlar yükleme yaklaştırılır: Kayıhan / bu akşam / pencerenin önünde* / oturuyordu* Kayıhan / pencerenin önünde / bu akşam* / oturuyordu* Bu akşam / pencerenin önünde / Kayıhan* / oturuyordu* b) Devrik Cümle: Yüklemi sonda olmayan cümle devrik cümledir Devrik cümlelere daha çok şiir dilinde rastlanır Günlük konuşmalarda atasözlerinde ve deyimlerde de zaman zaman devrik cümleler görülür Cümlede yüklemin dışındaki ögelerin yer değiştirmesi durumunda cümlenin kurallılığı bozulmaz Ancak yüklemin yeri değişirse cümle devrik olur: “Bir kökte uzamış sarmaşık gibi *Dökülmüş* gerdana saçların güzel” (Âşık Veysel) “Aya haber sal* çıksın bu gece;* *Görünsün* şöyle gönlümce” (Cahit Sıtkı Tarancı) Sensiz kaldım* bu yerde* *Gülme* komşuna gelir* başına* Çocuktan al haberi