Tevriye Nedir?-Tevriye Sanatı Hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Tevriye Nedir?-Tevriye Sanatı Hakkında

Tevriye (İham) edebiyatta kullanılan anlamla ilgili edebi sanattır

Sesteş bir kelimenin bir dizede

beyitte

dörtlükte iki gerçek anlama gelecek biçimde kullanılmasına ve bir sözcüğün yakın anlamını söyleyip uzak anlamını kastetmeye tevriye sanatı denir

Örtmek

meramı gizlemek demektir

İki veya ikiden fazla anlamı olan bir kelimenin yakın anlamını söyleyip uzak anlamını kastetmek demektir

Birçok edebiyatçı bu sanatı iham sanatıyla aynı kabul etmiştir

Fakat ihamda

ikiden fazla anlamı olan kelimenin bir mısra veya beyitte bütün anlamları kasdedilirken

tevriyede uzak anlamına işaret edilir

Örnek
Kûyunda nâle kim dil-i müştâkdan kopar
Bir namedir Hicaz’da uşşakdan kopar
Nâili-Kadim

Örnekler:

1) Tahir efendi bana kelp demiş
İltifatı bu sözde zahirdir

Maliki mezhebim benim zira

İtikadımca kelp tahirdir

(Nef'i)
Tahir: 1

Tahir Efendi 2

temiz

pak Kelp: Köpek Hem

köpek temiz hayvandır hem de asıl köpek Tahir Efendi'dir anlamı var

Maliki mezhebinde köpek

temiz hayvandır

2) Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm
Bir nim tebessümle o afet gülüverdi

Gülüverdi: 1

Güldü 2

Gül verdi
3) Havada yaprağa döndürdü rüzgâr beni (Muallim Naci)
Burada "rüzgâr" hem gerçek anlamında hem de zaman anlamında kullanılmıştır

4) Aşiyan-ı mürg-i dil zülf-i perişanındadır

Kande olsam ey peri gönlüm senin yanındadır

Kande: 1

Nerede 2

Kan içinde
5) Sert oldu hava çıkma koyundan kuzucağım
Koyun: 1

Kuzunun anası 2

Kucak
6) Sarmısak da acı amma evde lazım bir dişi
Dişi: 1

Sarmısak parçası 2

Bayan
7) Baki kalır sahife-i alemde adımız
Baki: 1

Şairin adı 2

Sonsuza dek
8) Bu kadar letafet çünkü sende var
Beyaz gerdanında bir de ben gerek

Ben: 1

Birinci tekil şahıs 2

Deri üzerindeki siyah lekeler
9) Gül yağını eller sürünür

çatlasa bülbül
El: 1

Organ 2

Yabancı

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tevriye Nedir?-Tevriye Sanatı Hakkında Tevriye Nedir?-Tevriye Sanatı Hakkında Tevriye (İham) edebiyatta kullanılan anlamla ilgili edebi sanattır Sesteş bir kelimenin bir dizede beyitte dörtlükte iki gerçek anlama gelecek biçimde kullanılmasına ve bir sözcüğün yakın anlamını söyleyip uzak anlamını kastetmeye tevriye sanatı denir Örtmek meramı gizlemek demektir İki veya ikiden fazla anlamı olan bir kelimenin yakın anlamını söyleyip uzak anlamını kastetmek demektir Birçok edebiyatçı bu sanatı iham sanatıyla aynı kabul etmiştir Fakat ihamda ikiden fazla anlamı olan kelimenin bir mısra veya beyitte bütün anlamları kasdedilirken tevriyede uzak anlamına işaret edilir Örnek Kûyunda nâle kim dil-i müştâkdan kopar Bir namedir Hicaz’da uşşakdan kopar Nâili-Kadim Örnekler: 1) Tahir efendi bana kelp demiş İltifatı bu sözde zahirdir Maliki mezhebim benim zira İtikadımca kelp tahirdir (Nef'i) Tahir: 1 Tahir Efendi 2 temiz pak Kelp: Köpek Hem köpek temiz hayvandır hem de asıl köpek Tahir Efendi'dir anlamı var Maliki mezhebinde köpek temiz hayvandır 2) Bir buse mi bir gül mü verirsin dedi gönlüm Bir nim tebessümle o afet gülüverdi Gülüverdi: 1 Güldü 2 Gül verdi 3) Havada yaprağa döndürdü rüzgâr beni (Muallim Naci) Burada "rüzgâr" hem gerçek anlamında hem de zaman anlamında kullanılmıştır 4) Aşiyan-ı mürg-i dil zülf-i perişanındadır Kande olsam ey peri gönlüm senin yanındadır Kande: 1 Nerede 2Kan içinde 5) Sert oldu hava çıkma koyundan kuzucağım Koyun: 1 Kuzunun anası 2 Kucak 6) Sarmısak da acı amma evde lazım bir dişi Dişi: 1 Sarmısak parçası 2 Bayan 7) Baki kalır sahife-i alemde adımız Baki: 1 Şairin adı 2 Sonsuza dek 8) Bu kadar letafet çünkü sende var Beyaz gerdanında bir de ben gerek Ben: 1 Birinci tekil şahıs 2 Deri üzerindeki siyah lekeler 9) Gül yağını eller sürünür çatlasa bülbül El: 1 Organ 2 Yabancı