Tanzimat Edebiyatı Genel Özelikleri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Tanzimat Edebiyatı Genel Özelikleri Nelerdir?

1-Tanzimat edebiyatı sanatçıları divan edebiyatında bulunan bazı türleri (şiir

tarih

mektup)geliştirmiş bunun yanı sıra ise batı edebiyatından yeni türleri (makale

roman

hikaye

tiyatro

anı

eleştiri) edebiyatımıza sokmuşlardır

2-Tanzimat edebiyatının özellikle ilk dönem yazar ve sanatçıları Fransız devrimci yazarlarından (j

j

Rousseau

Montesqiue

vb

)yazarların etkisinde kalmışlardır

Bu görüşlere bağlı olarak hak

adalet

hürriyet

eşitlik

vatan

millet gibi kavramları ülkede yaymaya çalışmışlardır

3-Tanzimat edebiyatı sanatçıları iki kuşağa ayrılır:
a)Toplum için sanat anlayışını benimseyenler Şinasi

Namık Kemal

Ziya Paşa

Ahmet Mithat Efendi
b)Sanat sanat için görüşünü benimseyenler Recaizade Mahmut Ekrem

Abdülhak Hamit Tahran

Sami Paşazade Sezai
4-Tanzimat edebiyatı sanatçıları batılı yazarların etkisiyle klasisizmin etkisinde(Şinasi

Ahmet Vefik Paşa

Ali Bey)romantizmin etkisinde (Namık Kemal

Recaizade Mahmut Ekrem

Ahmet Mithat Efendi

Abdülhak Hamit Tahran)realizmin etkisinde (Beşir Fuad

Sami Paşazade Sezai

Nabizade Nazım) eserler vermişlerdir

Ama bu dönemde bu akımların kuralları tamamen uygulanmamıştır

5-Tanzimat edebiyatı seçkin kesim için değil halk tabakası için ortaya getirilmiş bir edebiyattır ama Tanzimat edebiyatının ikinci dönem yazar ve şairleri bu görüşten uzaklaşmışlardır

6-Halk için yazma düşüncesinin bir sonucu olarak çoğu yazar konuşma diline yönelmek gerektiğini savunmuş ama hiçbiri eski alışkanlıklarından kopamamışlardır

7-Tanzimat edebiyatında en büyük yenilik nesirde anlatımın kuruluşunda yapılmıştır

Amaç hüner göstermek değil halka bir şeyler vermek olmuş bu nedenle kısa anlatım tercih edilmiştir

8-Nesirde ilk defa noktalama işareti kullanılmıştır

9-Şiirin konusu genişletilmiş günlük hayatla ilgili her türlü konu şiirin konusu olmuştur

10-Beyitlerin başlı başına bir bütün olmasından vazgeçilmiş şiirin bütününde bir anlam bağının olmasına dikkat edilmiştir

11-Şiirde aruz ölçüsünün kullanılmasına devam edilmiş olup hece ölçüsünün Türklerin milli ölçüsü olduğu savunulmuş başarısız bir iki denemeden ileriye gidilememiştir

12-Dilden yabancı kelimelerin atılmaya başlanması Türkçe’nin aruz kalıbına uydurulmasını zorlaştırmış bu nedenle nazımda eski kelimelerin kullanımına aynen devam edilmiştir

Tanzimat Şair ve Yazarlarının Ortak Özellikleri
1-Hepsi batıcı ilim ve fen taraflısı gelişmeyi isteyen aydınlardır

Yurdu gerilikten kurtarmak isterken Türk halkının manevi değerlerine de bağlı görünürler

Hepsi dindardır

Din hükümleri ile medeniyeti karıştırmaya çalışırlar

2-Hemen hepsi Fransız kültürüyle yetişmişleridir

Batı dendiği zaman onlar için ilk akla gelen Fransa’dır

3-Genellikle bütün Tanzimat edebiyatı sanatçıları Fransızca’yı mektep medrese görmeden öğrenmişlerdir

Bu yönleriyle onlar didaktik sanatçılardır

4-Tanzimat sanatçılarının hemen hepsi yüksek makam (paşa

vali vb

) sahibi devlet memurlarıdır

İç ve dış siyaseti çok iyi bilirler
5-Sanattan çok ülkü ve fikir peşinde koşmuşlardır

Her türlü haksızlığa ve zulme karşı savaş açmışlardır

6-Toplumumuzda o güne kadar kullanılmayan bir takım kavramları (hak adalet

meşrutiyet

eşitlik

reisicumhur) kullanmaya başlamışlardır

7-Divan edebiyatıyla yetiştikleri için divan edebiyatının iyi ve kötü yanlarını çok iyi bilirler;Divan edebiyatına sırt çevirirken sırtlarını halka dayarlar ve güçlerini halktan alırlar

8-Batıdan aldıkları türlerin sadece bir tanesiyle uğraşmakla yetinmezler hemen hemen bütün türlerde eser verirler

9-Tanzimat sanatçılarının hemen hepsi çok yönlü kişilerdir

Edebiyatçı

devlet memuru

siyasetçi ve mücadele adamıdırlar

—Tanzimat Edebiyatının Amacı—
1-Eski edebiyatı yıkmak yerine sosyal hayatla geniş ölçüde ilgili yeni ve inkılapçı bir edebiyat getirmek

2-Halka halk diliyle hitap ederek yeni edebiyatı ve yeni fikirleri çok büyük sosyal ve siyasi buhran içerisinde bulunan millete geniş ölçüde tanıtmak

3- Millet

vatan

hürriyet

eşitlik

adalet

fikir

meşr uti yet rejimi gibi kavramları tanıtarak bunları yeniden kurmak

Tanzimat Edebiyatının Dönemleri
1Dönem Tanzimat Edebiyatı Özelikleri
1-Bu dönem sanatçıları ‘Sanat toplum için ‘görüşünü benimsemişlerdir

2-Dilde sadeleşme amaçlanmış ama uygulanmamıştır

3-Fransız yazarlardan etkilenmişlerdir
4-Romantizm akımından etkilenmişler bu nedenle eserlerdeki kişiler hastalıklı ve veremli kişilerdir

5-Şiirde estetik güzellik yerine işlenen konu ön plana çıkmıştır

Yani içerik ön plandadır

6-Bu dönemde yazılan romanlar roman tekniği açısından zayıftırlar

Romanda yer yer konu kesilip okura ansiklopedik bilgi verilir

7-Noktalama işaretleri ilk defa bu dönemde kullanılmıştır

8-Batı edebiyatından yeni türler edebiyatımıza sokulmuş ayrıca bizim edebiyatımızdaki türlerde yenileştirilmiştir

9-Şiirde eski şekiller kullanılmış yeni konular işlenmiştir

10-Bu dönem sanatçılarının çoğunluğu devlet adamıdır

11-Hece ölçüsünü ve halk edebiyatını savunmuşlar ama uygulayamamış lardır

12-Divan edebiyatına şiddetle karşı çıkmışlar fakat ondan kopamamışlardır

13-Tanzimat edebiyatında her alanda ikilik görülür:
sade dil savunulur

ağır dil kullanılır
hece ölçüsü savunulur

aruz ölçüsü kullanılır
divan edebiyatı kötülenir

o tarzda eserler verilir vb

14-Bu dönemin sanatçıları;Şinasi

Namık Kemal

Ahmet Mithat Efendi

Ahmet Vefik Paşa’dır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tanzimat Edebiyatı Genel Özelikleri Nelerdir? Tanzimat Edebiyatı Genel Özelikleri Nelerdir? 1-Tanzimat edebiyatı sanatçıları divan edebiyatında bulunan bazı türleri (şiirtarihmektup)geliştirmiş bunun yanı sıra ise batı edebiyatından yeni türleri (makaleromanhikayetiyatroanıeleştiri) edebiyatımıza sokmuşlardır 2-Tanzimat edebiyatının özellikle ilk dönem yazar ve sanatçıları Fransız devrimci yazarlarından (jjRousseauMontesqiue vb)yazarların etkisinde kalmışlardırBu görüşlere bağlı olarak hakadalethürriyeteşitlik vatan millet gibi kavramları ülkede yaymaya çalışmışlardır 3-Tanzimat edebiyatı sanatçıları iki kuşağa ayrılır: a)Toplum için sanat anlayışını benimseyenler ŞinasiNamık KemalZiya PaşaAhmet Mithat Efendi b)Sanat sanat için görüşünü benimseyenler Recaizade Mahmut Ekrem Abdülhak Hamit TahranSami Paşazade Sezai 4-Tanzimat edebiyatı sanatçıları batılı yazarların etkisiyle klasisizmin etkisinde(ŞinasiAhmet Vefik PaşaAli Bey)romantizmin etkisinde (Namık KemalRecaizade Mahmut EkremAhmet Mithat EfendiAbdülhak Hamit Tahran)realizmin etkisinde (Beşir FuadSami Paşazade Sezai Nabizade Nazım) eserler vermişlerdirAma bu dönemde bu akımların kuralları tamamen uygulanmamıştır 5-Tanzimat edebiyatı seçkin kesim için değil halk tabakası için ortaya getirilmiş bir edebiyattır ama Tanzimat edebiyatının ikinci dönem yazar ve şairleri bu görüşten uzaklaşmışlardır 6-Halk için yazma düşüncesinin bir sonucu olarak çoğu yazar konuşma diline yönelmek gerektiğini savunmuş ama hiçbiri eski alışkanlıklarından kopamamışlardır 7-Tanzimat edebiyatında en büyük yenilik nesirde anlatımın kuruluşunda yapılmıştırAmaç hüner göstermek değil halka bir şeyler vermek olmuş bu nedenle kısa anlatım tercih edilmiştir 8-Nesirde ilk defa noktalama işareti kullanılmıştır 9-Şiirin konusu genişletilmiş günlük hayatla ilgili her türlü konu şiirin konusu olmuştur 10-Beyitlerin başlı başına bir bütün olmasından vazgeçilmiş şiirin bütününde bir anlam bağının olmasına dikkat edilmiştir 11-Şiirde aruz ölçüsünün kullanılmasına devam edilmiş olup hece ölçüsünün Türklerin milli ölçüsü olduğu savunulmuş başarısız bir iki denemeden ileriye gidilememiştir 12-Dilden yabancı kelimelerin atılmaya başlanması Türkçe’nin aruz kalıbına uydurulmasını zorlaştırmış bu nedenle nazımda eski kelimelerin kullanımına aynen devam edilmiştir Tanzimat Şair ve Yazarlarının Ortak Özellikleri 1-Hepsi batıcı ilim ve fen taraflısı gelişmeyi isteyen aydınlardırYurdu gerilikten kurtarmak isterken Türk halkının manevi değerlerine de bağlı görünürlerHepsi dindardırDin hükümleri ile medeniyeti karıştırmaya çalışırlar 2-Hemen hepsi Fransız kültürüyle yetişmişleridirBatı dendiği zaman onlar için ilk akla gelen Fransa’dır 3-Genellikle bütün Tanzimat edebiyatı sanatçıları Fransızca’yı mektep medrese görmeden öğrenmişlerdirBu yönleriyle onlar didaktik sanatçılardır 4-Tanzimat sanatçılarının hemen hepsi yüksek makam (paşavali vb) sahibi devlet memurlarıdır İç ve dış siyaseti çok iyi bilirler 5-Sanattan çok ülkü ve fikir peşinde koşmuşlardırHer türlü haksızlığa ve zulme karşı savaş açmışlardır 6-Toplumumuzda o güne kadar kullanılmayan bir takım kavramları (hak adaletmeşrutiyeteşitlikreisicumhur) kullanmaya başlamışlardır 7-Divan edebiyatıyla yetiştikleri için divan edebiyatının iyi ve kötü yanlarını çok iyi bilirler;Divan edebiyatına sırt çevirirken sırtlarını halka dayarlar ve güçlerini halktan alırlar 8-Batıdan aldıkları türlerin sadece bir tanesiyle uğraşmakla yetinmezler hemen hemen bütün türlerde eser verirler 9-Tanzimat sanatçılarının hemen hepsi çok yönlü kişilerdirEdebiyatçı devlet memurusiyasetçi ve mücadele adamıdırlar —Tanzimat Edebiyatının Amacı— 1-Eski edebiyatı yıkmak yerine sosyal hayatla geniş ölçüde ilgili yeni ve inkılapçı bir edebiyat getirmek 2-Halka halk diliyle hitap ederek yeni edebiyatı ve yeni fikirleri çok büyük sosyal ve siyasi buhran içerisinde bulunan millete geniş ölçüde tanıtmak 3- Milletvatanhürriyeteşitlikadaletfikirmeşr uti yet rejimi gibi kavramları tanıtarak bunları yeniden kurmak Tanzimat Edebiyatının Dönemleri 1Dönem Tanzimat Edebiyatı Özelikleri 1-Bu dönem sanatçıları ‘Sanat toplum için ‘görüşünü benimsemişlerdir 2-Dilde sadeleşme amaçlanmış ama uygulanmamıştır 3-Fransız yazarlardan etkilenmişlerdir 4-Romantizm akımından etkilenmişler bu nedenle eserlerdeki kişiler hastalıklı ve veremli kişilerdir 5-Şiirde estetik güzellik yerine işlenen konu ön plana çıkmıştır Yani içerik ön plandadır 6-Bu dönemde yazılan romanlar roman tekniği açısından zayıftırlar Romanda yer yer konu kesilip okura ansiklopedik bilgi verilir 7-Noktalama işaretleri ilk defa bu dönemde kullanılmıştır 8-Batı edebiyatından yeni türler edebiyatımıza sokulmuş ayrıca bizim edebiyatımızdaki türlerde yenileştirilmiştir 9-Şiirde eski şekiller kullanılmış yeni konular işlenmiştir 10-Bu dönem sanatçılarının çoğunluğu devlet adamıdır 11-Hece ölçüsünü ve halk edebiyatını savunmuşlar ama uygulayamamış lardır 12-Divan edebiyatına şiddetle karşı çıkmışlar fakat ondan kopamamışlardır 13-Tanzimat edebiyatında her alanda ikilik görülür: sade dil savunulurağır dil kullanılır hece ölçüsü savunuluraruz ölçüsü kullanılır divan edebiyatı kötüleniro tarzda eserler verilir vb 14-Bu dönemin sanatçıları;ŞinasiNamık KemalAhmet Mithat Efendi Ahmet Vefik Paşa’dır