Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı

Osmanlı Devleti

Batı’nın Rönesansla başlayıp çeşitli alanlardaki reform hareketleriyle ilerleyişine ayak uyduramamış ve 17

yy

dan sonra gerilemeye başlamıştır

Siyasi ve toplumsal hayatta ortaya çıkan bu gerileme edebi hayatta da kendini göstermiştir

3 Kasım 1839 tarihinde Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı’nda okunan Tanzimat Fermanı(Gülhane Hattı Humayunu)ile hem siyasi hem de edebiyat alanında yeni bir dönem başlamıştır

Tanzimat Edebiyatının başlangıcı

Tercüman-ı Ahval gazetesinin 1860’daki yayın hayatına başlaması kabul edilir

Tanzimat ile birlikte Türk edebiyatına yeni türler girmiştir ve bu dönemde Batı’dan çeviriler yapılmış ya da ilk örnekleri verilmiştir

Şimdi bu yeni türleri görelim:
Roman-Hikaye
Türk edebiyatı romanla ilk kez Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan yapmış olduğu Telemak’ın çevirisiyle karşılaşır

Şemsettin Sami’nin Taaşşuk-ı Talat ü Fıtnat adlı romanı edebiyatımızda ilk yerli romandır

İlk hikaye kitabı Ahmet Mithat Efendi’nin Lataif-i Rivayat adlı eseridir

İlk edebi roman da Namık Kemal’in İntibah adlı eseridir

Tiyatro
Yayınlana ilk tiyatro eseri Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı eseridir

Bu iki perdelik bir piyestir

Yazar görücü usulüyle evlenmeyi yerer

Şinasi bu eserinde meddah geleneğinden yararlanmıştır

Tanzimatçılar toplum için sanat görüşünü benimsedikleri için toplumu aydınlatmada tiyatroyu bir araç olarak görmüşlerdir

Şiir
Tanzimat döneminde şiir alanında büyük yenilikler olmuştur

Şiirde biçim olarak divan edebiyatına bağlı kalınmış ancak konusu genişletilmiştir

Tanzimatla birlikte kanun

adalet

eşitlik

hürriyet vatan gibi konular işlenilmeye başlanmıştır

Bu dönemdeki şiirlerde konu bütünlüğü vardır

Eski şiirde parça bütünlüğü vardı

Tanzimat şiirinde dört ana tema vardır;
Sosyal temalar:medeniyet

akıl

kültür

hürriyet

adalet

eşit lik

vatan

millet
Metafizik temalar:varlık

yokluk

Allah

ölüm

madde

ruh
Aşk teması:Divan edebiyatındaki soyut ve platonik aşk yerine ete

kemiğe bürünmüş aşk anlatılır

Tabiat teması: Mazmunlarla anlatılan soyut tabiat yerine somut bir tabiat işlenmiştir

Gazete
İlk gazete 1831 yılında çıkarılan Takvim-i Vakayi’dir Bu resmi bir gazetedir

Ceride-i Havadis yarı resmi bir gazete olup 1840 yılında İngiliz William Churchill yayınlanmaya başlanmıştır

İlk özel gazete ise Şinasi ve Agah Efendi’nin birlikte çıkardıkları Tercüman-ı Ahval’dir

Daha sonra Şinasi tek başına 1862 tarihinde Tasvir-i Efkar adlı gazeteyi çıkarmaya başlamıştır

Bu gazete bir zaman sonra Namık Kemal tarafından yönetilmeye başlar

Bu gazete dışında Muhbir(1866)Hürriyet(1867)Basiret(1869)İbret(186 7) adlı gazeteler çıkarılır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı Batı Etkisinde Gelişen Türk Edebiyatı Osmanlı DevletiBatı’nın Rönesansla başlayıp çeşitli alanlardaki reform hareketleriyle ilerleyişine ayak uyduramamış ve 17yydan sonra gerilemeye başlamıştır Siyasi ve toplumsal hayatta ortaya çıkan bu gerileme edebi hayatta da kendini göstermiştir3 Kasım 1839 tarihinde Mustafa Reşit Paşa tarafından Gülhane Parkı’nda okunan Tanzimat Fermanı(Gülhane Hattı Humayunu)ile hem siyasi hem de edebiyat alanında yeni bir dönem başlamıştır Tanzimat Edebiyatının başlangıcı Tercüman-ı Ahval gazetesinin 1860’daki yayın hayatına başlaması kabul edilir Tanzimat ile birlikte Türk edebiyatına yeni türler girmiştir ve bu dönemde Batı’dan çeviriler yapılmış ya da ilk örnekleri verilmiştirŞimdi bu yeni türleri görelim: Roman-Hikaye Türk edebiyatı romanla ilk kez Yusuf Kamil Paşa’nın Fenelon’dan yapmış olduğu Telemak’ın çevirisiyle karşılaşırŞemsettin Sami’nin Taaşşuk-ı Talat ü Fıtnat adlı romanı edebiyatımızda ilk yerli romandır İlk hikaye kitabı Ahmet Mithat Efendi’nin Lataif-i Rivayat adlı eseridir İlk edebi roman da Namık Kemal’in İntibah adlı eseridir Tiyatro Yayınlana ilk tiyatro eseri Şinasi’nin Şair Evlenmesi adlı eseridir Bu iki perdelik bir piyestirYazar görücü usulüyle evlenmeyi yererŞinasi bu eserinde meddah geleneğinden yararlanmıştır Tanzimatçılar toplum için sanat görüşünü benimsedikleri için toplumu aydınlatmada tiyatroyu bir araç olarak görmüşlerdir Şiir Tanzimat döneminde şiir alanında büyük yenilikler olmuştur Şiirde biçim olarak divan edebiyatına bağlı kalınmış ancak konusu genişletilmiştir Tanzimatla birlikte kanunadaleteşitlikhürriyet vatan gibi konular işlenilmeye başlanmıştırBu dönemdeki şiirlerde konu bütünlüğü vardır Eski şiirde parça bütünlüğü vardı Tanzimat şiirinde dört ana tema vardır; Sosyal temalar:medeniyetakılkültürhürriyetadalet eşit likvatanmillet Metafizik temalar:varlıkyoklukAllahölümmadderuh Aşk teması:Divan edebiyatındaki soyut ve platonik aşk yerine ete kemiğe bürünmüş aşk anlatılır Tabiat teması: Mazmunlarla anlatılan soyut tabiat yerine somut bir tabiat işlenmiştir Gazete İlk gazete 1831 yılında çıkarılan Takvim-i Vakayi’dir Bu resmi bir gazetedirCeride-i Havadis yarı resmi bir gazete olup 1840 yılında İngiliz William Churchill yayınlanmaya başlanmıştır İlk özel gazete ise Şinasi ve Agah Efendi’nin birlikte çıkardıkları Tercüman-ı Ahval’dirDaha sonra Şinasi tek başına 1862 tarihinde Tasvir-i Efkar adlı gazeteyi çıkarmaya başlamıştırBu gazete bir zaman sonra Namık Kemal tarafından yönetilmeye başlarBu gazete dışında Muhbir(1866)Hürriyet(1867)Basiret(1869)İbret(186 7) adlı gazeteler çıkarılır