Tekke Edebiyatı Hakkında Bilgiler

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Tekke Edebiyatı Hakkında Bilgiler

Temelleri 12

yy

da Ahmet Yesevi tarafından atılmıştır

Bu edebiyatın amacı tasavvuf felsefesini yaygınlaştırmaktır

Tasavvuf felsefesi

Türk folklörü ve edebiyatına getirdiği değişimle bir Rönesans sayılabilir

Nesimi

Mevlana

Yunus Emre

Pir Sultan Abdal

vb

ozanlar bu edebiyatın önde gelenşairleridir

Tasavvuf Felsefesi beş temel amaç üzerine kurulmıştur
a)Vahdet-i Vücut:Var olan Tanrı’dır

Tanrı birdir

Bütün evren bu birin yansımasıdır

b)Tecelli:Tanrının özellikleri diğer var olanlara yansır
c)İnsan:İdeal insan kamil ve ehildir

d)Aşk :Tanrıya ulaşma yoludur

Tekke Edebiyatının Özellikleri
a)Hece ölçüsü ağırlıklıdır

az da olsa aruz ölçüsü kullanılmıştır

b)Yarım uyak ve redif sık kullanılmıştır

c)Tasavvuf terimlerinin dışında dil

halkın anlayabileceği nitelikte ve sadedir

d)Saz eşliğinde söylenenlerde vardır

e)Süslemesizdir

f)İlahi

nefes

deme

şathiye

nutuk ve devriye başlıca nazım türleridir

g)Allah sevgisi

nefsin öldürülmesi

insan sevgisi

ölüm

Allah’a varış yolları

tasavvuf ilkeleri temel konularıdır

h)Coşkuludur

genellikle didaktik şiirlerden oluşur

I)Nazım birimi dörtlüktür ancak beyitle oluşturulmuş türlerde vardır

Tekke Edebiyatının Nazım Türleri
İlahi: Tekke edebiyatının ana nazım türüdür

8’li hece ölçüsüyle söylenirler 7 ve 11’li de olabilir

Fanili

k Allah sevgisi

nefsin öldürülmesi temel konusudur

Bu türün en büyük ustası Yunus Emre’dir

Nefes: 8’li hece ölçüsüyle söylenirler

İlahilerin konularının Bektaşilerce söylenmesi sonucu ortaya çıkmış türdür

Hz

Muhammed ve Hz

Ali ile ilgili şiirler vardır

Deme: 8’li hece ölçüsüyle söylenir müritlere öğreticiliği esas alır

Nutuk: 8’li hece ölçüsüyle söylenir müritlere öğreticiliği esas alır

Devriye: Alah’tan gelen insanın yine Allah’a döneceğini anlatan şiirlerdir

Şathiye: Korkuya dayalı din anlayışına eleştiri niteliğinde olan şiirlerdir

Allah ile konuşuluyor gibi söylenir

Bu türde eser veren başlıca ozanlar; Yunus Emre

Hacı Bayramı Veli

Süleymen Çelebi

Nesimi

Kaygusuz Abdal

Pir Sultan Abdal

Mevlana’dır

Bazı Tekke Edebiyatı Şairleri
Mevlana : (1207-1273) İslam dünyasının en büyük mutasavvıfudur

Bilgin

düşünür ve Mevleviliğin kurucusudur

Sanatı mabede sokar

sanatı ibadetten sayar

Onun için hayatın her anı

her davranış

şiir

müzik

semah ve bütün güzel sanatlardan ibarettir

Allah’tan gelen insanın tekrar O’na döneceğini inanır

Ve ölümü Allah’a kavuşma olarak görür

Eserleri:Mesnevi

Divan-ı Kebir

Fihi ma Fih

Mektubat

Mecalis-i Seba
Yunus Emre: Halk edebiyatımızın en kudretli ve en büyük şairidir

Şiirleri nin özünde derin bir insan sevgisi içli bir Allah aşkı ve tasavvufa bağlılık görülür

Halk diliyle coşkun bir lirizmle şiirlerini söylemiş

hece ölçüsünün yanında bazen aruzu da kullanmıştır

Her ırk ve sınıftaki insanları büyük bir hoşgörüyle karşılar

Ahmet Yesevi: Tekke edebiyatının kurucusudur

Türkistan’da Seyram şehrinde doğmuştur

Yesi şehrinde Yesevi tarikatını kurar

Şiirlerine hikmet adı verilmiştir

Bu şiirlerinin toplandığı kitaba da Divan-ı Hikmet denir

Türkçeyi

hece ölçüsünü ve halk edebiyatı nazım biçimlerini kulanmıştır

Pir Sultan Abdal : Beştaşi ve alevi geleneğine bağlıdır

Aleviliği yaymak amacıyla yazılan şiirlerde coşkun bir lirizm vardır

Divan edebiyatından hemen hiç etkilenmemiştir

Osmanlı devleti aleyhine yaptığı politikalar nedeniyle idam edilmiştir

Devletin ileri gelenleriyle ilgili yergi şiirleri yazmıştır

Din dışı konuları da işlemiştir

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tekke Edebiyatı Hakkında Bilgiler Tekke Edebiyatı Hakkında Bilgiler Temelleri 12yyda Ahmet Yesevi tarafından atılmıştırBu edebiyatın amacı tasavvuf felsefesini yaygınlaştırmaktır Tasavvuf felsefesiTürk folklörü ve edebiyatına getirdiği değişimle bir Rönesans sayılabilirNesimiMevlanaYunus EmrePir Sultan Abdal vb ozanlar bu edebiyatın önde gelenşairleridir Tasavvuf Felsefesi beş temel amaç üzerine kurulmıştur a)Vahdet-i Vücut:Var olan Tanrı’dırTanrı birdirBütün evren bu birin yansımasıdır b)Tecelli:Tanrının özellikleri diğer var olanlara yansır c)İnsan:İdeal insan kamil ve ehildir d)Aşk :Tanrıya ulaşma yoludur Tekke Edebiyatının Özellikleri a)Hece ölçüsü ağırlıklıdıraz da olsa aruz ölçüsü kullanılmıştır b)Yarım uyak ve redif sık kullanılmıştır c)Tasavvuf terimlerinin dışında dilhalkın anlayabileceği nitelikte ve sadedir d)Saz eşliğinde söylenenlerde vardır e)Süslemesizdir f)İlahinefes deme şathiyenutuk ve devriye başlıca nazım türleridir g)Allah sevgisinefsin öldürülmesiinsan sevgisiölümAllah’a varış yollarıtasavvuf ilkeleri temel konularıdır h)Coşkuludurgenellikle didaktik şiirlerden oluşur I)Nazım birimi dörtlüktür ancak beyitle oluşturulmuş türlerde vardır Tekke Edebiyatının Nazım Türleri İlahi: Tekke edebiyatının ana nazım türüdür8’li hece ölçüsüyle söylenirler 7 ve 11’li de olabilirFanilik Allah sevgisinefsin öldürülmesi temel konusudurBu türün en büyük ustası Yunus Emre’dir Nefes: 8’li hece ölçüsüyle söylenirlerİlahilerin konularının Bektaşilerce söylenmesi sonucu ortaya çıkmış türdürHz Muhammed ve Hz Ali ile ilgili şiirler vardır Deme: 8’li hece ölçüsüyle söylenir müritlere öğreticiliği esas alır Nutuk: 8’li hece ölçüsüyle söylenir müritlere öğreticiliği esas alır Devriye: Alah’tan gelen insanın yine Allah’a döneceğini anlatan şiirlerdir Şathiye: Korkuya dayalı din anlayışına eleştiri niteliğinde olan şiirlerdir Allah ile konuşuluyor gibi söylenir Bu türde eser veren başlıca ozanlar; Yunus EmreHacı Bayramı VeliSüleymen ÇelebiNesimiKaygusuz Abdal Pir Sultan AbdalMevlana’dır Bazı Tekke Edebiyatı Şairleri Mevlana : (1207-1273) İslam dünyasının en büyük mutasavvıfudur Bilgin düşünür ve Mevleviliğin kurucusudur Sanatı mabede sokarsanatı ibadetten sayarOnun için hayatın her anı her davranışşiirmüziksemah ve bütün güzel sanatlardan ibarettirAllah’tan gelen insanın tekrar O’na döneceğini inanırVe ölümü Allah’a kavuşma olarak görür Eserleri:MesneviDivan-ı KebirFihi ma FihMektubatMecalis-i Seba Yunus Emre: Halk edebiyatımızın en kudretli ve en büyük şairidir Şiirleri nin özünde derin bir insan sevgisi içli bir Allah aşkı ve tasavvufa bağlılık görülürHalk diliyle coşkun bir lirizmle şiirlerini söylemişhece ölçüsünün yanında bazen aruzu da kullanmıştırHer ırk ve sınıftaki insanları büyük bir hoşgörüyle karşılar Ahmet Yesevi: Tekke edebiyatının kurucusudurTürkistan’da Seyram şehrinde doğmuşturYesi şehrinde Yesevi tarikatını kurarŞiirlerine hikmet adı verilmiştirBu şiirlerinin toplandığı kitaba da Divan-ı Hikmet denir Türkçeyi hece ölçüsünü ve halk edebiyatı nazım biçimlerini kulanmıştır Pir Sultan Abdal : Beştaşi ve alevi geleneğine bağlıdır Aleviliği yaymak amacıyla yazılan şiirlerde coşkun bir lirizm vardırDivan edebiyatından hemen hiç etkilenmemiştirOsmanlı devleti aleyhine yaptığı politikalar nedeniyle idam edilmiştir Devletin ileri gelenleriyle ilgili yergi şiirleri yazmıştırDin dışı konuları da işlemiştir