Öykü-Hikaye Nedir? Öykü-Hikaye Hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Öykü-Hikaye Nedir? Öykü-Hikaye Hakkında

Gerçek ya da düş ürünü bir olayı aktaran kısa düz yazı şeklindeki anlatıdır

Kısa oluşu

yalın bir olay örgüsüne sahip olması

genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatı türlerinden ayrılır

Öyküde

olayın geçtiği yer sınırlı

anlatım özlü ve yoğundur

Karakterler belli bir olay içinde gösterilir

Bu karakterlerin de çoğu zaman sadece belli özellikleri yansıtılır

Konu tümüyle düş ürünü olabilir

ya da son derece gerçekçidir

Genellikle ironik bir rastlantı yoluyla yaratılan özel bir an üzerindeki yoğunlaşma sürpriz sonlara olanak verir

Eski Yunan’daki fabl ve kısa romanslar

Binbir Gece Masalları öykünün habercileridir

Ama öykü ancak 19

yüzyılda romantizm ve gerçekçilik akımlarının yaygınlaşmasıyla edebi bir tür haline gelebildi

Edgar Allan Poe’nin Grotesk ve Arabesk öyküleri adlı eseriyle yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde değil Avrupa’da da etkili oldu

Almanya’da Heinrch von Kleist

ve E T A Hoffmann

psikolojik ve metafizik sorunları öykülerinde masalsı bir anlatımla yansıttılar

20

yüzyıla girildiğinde öyküler ilk kez genellikle gazete ve dergilerde yayınlanıyor ve bu yüzden gazeteciliğe özgü yerel renkler taşıyordu

Bret Harte’nin öyküleri

Ruyard Kipling’in Hindistan’daki yaşamı anlatan öyküleri

Mark Twain’in Missisippi öyküleri bu özelliktedir

Rusya’da Gogol Dostoyevski Turgenyev ve Çehov’un öyküleri

öykü türünün edebi eserler arasında sağlam bir yere oturmasına büyük katkı sağladı

Türk edebiyatında öykü
Türk edebiyatında Batılı anlamdaki ilk öyküler Tanzimat döneminde yazıldı

İlk öykü yazarları

Ahmed Midhat Emin Nihat Samipaşazade Sezai ve Nabizade Nazım’dı

Türk öykücülüğünü yetkinliğe kavuşturan yazar ise Halit Ziya Uşaklıgil oldu

Edebiyat-ı Cedide döneminde yalın diliyle dikkat çeken Uşaklıgil

titiz gözlemciliğiyle gerçekçi öykü geleneğini başlatan yazardır

Bu dönemin diğer yazarları Hüseyin Rahmi Gürpınar Mehmet Rauf Hüseyin Cahit Yalçın Ahmet Hikmet Müftüoğlu ve Saffeti Ziya idi

2

Meşrutiyet’in ilanından sonra gelişen yeni edebiyat akımıyla birlikte öyküde toplumsal ve siyasi sorunlar işlenmeye başladı

Türkçe’de yabancı sözcüklerin temizlenmesi

yazımda konuşma dilinin hakim olması

taşra yaşamının gerçekçi bir üslupla edebiyata taşınması gibi özelliklerle bilinen bu dönemde Ömer Seyfettin

Türk öykücülüğünde yeri bir çığır açtı

Onu Halide Edip Adıvar Reşat Nuri Güntekin Refik Halit Karay izledi

F Celaleddin Selahattin Enis Sadri Ertem Cemal Kaygılı Sabahattin Ali Kenan Hulusi Koray Nahit Sırrı Örik Bekir Sıtkı Kunt Mahmut Şevket Esendal Cumhuriyet dönemi öykücülüğünü hazırlan isimlerdir

Cumhuriyet dönemi 1930’lar sonrasını kapsar

Bu dönemde alışılmışın dışında bir öykü dünyası kuran Sait Faik Abasıyanık

Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaç)

diyalogların usta yazarı Orhan Kemal Mehmet Seyda Samet Ağaoğlu Sabahattin Kudret Aksal Kemal Bilbaşar Kemal Tahir ve Ahmet Hamdi Tanpınar öykü yazarları olarak ön plana çıktı

Günümüzde Türk öykücülüğü geniş bir konu ve üslup zenginliğiyle sürmektedir

Başka bir kaynaktan Öykü - Hikaye

Gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa düz yazı şeklindeki anlatıya öykü veya eski adıyla hikâye denir

Kısa oluşu

yalın bir olay örgüsüne sahip olması

genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatı türlerinden ayrılır

Öyküde

olayın geçtiği yer sınırlı

anlatım özlü ve yoğundur

Karakterler belli bir olay içinde gösterilir

Bu karakterlerin de çoğu zaman sadece belli özellikleri yansıtılır

Konu tümüyle düş ürünü olabilir

ya da son derece gerçekçidir

Genellikle ironik bir rastlantı yoluyla yaratılan özel bir an üzerindeki yoğunlaşma sürpriz sonlara olanak verir

Eski Yunan’daki fabl ve kısa romanslar

Binbir Gece Masalları öykünün habercileridir

Ama öykü ancak 19

yüzyılda romantizm ve gerçekçilik akımlarının yaygınlaşmasıyla edebi bir tür haline gelebildi

Edgar Allan Poe’nin Grotesk ve Arabesk öyküleri adlı eseriyle yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde değil Avrupa’da da etkili oldu

Almanya’da Heinrch von Kleist

ve E

T

A

Hoffmann

psikolojik ve metafizik sorunları öykülerinde masalsı bir anlatımla yansıttılar

20

yüzyıla girildiğinde öyküler ilk kez genellikle gazete ve dergilerde yayınlanıyor ve bu yüzden gazeteciliğe özgü yerel renkler taşıyordu

Bret Harte’nin öyküleri

Ruyard Kipling’in Hindistan’daki yaşamı anlatan öyküleri

Mark Twain’in Missisippi ve O

Henry’nin öyküleri bu özelliktedir

Rusya’da Gogol

Dostoyevski

Turgenyev ve Çehov’un öyküleri

öykü türünün edebi eserler arasında sağlam bir yere oturmasına büyük katkı sağladı

Türkiye’de öykü ya da hikaye kavramı diğer yeni türler gibi Tanzimat’tan sonra edebiyatımıza girmiştir

Öykünün bizdeki ilk gerçek temsilcisi olarak Ömer Seyfettin’i görmek mümkündür

Falaka

Başını Vermeyen Şehit

Pembe İncili Kaftan gibi dönemin sosyal olaylarını gözler önüne seren Ömer Seyfettin çok sayıda hikayesiyle Türkiye’de hikayeciliğin gelişmesine çok büyük katkı sağlamıştır

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Öykü-Hikaye Nedir? Öykü-Hikaye Hakkında Öykü-Hikaye Nedir? Öykü-Hikaye Hakkında Gerçek ya da düş ürünü bir olayı aktaran kısa düz yazı şeklindeki anlatıdır Kısa oluşu yalın bir olay örgüsüne sahip olması genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatı türlerinden ayrılır Öyküde olayın geçtiği yer sınırlı anlatım özlü ve yoğundur Karakterler belli bir olay içinde gösterilir Bu karakterlerin de çoğu zaman sadece belli özellikleri yansıtılır Konu tümüyle düş ürünü olabilir ya da son derece gerçekçidir Genellikle ironik bir rastlantı yoluyla yaratılan özel bir an üzerindeki yoğunlaşma sürpriz sonlara olanak verir Eski Yunan’daki fabl ve kısa romanslar Binbir Gece Masalları öykünün habercileridir Ama öykü ancak 19 yüzyılda romantizm ve gerçekçilik akımlarının yaygınlaşmasıyla edebi bir tür haline gelebildi Edgar Allan Poe’nin Grotesk ve Arabesk öyküleri adlı eseriyle yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde değil Avrupa’da da etkili oldu Almanya’da Heinrch von Kleist ve E T A Hoffmann psikolojik ve metafizik sorunları öykülerinde masalsı bir anlatımla yansıttılar 20 yüzyıla girildiğinde öyküler ilk kez genellikle gazete ve dergilerde yayınlanıyor ve bu yüzden gazeteciliğe özgü yerel renkler taşıyordu Bret Harte’nin öyküleri Ruyard Kipling’in Hindistan’daki yaşamı anlatan öyküleri Mark Twain’in Missisippi öyküleri bu özelliktedir Rusya’da Gogol Dostoyevski Turgenyev ve Çehov’un öyküleri öykü türünün edebi eserler arasında sağlam bir yere oturmasına büyük katkı sağladı Türk edebiyatında öykü Türk edebiyatında Batılı anlamdaki ilk öyküler Tanzimat döneminde yazıldı İlk öykü yazarları Ahmed Midhat Emin Nihat Samipaşazade Sezai ve Nabizade Nazım’dı Türk öykücülüğünü yetkinliğe kavuşturan yazar ise Halit Ziya Uşaklıgil oldu Edebiyat-ı Cedide döneminde yalın diliyle dikkat çeken Uşaklıgil titiz gözlemciliğiyle gerçekçi öykü geleneğini başlatan yazardır Bu dönemin diğer yazarları Hüseyin Rahmi Gürpınar Mehmet Rauf Hüseyin Cahit Yalçın Ahmet Hikmet Müftüoğlu ve Saffeti Ziya idi 2 Meşrutiyet’in ilanından sonra gelişen yeni edebiyat akımıyla birlikte öyküde toplumsal ve siyasi sorunlar işlenmeye başladı Türkçe’de yabancı sözcüklerin temizlenmesi yazımda konuşma dilinin hakim olması taşra yaşamının gerçekçi bir üslupla edebiyata taşınması gibi özelliklerle bilinen bu dönemde Ömer Seyfettin Türk öykücülüğünde yeri bir çığır açtı Onu Halide Edip Adıvar Reşat Nuri Güntekin Refik Halit Karay izledi F Celaleddin Selahattin Enis Sadri Ertem Cemal Kaygılı Sabahattin Ali Kenan Hulusi Koray Nahit Sırrı Örik Bekir Sıtkı Kunt Mahmut Şevket Esendal Cumhuriyet dönemi öykücülüğünü hazırlan isimlerdir Cumhuriyet dönemi 1930’lar sonrasını kapsar Bu dönemde alışılmışın dışında bir öykü dünyası kuran Sait Faik Abasıyanık Halikarnas Balıkçısı (Cevat Şakir Kabaağaç) diyalogların usta yazarı Orhan Kemal Mehmet Seyda Samet Ağaoğlu Sabahattin Kudret Aksal Kemal Bilbaşar Kemal Tahir ve Ahmet Hamdi Tanpınar öykü yazarları olarak ön plana çıktı Günümüzde Türk öykücülüğü geniş bir konu ve üslup zenginliğiyle sürmektedir Başka bir kaynaktan Öykü - Hikaye Gerçek ya da gerçeğe yakın bir olayı aktaran kısa düz yazı şeklindeki anlatıya öykü veya eski adıyla hikâye denir Kısa oluşu yalın bir olay örgüsüne sahip olması genellikle önemli bir olay ya da sahne aracılığıyla tek ve yoğun bir etki uyandırması ve az sayıda karaktere yer vermesiyle roman ve diğer anlatı türlerinden ayrılır Öyküde olayın geçtiği yer sınırlı anlatım özlü ve yoğundur Karakterler belli bir olay içinde gösterilir Bu karakterlerin de çoğu zaman sadece belli özellikleri yansıtılır Konu tümüyle düş ürünü olabilir ya da son derece gerçekçidir Genellikle ironik bir rastlantı yoluyla yaratılan özel bir an üzerindeki yoğunlaşma sürpriz sonlara olanak verir Eski Yunan’daki fabl ve kısa romanslar Binbir Gece Masalları öykünün habercileridir Ama öykü ancak 19 yüzyılda romantizm ve gerçekçilik akımlarının yaygınlaşmasıyla edebi bir tür haline gelebildi Edgar Allan Poe’nin Grotesk ve Arabesk öyküleri adlı eseriyle yalnızca Amerika Birleşik Devletleri’nde değil Avrupa’da da etkili oldu Almanya’da Heinrch von Kleist ve E T A Hoffmann psikolojik ve metafizik sorunları öykülerinde masalsı bir anlatımla yansıttılar 20 yüzyıla girildiğinde öyküler ilk kez genellikle gazete ve dergilerde yayınlanıyor ve bu yüzden gazeteciliğe özgü yerel renkler taşıyordu Bret Harte’nin öyküleri Ruyard Kipling’in Hindistan’daki yaşamı anlatan öyküleri Mark Twain’in Missisippi ve O Henry’nin öyküleri bu özelliktedir Rusya’da Gogol Dostoyevski Turgenyev ve Çehov’un öyküleri öykü türünün edebi eserler arasında sağlam bir yere oturmasına büyük katkı sağladı Türkiye’de öykü ya da hikaye kavramı diğer yeni türler gibi Tanzimat’tan sonra edebiyatımıza girmiştir Öykünün bizdeki ilk gerçek temsilcisi olarak Ömer Seyfettin’i görmek mümkündür FalakaBaşını Vermeyen ŞehitPembe İncili Kaftan gibi dönemin sosyal olaylarını gözler önüne seren Ömer Seyfettin çok sayıda hikayesiyle Türkiye’de hikayeciliğin gelişmesine çok büyük katkı sağlamıştır