Betimleyici Anlatım Biçimi Nedir?-Betimleyici Anlatım Biçimi Hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Betimleyici Anlatım Biçimi Nedir?-Betimleyici Anlatım Biçimi Hakkında

Betimleme en yalın biçimiyle sözcüklerle resim çizme işidir

Varlıkların niteliklerini

bu varlıkların duyularımız üzerinde uyandırdıkları izlenimleri belirtmektir

Betimleme nesnelerin

varlıkların

belirgin özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmaktır

Bu anlatımda okuyucunun çeşitli duyularına seslenilerek anlatılan varlıkla ilgili izlenim kazanılması amaçlanır

Bu amacın gerçekleşmesi için titiz bir gözlem gerekir

Gözlem sırasında ayırt edici özelliklerin anlatılmasına özen gösterilir

Yazarın

gördüklerini okuyucunun gözünde canlanacak biçimde anlatmasıyla oluşan bir anlatım biçimidir

Betimlemede asıl olan görselliktir

Bu nedenle gözle algılanan renk ve biçim ayrıntılarına büyük yer verilir

Betimleme

yalın bir söyleşiyle sözcüklerle resim çizme sanatıdır

Görme

işitme

tatma

dokunma

koklama… gibi duyu organlarımız aracılığıyla varlıkların belirleyici niteliklerini algılama

bu nitelikleri belirterek onları görünür kılmadır

Betimleme

varlıkların kendilerine özgü niteliklerini sözcüklerle anlatma işidir

Varlıkların

eşyaların ve olayların en belirgin özellikleriyle tanıtılıp

göz önünde canlandırılmasına yönelik bir anlatım yoludur

Betimleme

bir bakıma varlıkların

nesnelerin ve olayların sözcüklerle resmini çizmektir

Bu anlatım okuyucuların duygularına

hayal gücüne seslenir; yani yazar dış dünya ile

varlıklarla ilgili izlenimlerini okurlara da aktarmak ister

Bunun için de bilinçli

titiz bir gözlem yoluyla ayrıntı seçer

Seçtiği ayrıntıları imge (hayal) oluşturacak biçimde düzenler

Ayrıntılar genelden özele ya da özelden genele doğru sıralanabilir

Sözgelimi bir kentin genel görünümünü anlattıktan sonra özellik taşıyan bir yapısını (hastane

kışla

park

cami…) ele almak genelden özele doğru bir betimlemedir

Bir hayvanın ilgiyi üstüne çeken gözlerinden başlayarak tüm gövdesini tanıtmak da özelden genele doğru bir betimlemedir

Konuları Bakımından Betimleme Türleri
İnsan betimlemesi
Hayvan betimlemesi
Eşya betimlemesi
Manzara betimlemesi
Olay betimlemesi
Amaçları Bakımından Betimleme Türleri
Açıklayıcı – teknik betimleme
Sanatsal – izlenimsel betimleme
Örnek: Gökyüzünün açık güneşli olduğu bir ilkbahar günüydü

Öğleden sonra saat tam beşe çeyrek kala

arabamla Guercina’nın Pazar yerine geldim

Alan insan kaynıyordu

Birden çanlar çalmaya

sirenler ötmeye başladı

İlk kez gökten düşen bir bombayı

sonra bunun ardından on sekiz tane kadar olduğunu sayabildiğim savaş uçaklarını gördüm

Bombaların patlaması anlatılamaz bir panik yarattı

Ben beş milis askeriyle birlikte küçük bir tahta köprünün altına saklandım

Oldukça iyi gizlendiğimiz yerden meydanda olup bitenleri

kadınların

erkeklerin

çocukların ve hatta hayvanların nasıl bir şaşkınlık ve korku içinde kaçıştıklarını dehşetle görebiliyorduk… Bu parçada yazar birdenbire karşısına çıkan savaş ortamını; bu ortamda insanların nasıl davrandıklarını betimliyor
Örnek: Sarı yağmur incecik

ışığın üstüne yağan başka bir ışık gibi iniyordu

Yerler

ince yağmuru buradan alıp hızla az öteye döküveriyordu

Kuşlar boyunlarını içlerine çekmişler

tüyleri domur domur

dallarda kıpırtısız duruyor

Yağmurun içinden mor bir kelebek seli geçti

İleride akar çayın kıyısında bir çıvgına tutulup

bir hayat çalısının üstünde kasırgalandı

hayat çalısı mosmor oldu

tepeden tırnağa; bir süre karmakarışık iç içe uğunarak

salkım saçak toparlanıp dağılarak

orada savruldu

Sonra mor toparlak sarının ışıltısında eridi

dağıldı

usul usul yitip gitti

Bu parçada doğadaki olaylar bir devinim içinde verilirken varlıklar çeşitli özellikleriyle çoğunlukla görme duyusuna seslenen bir biçimde gözler önünde canlandırılmıştır
Örnek: Eski bir taş köprü geçildikten sonra fakir mahallelere giriliyor ve sefalet

bütün dehşeti ve çirkinliğiyle başlıyordu

Ortalarından akan çirkin sularında yarı çıplak çocuklarla çamurdan köpekler

eğri büğrü sokaklar… Tezekten

çamurdan yapılmış yarı yarıya toprağa gömülmüş penceresiz kulübeler…

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Betimleyici Anlatım Biçimi Nedir?-Betimleyici Anlatım Biçimi Hakkında Betimleyici Anlatım Biçimi Nedir?-Betimleyici Anlatım Biçimi Hakkında Betimleme en yalın biçimiyle sözcüklerle resim çizme işidir Varlıkların niteliklerinibu varlıkların duyularımız üzerinde uyandırdıkları izlenimleri belirtmektirBetimleme nesnelerin varlıkların belirgin özelliklerini tanıtıp göz önünde canlandırmaktırBu anlatımda okuyucunun çeşitli duyularına seslenilerek anlatılan varlıkla ilgili izlenim kazanılması amaçlanırBu amacın gerçekleşmesi için titiz bir gözlem gerekirGözlem sırasında ayırt edici özelliklerin anlatılmasına özen gösterilir Yazarın gördüklerini okuyucunun gözünde canlanacak biçimde anlatmasıyla oluşan bir anlatım biçimidir Betimlemede asıl olan görselliktir Bu nedenle gözle algılanan renk ve biçim ayrıntılarına büyük yer verilir Betimleme yalın bir söyleşiyle sözcüklerle resim çizme sanatıdır Görme işitme tatma dokunma koklama… gibi duyu organlarımız aracılığıyla varlıkların belirleyici niteliklerini algılama bu nitelikleri belirterek onları görünür kılmadır Betimleme varlıkların kendilerine özgü niteliklerini sözcüklerle anlatma işidir Varlıkların eşyaların ve olayların en belirgin özellikleriyle tanıtılıp göz önünde canlandırılmasına yönelik bir anlatım yoludur Betimleme bir bakıma varlıkların nesnelerin ve olayların sözcüklerle resmini çizmektir Bu anlatım okuyucuların duygularına hayal gücüne seslenir; yani yazar dış dünya ile varlıklarla ilgili izlenimlerini okurlara da aktarmak ister Bunun için de bilinçli titiz bir gözlem yoluyla ayrıntı seçer Seçtiği ayrıntıları imge (hayal) oluşturacak biçimde düzenler Ayrıntılar genelden özele ya da özelden genele doğru sıralanabilir Sözgelimi bir kentin genel görünümünü anlattıktan sonra özellik taşıyan bir yapısını (hastane kışla park cami…) ele almak genelden özele doğru bir betimlemedir Bir hayvanın ilgiyi üstüne çeken gözlerinden başlayarak tüm gövdesini tanıtmak da özelden genele doğru bir betimlemedir Konuları Bakımından Betimleme Türleri İnsan betimlemesi Hayvan betimlemesi Eşya betimlemesi Manzara betimlemesi Olay betimlemesi Amaçları Bakımından Betimleme Türleri Açıklayıcı – teknik betimleme Sanatsal – izlenimsel betimleme Örnek: Gökyüzünün açık güneşli olduğu bir ilkbahar günüydü Öğleden sonra saat tam beşe çeyrek kala arabamla Guercina’nın Pazar yerine geldim Alan insan kaynıyordu Birden çanlar çalmaya sirenler ötmeye başladı İlk kez gökten düşen bir bombayı sonra bunun ardından on sekiz tane kadar olduğunu sayabildiğim savaş uçaklarını gördüm Bombaların patlaması anlatılamaz bir panik yarattı Ben beş milis askeriyle birlikte küçük bir tahta köprünün altına saklandım Oldukça iyi gizlendiğimiz yerden meydanda olup bitenleri kadınların erkeklerin çocukların ve hatta hayvanların nasıl bir şaşkınlık ve korku içinde kaçıştıklarını dehşetle görebiliyorduk… Bu parçada yazar birdenbire karşısına çıkan savaş ortamını; bu ortamda insanların nasıl davrandıklarını betimliyor Örnek: Sarı yağmur incecik ışığın üstüne yağan başka bir ışık gibi iniyordu Yerler ince yağmuru buradan alıp hızla az öteye döküveriyordu Kuşlar boyunlarını içlerine çekmişler tüyleri domur domur dallarda kıpırtısız duruyor Yağmurun içinden mor bir kelebek seli geçti İleride akar çayın kıyısında bir çıvgına tutulup bir hayat çalısının üstünde kasırgalandı hayat çalısı mosmor oldu tepeden tırnağa; bir süre karmakarışık iç içe uğunarak salkım saçak toparlanıp dağılarak orada savruldu Sonra mor toparlak sarının ışıltısında eridi dağıldı usul usul yitip gitti Bu parçada doğadaki olaylar bir devinim içinde verilirken varlıklar çeşitli özellikleriyle çoğunlukla görme duyusuna seslenen bir biçimde gözler önünde canlandırılmıştır Örnek: Eski bir taş köprü geçildikten sonra fakir mahallelere giriliyor ve sefaletbütün dehşeti ve çirkinliğiyle başlıyorduOrtalarından akan çirkin sularında yarı çıplak çocuklarla çamurdan köpekler eğri büğrü sokaklar… Tezekten çamurdan yapılmış yarı yarıya toprağa gömülmüş penceresiz kulübeler…