İstiare Nedir?-İstiare Sanatı Hakkında

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

İstiare Nedir?-İstiare Sanatı Hakkında

Bir sözcüğü kendi anlamı dışında kullanarak

bir şeyi benzediği başka şeylerin adıyla anma sanatı

Benzetmenin iki temel öğesi vardır

benzeyen ve benzetilen

İstiare bunlardan birinin söylenmemesiyle yapılır

İstiare üç yönden ele alınır: 1

Benzetme amacı bulunur

2

Sözcük gerçek anlamı dışındaki mecaz anlamındadır

3

Sözcüğün asıl anlamında kullanılmamasını gerektiren bir durum (karine-i mania) vardır

Örnek:

"Soğuk ay öptü beyaz enseni"

Yahya Kemal Beyatlı

"Ay öpmek" deyişiyle ay canlı bir varlığa benzetilmiştir

"Öpmek" sözcüğü asıl anlamının dışında mecaz anlamıyla kullanılmıştır

Öpmek sözcüğünün asıl anlamının kullanılmasına olanak yoktur çünkü ayın dudağı olmaz

Şair burada

istiare sanatıyla anlatımı daha etkili

daha estetik ve heyecanlı hale getiriyor

İstiare genel olarak üç çeşide ayrılır

Yalnızca benzeyenin söylendiği istiareye "açık istiare" (istiare-i musarraha) denir

Örnek:

"Bir hilâl uğruna yarâb ne güneşler batıyor"

Mehmet Akif Ersoy

Ersoy

benzetilen güneşi söylerken

benzeyen askerden sözetmiyor

Yalnızca benzetilenin söylendiği istiareye de "kapalı istiare" (istiare-i mekniye) denir

Örnek:

Her taraf kırık dökük

Dalların boynu bükük
"Kederliyiz" der gibi
Orhan Seyfi Orhon

Dallar boynu bükük insana benzetiliyor ama kendisine benzetilen insandan sözedilmiyor

Boynu bükük sözcüğü ile insanın bir özelliği vurgulanıyor

Benzetmenin temel öğelerinden yalnızca birisiyle çok sayıda benzerliği sıralayarak yapılan istiareye ise "yaygın istiare" (istiare-i temsiliye) adı verilir

Örnek:

Bin gemle bağlanan at şaha kalkıyor

Gittikçe yükselen başı Allah'a kalkıyor
Son macerayı dinlememiş varsa anlatın
Râm etmek isteyenler o marûr

âsil atın
Beyhudedir her uzvuna bir halka bulsa da
Boştur köpüklü ağzına gemler vurulsa da

Coştukça böyle sel gibi bağrındaki hisleri
Bir gün başında kalmayacaktır seyisleri!
Faruk Nafiz Çamlıbel

Çamlıbel

milleti mağrur bir ata benzeterek çok sayıda benzerliği sıralıyor

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	İstiare Nedir?-İstiare Sanatı Hakkında İstiare Nedir?-İstiare Sanatı Hakkında Bir sözcüğü kendi anlamı dışında kullanarak bir şeyi benzediği başka şeylerin adıyla anma sanatı Benzetmenin iki temel öğesi vardır benzeyen ve benzetilen İstiare bunlardan birinin söylenmemesiyle yapılır İstiare üç yönden ele alınır: 1 Benzetme amacı bulunur 2 Sözcük gerçek anlamı dışındaki mecaz anlamındadır 3 Sözcüğün asıl anlamında kullanılmamasını gerektiren bir durum (karine-i mania) vardır Örnek: "Soğuk ay öptü beyaz enseni" Yahya Kemal Beyatlı "Ay öpmek" deyişiyle ay canlı bir varlığa benzetilmiştir "Öpmek" sözcüğü asıl anlamının dışında mecaz anlamıyla kullanılmıştır Öpmek sözcüğünün asıl anlamının kullanılmasına olanak yoktur çünkü ayın dudağı olmaz Şair burada istiare sanatıyla anlatımı daha etkili daha estetik ve heyecanlı hale getiriyor İstiare genel olarak üç çeşide ayrılır Yalnızca benzeyenin söylendiği istiareye "açık istiare" (istiare-i musarraha) denir Örnek: "Bir hilâl uğruna yarâb ne güneşler batıyor" Mehmet Akif Ersoy Ersoy benzetilen güneşi söylerken benzeyen askerden sözetmiyor Yalnızca benzetilenin söylendiği istiareye de "kapalı istiare" (istiare-i mekniye) denir Örnek: Her taraf kırık dökük Dalların boynu bükük "Kederliyiz" der gibi Orhan Seyfi Orhon Dallar boynu bükük insana benzetiliyor ama kendisine benzetilen insandan sözedilmiyor Boynu bükük sözcüğü ile insanın bir özelliği vurgulanıyor Benzetmenin temel öğelerinden yalnızca birisiyle çok sayıda benzerliği sıralayarak yapılan istiareye ise "yaygın istiare" (istiare-i temsiliye) adı verilir Örnek: Bin gemle bağlanan at şaha kalkıyor Gittikçe yükselen başı Allah'a kalkıyor Son macerayı dinlememiş varsa anlatın Râm etmek isteyenler o marûr âsil atın Beyhudedir her uzvuna bir halka bulsa da Boştur köpüklü ağzına gemler vurulsa da Coştukça böyle sel gibi bağrındaki hisleri Bir gün başında kalmayacaktır seyisleri! Faruk Nafiz Çamlıbel Çamlıbel milleti mağrur bir ata benzeterek çok sayıda benzerliği sıralıyor