Şiir Hakkında Birkaç Bilgi

Şiir Hakkında Birkaç Bilgi

Terry Eagleton'ın the Times'ın Edebiyat Eki'nde 'How to Read a Poem?' ('Bir Şiir Nasıl Okunmalı?') başlıklı bir yazısı yayımlandı Derginin 'sunuş' yazısında bildirildiğine göre Eagleton'ın bu konudaki yazıları devam edecek

Şiirden neden bu kadar korkulduğu ve neden bu kertede yanlış anlaşıldığına ilişkin yazısına Eagleton 'şiir[in] bütün edebi sanatların en ürkütücüsü' olduğunu belirterek başlıyor ve edebiyat öğrencilerinin bile şiirden çok romanı tercih ettiklerini öne sürüyor


Bu neden böyle? Eagleton'ın deyişiyle şiir neden 'edebiyat balosunun kötü perisi' oldu? Yine onun gibi söylersek niçin 'öğrenciler arasında iyi şiir eleştirisi {] ender rastlanır hale geldi'?

Eagleton'a göre bunun nedeni 'şiirin insan dilinin bütün imkânlarını kullanıyor olması'dır ve bu bizim gündelik hayatımızda sıklıkla yaptığımız bir şey değildir Ama dilin ritmine ilişkin imkânların gündelik hayatta işe yaradığı durumlar da var Eagleton 1950 yılında yapılan Amerikan başkanlık seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti adayı general Eisenhower'in kampanyasının 'I Like Ike' sloganıyla yürütülmesinin seçmenler üzerinde ne kertede olumlu bir etki yaptığının XX yüzyılın en büyük edebiyat eleştirmenlerinden Roman Jacobson tarafından analiz edilişine de dikkati çekiyor

Gerçekten de öyle: Daha önce de Anthony Easthope'un 'Poetry as Discourse'undan yararlanarak Jacobson'un bu analizinden söz etmiştim Okurlarım bu konuda daha ayrıntılı bir okuma yapmak isterlerse 'Edebiyat ve Sanat Üzerine Yazılar' (Yapı Kredi Yayınları 2005) adlı kitabımdaki 'Şiir Dili ve Reklam Dili' başlıklı yazımıza bakabilirler Şu kadarını söyleyeyim: 'Ike' Eisenhower'in kısaltılmışıdır ve Eagleton'un sözünü ettiği 'olumlu etki' 'I L[ike] [Ike]'deki tekrarlamanın sağladığı ritim duygusuna ilişkindir

Gündelik konuşma dili elbette Eagleton'ın da belirttiği gibi dilin bütün imkânlarını kullanmaz Ama şiir dilinin sadece gündelik konuşma dilinin ya da 'standart dil'in imkânlarıyla yetinen ve ondan ötesine alışkın olmayanları ürkütmesi anlaşılabilir bir şeydir Standart dilin imkânlarını aşan kullanımlar tedirgin edici hatta ürkütücü olabilir çünkü

Şiirin 'ürkütücü' olmasının nedenlerinden biri de şiir dilinin kapalı bir dil olmasıdır Eagleton haklı olarak gündelik konuşmada dilin saydamlığından söz ediyor ve 'oysa' diyor 'şiir dili donuk mat bir dildir; dil aracılığı ile anlama bakmak yerine kelimelerin kendilerinde bir değer olarak lezzetine bakar' Eagleton'ın o bildiğimiz şatafatlı üslubuyla dile getirmek istediği şiir dilinde kelimelerin gündelik konuşma dilinde atıfta bulundukları objelere göndermede bulunmayabilecekleri; -hatta belki de mesela Mallarmé'ın şiirinde olduğu gibi hiçbir şeye gönderme yapmadan sadece kendi kendilerine atıfta bulunabilecekleridir Teknik deyimle bu şiirdeki kelimelerin öz-göndergesel ('self-referential') olmaları anlamına gelir

Şiir eleştirisi dilin gündelik konuşmada verili olmayan imkânlarını kullanan bir edebiyat türünün eleştirisi demektir Eh her babayiğidin bunun üstesinden gelmesini beklemek söz konusu olmadığı gibi buna cesaret etmek de Eagleton'ın söylediği gibi 'ürkütücü' bir iştir