Divan Edebiyatındaki Nesir Türleri Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-25-2012

Divan Edebiyatındaki Nesir Türleri Nelerdir?

Tezkire:

Çeşitli Mesleklerden önemli kişilerin hayatlarını anlatmak üzere düzenlenen eserlere tezkire şairleri tantan tezkirelere şuara tezkiresi denir
Batı edebiyatlarındaki biyografinin karşılığı gibidir
İlk örneği Ali Şir Nevai’nin Mecalisü’n-Nefais’idir
Anadolu’daki en önemli örnek Sehi Bey Tezkiresi’dir (Asıl adı Heşt Behişt)

Siyer (Siyer-Nebi):

Hz Muhammed’in hayatını anlatmak üzere yazılan eserlerin ortak adıdır
Manzum (mesnevi) olarak da yazılabilir
Türk Edebiyatı’ndaki ilk örnek Erzurumlu Darir’in Siretü’n-Nebisid’tir (14 yüzyıl) Düzyazı şiir karışımı bir eserdir

Hilye:

Peygamber Efendimizin iç ve dış özelliklerini anlatan eserlerdir
Manzum da olabilir Bazılarına dört halifenin tanıtımı da katılır

Mektup:

Divan Edebiyatı’nda pek yaygın değildir
En bilinen örnek Fuzuli’nin Şikayetname’sidir

Tarih:

Divan Edebiyatı’nda tarih türünde epey eser verilmiş-tir

Bunların önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:

Aşıkpaşazade Tarihi(15 yüzyıl)
Tacü’t-Tevarih: Hoca Sadettin Efendi (16 yüzyıl)
Peçevi Tarihi: Peçevi İbrahim Efendi (17 yüzyıl)
Naima Tarihi: (18 yüzyıl)
Cevdet Paşa Tarihi: (19 yüzyıl)

Seyahatname:

En önemli örnek Evliya Çelebi Seyahatname’sidir
Seydi Ali Reis’in Mir’atü’l-Memalik
Nabi’nin Tuhfet’ül-Haremeyn (Hac izlenimleri)
İzzet Molla’nın (19 yüzyıl) Mihnetkeşan (Keşan sürgünü izlenimleri) diğer ilginç örneklerdir

Sefaretname:

Siyasi görevle gönderilen elçilerin gittikleri yerlerle ilgili olarak yazdıkları eserlerdir
İlk örneği Kara Mehmet Çelebi’nin Viyana Sefaretnamesi (1655)
En tanınmışı Yirmisekiz Çelebi Mehmet’in Paris Sefaretnamesi’dir

Surname:

Şehzadelerin sünnet düğünleri ve “kadın sultan”ların düğün törenleriyle ilgili eserlerdir
Manzum (genellikle kaside biçiminde) olanları da vardır

Şehrengiz:

Bir şehrin (bazen insanlarının ve özellikle kadınlarının özellikleri de katılarak) güzelliklerinin anlatıldığı eserlerdir Manzum da olabilir

Gazavatname:

Gaza (din uğruna savaşların anlatıldığı manzum veya düzyazılı eserlerdir
Yükselme Devri’nde çok yazılmış sonraları azalmıştır

Habname:

Görülen bir rüya anlatılıyormuş gibi bir olay ya da kişi hakkında görüşlerin söylenmesi biçiminde yazılır
Manzum da olabilir
Veysi’nin (17 yüzyıl) Habname’si bu türün en önemli örneğidir
Habnameler eleştiri ve yergi içerir

08-25-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Divan Edebiyatındaki Nesir Türleri Nelerdir? Divan Edebiyatındaki Nesir Türleri Nelerdir? Tezkire: Çeşitli Mesleklerden önemli kişilerin hayatlarını anlatmak üzere düzenlenen eserlere tezkire şairleri tantan tezkirelere şuara tezkiresi denir Batı edebiyatlarındaki biyografinin karşılığı gibidir İlk örneği Ali Şir Nevai’nin Mecalisü’n-Nefais’idir Anadolu’daki en önemli örnek Sehi Bey Tezkiresi’dir (Asıl adı Heşt Behişt) Siyer (Siyer-Nebi): Hz Muhammed’in hayatını anlatmak üzere yazılan eserlerin ortak adıdır Manzum (mesnevi) olarak da yazılabilir Türk Edebiyatı’ndaki ilk örnek Erzurumlu Darir’in Siretü’n-Nebisid’tir (14 yüzyıl) Düzyazı şiir karışımı bir eserdir Hilye: Peygamber Efendimizin iç ve dış özelliklerini anlatan eserlerdir Manzum da olabilir Bazılarına dört halifenin tanıtımı da katılır Mektup: Divan Edebiyatı’nda pek yaygın değildir En bilinen örnek Fuzuli’nin Şikayetname’sidir Tarih: Divan Edebiyatı’nda tarih türünde epey eser verilmiş-tir *Bunların önemlilerini şöyle sıralayabiliriz:* Aşıkpaşazade Tarihi(15 yüzyıl) Tacü’t-Tevarih: Hoca Sadettin Efendi (16 yüzyıl) Peçevi Tarihi: Peçevi İbrahim Efendi (17 yüzyıl) Naima Tarihi: (18 yüzyıl) Cevdet Paşa Tarihi: (19 yüzyıl) Seyahatname: En önemli örnek Evliya Çelebi Seyahatname’sidir Seydi Ali Reis’in Mir’atü’l-Memalik Nabi’nin Tuhfet’ül-Haremeyn (Hac izlenimleri) İzzet Molla’nın (19 yüzyıl) Mihnetkeşan (Keşan sürgünü izlenimleri) diğer ilginç örneklerdir Sefaretname: Siyasi görevle gönderilen elçilerin gittikleri yerlerle ilgili olarak yazdıkları eserlerdir İlk örneği Kara Mehmet Çelebi’nin Viyana Sefaretnamesi (1655) En tanınmışı Yirmisekiz Çelebi Mehmet’in Paris Sefaretnamesi’dir Surname: Şehzadelerin sünnet düğünleri ve “kadın sultan”ların düğün törenleriyle ilgili eserlerdir Manzum (genellikle kaside biçiminde) olanları da vardır Şehrengiz: Bir şehrin (bazen insanlarının ve özellikle kadınlarının özellikleri de katılarak) güzelliklerinin anlatıldığı eserlerdir Manzum da olabilir Gazavatname: Gaza (din uğruna savaşların anlatıldığı manzum veya düzyazılı eserlerdir Yükselme Devri’nde çok yazılmış sonraları azalmıştır Habname: Görülen bir rüya anlatılıyormuş gibi bir olay ya da kişi hakkında görüşlerin söylenmesi biçiminde yazılır Manzum da olabilir Veysi’nin (17 yüzyıl) Habname’si bu türün en önemli örneğidir Habnameler eleştiri ve yergi içerir