Mani Nedir?-Mani Özellikleri

Mani Nedir?-Mani Özellikleri

Mâni başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım türüdür Çoğunlukla 7 heceli dört dizelik bir bendden meydana gelir Ama dizeleri 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş maniler de vardır Birinci ikinci dördüncü dizeler birbirleriyle kafiyeli üçüncü dize serbesttir Yani kafiye dizilişi aaxadır Aaaxa düzeninde maniler de var İlk iki dize hazırlık dizeleridir Son iki dize ile anlam bağlantısı yoktur Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir Maniler çok çeşitlidir En çok kullanılanlar düz ya da tam mani kesik mani cinaslı mani yedekli mani artık mani’dir

Özellikleri:

1 Sözlü edebiyat ürünlerindendir
2 Genellikle bir dörtlükten oluşur Ama mısra sayıları 5678 hatta 14 olan maniler de vardır
3 Kafiye düzeni aaxa şeklindedir
4 Anonim halk edebiyatının en yaygın şeklidir Özellikle yüzük oyunları ve mangal sohbetlerinde söylenirler
5 Maninin birinci ve ikinci mısraları konuya giriş için hazırlık mısralarıdır Asıl söylenilmek istenen 3 ve 4 mısralarda söylenir 1 ve 2 mısralar tamamen de konu dışı değildir
6 Üçüncü mısraın serbest oluşu söyleme kolaylığı sağlar
7 Anlam bakımından bir bütünlük gösteren maninin başlıca karakteri kendi kendine yetmesidir
8 Manilerde konu sınırı yoktur Genelde aşk toplum olayları ölüm iyilikler hasret evlat sevgisi vb konuları işlenir
Not: Divan Edebiyatındaki tuyuğun karşılığıdır
Maniler şekillerine göre 4’e ayrılırlar

1 Düz (tam) mani:
- 7’li hece ölçüsüylesöylenir
- Dört mısradan oluşur
-aaxa şeklinde kafiyelenir
-Maninin en yaygın şeklidir
-Bu tarz manilere tam mani de denir
Şu dağlar olmasaydı Kaşların ok dedikçe
Çiçeği solmasaydı Kirpiğin çok dedikçe
Ölüm Allah’ın emri Pek mi gönlün büyüdü
Ayrılık olmasaydı Sen gibi yok dedikçe
2 Kesik (cinaslı) mani:
-İlk dizesi cinaslı bir sözden oluşur
-Bu ilk mısra hece sayısı bakımından diğerlerinden eksiktir
-Kesik manilere cinaslı mani hoyrat da denir
Güle naz Boğaza
Bülbül eyler güle naz Derdim çıktı boğaza
Girdim bir dost bağına Moskof gözün oyarım
Ağlayan çok gülen az Yan bakarsan boğaza
Bağ bana
Bahçe bana bağ bana
Değme zincir kâr etmez
Zülfün teli bağ bana
3 Yedekli (artık) mani:
-Düz maninin sonuna anlamı tamamlamak ya da pekiştirmek için iki dize daha eklemek suretiyle elde edilen manidir
-Bu tarz manilere artık mani de denir
Ağlarım çağlar gibi Derdim var beller gibi
Derdim var dağlar gibi Söylemem eller gibi
Ciğerden yaralıyım Kalbimin hüznü var
Gülerim sağlar gibi Yıkılmış eller gibi
Her gelen bir gül ister Gözlerimden yaş akar
Sahipsiz bağlar gibi Bulanmış seller gibi
4 Ayaklı Mani:
-Kesik manilerin birinci dizesinin doldurularak söylenen şeklidir Bunlara doldurmalı kesik mani de denir
Ah o beni o beni
Kakül örtmüş o beni
Ben yarimi unutmam
Unutsa da o beni