08-23-2012
|
#6
|
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Ayasofya Müzesi | Ayasofya Camisi (İstanbul)
Osmanlı - Cami Dönemi
Ayasofya Camii?nin 1880?lerdeki Görünümü (1823 - 1886)
İstanbul?un 1453?te Osmanlı Türkleri tarafından fethinden sonra, fethin sembolü olarak, derhal Ayasofya Kilisesi camiye dönüştürülmüştür O sıralarda Ayasofya harap bir haldeydi Bu durumu Kordoba soylusu Pero Tafur ve Florentine Cristoforo Buondelmonti gibi Batılı ziyaretçilerce betimlenmektedir Ayasofya?ya özel bir önem veren Fatih Sultan Mehmet kilisenin derhal temizlenip camiye çevrilmesini emretti, fakat adını değiştirmedi İlk minaresi onun döneminde inşa edilmiştir Osmanlılar bu tür yapılarda taş kullanmayı tercih etmekle birlikte minarenin hızla inşa edilebilmesi amacıyla bu minare tuğladanyapılmıştır Minarelerden biri de sultan Bayezid II tarafından eklenmiştir 16 yüzyılda Kanuni Sultan Süleyman fethettiği Macaristan?daki bir kiliseden Ayasofya?ya iki dev kandil getirtmiştir ki, günümüzde bu kandiller mihrabın iki yanında yer alırlar
II Selim döneminde (1566?1577) yorgunluk ya da dayanıksızlık belirtileri gösterdiğinde, bina, dünyanın ilk deprem mühendislerinden biri sayılan Osmanlı baş mimarı Mimar Sinan tarafından eklenen dış istinat yapılarıyla (payanda) takviye edilerek, son derece sağlamlaştırılmıştır Günümüzde binanın dört tarafındaki toplam 24 payandanın bir kısmı Osmanlı dönemine, bir kısmı Bizans dönemine aittir Bu istinat yapılarıyla birlikte, Sinan ayrıca, kubbeyi taşıyan payeler ile yan duvarlar arasındaki boşlukları kemerler ile besleyerek kubbeyi iyice sağlamlaştırmış ve binaya iki geniş minare (batı kısmına), hünkar mahfili ve II Selim?in türbesini (güneydoğu kısmına) eklemiştir (1577) III Murat?ın ve III Mehmed?in türbeleri ise 1600?lerde eklenmiştir
Ayasofya (1910 - 1915)
Ayasofya binasının içine Osmanlı döneminde eklenen diğer yapılar arasında mermerden minber, hünkar mahfiline açılan galeri, müezzin mahfili (mevlit balkonu), vaaz kürsüsü ve sayılabilir III Murad Bergama?da bulunmuş, helenistik dönemden kalma (MÖ IV yüzyıl), "Bektaşi Taşı"ndan (İng alabaster ) yapılma iki küpü Ayasofya'nın ana nefine (ana salon) yerleştirmiştir I Mahmud 1739?da binanın restore edilmesini emretti ve bir kütüphane ile binanın yanına (bahçesine) bir medrese, bir imarethane ve bir şadırvan ekletti Böylece Ayasofya binası, civarındaki yapılarla birlikte bir külliyeye dönüştü Bu dönemde ayrıca yani bir sultan galerisi ve yeni bir mihrap yapıldı
Ayasofya?nın Osmanlı dönemindeki en ünlü restorasyonlarından biri sultan Abdülmecit?in emriyle İsviçre İtalyanı olan Gaspare Fossati ve kardeşi Giuseppe Fossati?nin nezaretinde 1847 ile 1849 yılları arasında yapılmıştır Fossati kardeşler, kubbe, tonoz ve sütunları sağlamlaştırdı ve binanın iç ve dış dekorasyonunu yeniden elden geçirdi Üst kattaki galeri mozayiklerinin bir kısmı temizlendi, çok tahrip olanları ise sıvayla kaplandı ve altta kalan mozayik motifleri bu sıva üzerine resmedildi Işıklandırma sistemini sağlayan yağ lambası avizeleri yenilendi Kazasker İzzed Efendi'nin (1801?1877) eseri olan, önemli isimlerin hat sanatıyla yazılı olduğu yuvarlak dev tablolar yenilenip sütunlara asıldı Ayasofya?nın dışına yeni bir medrese ve muvakkithane inşa edildi Minareler aynı boya getirildi Bu yenileme çalışması bittiğinde Ayasofya Camii 13 Temmuz 1849?da görkemli bir törenle yeniden halka açıldı Ayasofya külliyesinin Osmanlı dönemindeki diğer yapıları arasında sıbyan mektebi, şehzadeler türbesi, sebil, sultan Mustafa ve sultan İbrahim türbesi (önceden vaftizhane) ve hazine dairesi sayılabilir
|
|
|
|