Atatürkün Geometriye Verdiği Önem

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-23-2012

Atatürk Selanik Askeri Rüşdiyesinde iken Matematik dersindeki başarısı ile öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendi'nin gözüne girmiş ve bunun sonucu olarak isminin sonuna” Kemal “ismi eklenmiştir

Atatürk askeri öğrenimi süresince matematikle sistemli bir şekilde ilgilenmiştir

O'nun 1904 yılında Harp Akademisi'ni bitirdikten sonra ve ölümünden 1,5 yıl öncesine kadar bu ilginin ne ölçüde devam ettiğini bilmiyoruz

Ancak birazdan bahsedeceğim iki olay O'nun matematik dehasını gözler önüne serecektir

Bunların birincisi “geometri” kitabı yazmış olması, ikincisi ise Sivas'da bizzat geometri dersi anlatmasıdır

Bu kitap, ilk kez 1937 yılında, Geometri öğretenlere ve bu konuda bilgi isteyenlere kılavuz olarak Kültür Bakanlığınca yayınlanmıştır

Atatürk bu eserde günümüzde kullandığımız terimleri türetmiştir

KEMAL ATATÜRK'ÜN TÜRKÇEMİZE KAZANDIRDIĞIMATEMATİKSEL TERİMLER
ESKİ İSMİ
YENİ İSMİ
Maksumunaleyh
BÖLEN
Taksim
BÖLME
Haric-i Kısmet
BÖLÜM
Kabiliyet-i Taksim
BÖLÜNEBİLME
Zarb
ÇARPI
Mazrup
ÇARPAN
Mazrubata Tefrik
ÇARPANLARA AYIRMA
Muhit-i daire
ÇEMBER
Tarh

ÇIKARMA
Amudi
DİKEY
Gaye
LİMİT
Aşa'ri
ONDALIK
Kat'ı Mükafti
PARABOL
EHRAM
PİRAMİD
Menşur
PRİZMA
İhtisar
SADELEŞTİRME
Suret
PAY
Mahrec
PAYDA
Hatt-ı Mümas

TEĞET
Atatürk'ün bulduğu terimlerin hemen hemen çoğu bugüne dek hiç değiştirilmeden kullanılmıştır

O'nun sadece birkaç terimi sonradan biraz değişikliğe uğramıştır

Mesela varsayı-varsayım, tümey açı-tümler açı, bütey açı-bütünler açı haline gelmiştir

Atatürk ayrıca bu kitabı eğitim sisteminde uygulanmasını sağlamış ve 13 Kasım 1937 tarihinde Sivas'ta geometri dersine girmiş,kendisi ders anlatmıştır

*

“Bilindiği gibi ilim konusu iki ayrı bölümde işlenir ve bunlardan faydalanır; Müspet İlimler, Sosyal ilimler

Atatürk gerek öğrencilik devirlerinde gerekse ömrü boyunca bu iki ilimden çok faydalanmıştır… Asıl müspet ilimlerin başında gelen matematik bilgisi, Atatürk için başlıca bir konudur

Çünkü matematik insan topluluklarına müspet yol gösteren ve uygulanmasında yarar sağlayan müspet bir ilim dalıdır

işte Atatürk bu ilme çok değer verdiği içinhem nazari kısımları çok iyi bellemiş hem de bunların uygulamasına her bakımdan önem vermiştir

Atatürk bu konuda konuşurken özellikle söylediklerinden şunları anımsıyorum “ben öğrenim devrimde matematik konusuna çok önem vermişimdir ve bundan hayatımın değişik safhalarında yararlanmış olduğumu söyleyebilirim

onun için herkes matematik bilgisinin çok gerekli olduğuna inanmalıdır

08-23-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Atatürkün Geometriye Verdiği Önem Atatürk Selanik Askeri Rüşdiyesinde iken Matematik dersindeki başarısı ile öğretmeni Yüzbaşı Mustafa Efendi'nin gözüne girmiş ve bunun sonucu olarak isminin sonuna” Kemal “ismi eklenmiştir Atatürk askeri öğrenimi süresince matematikle sistemli bir şekilde ilgilenmiştir O'nun 1904 yılında Harp Akademisi'ni bitirdikten sonra ve ölümünden 1,5 yıl öncesine kadar bu ilginin ne ölçüde devam ettiğini bilmiyoruz Ancak birazdan bahsedeceğim iki olay O'nun matematik dehasını gözler önüne serecektir Bunların birincisi “geometri” kitabı yazmış olması, ikincisi ise Sivas'da bizzat geometri dersi anlatmasıdır Bu kitap, ilk kez 1937 yılında, Geometri öğretenlere ve bu konuda bilgi isteyenlere kılavuz olarak Kültür Bakanlığınca yayınlanmıştır Atatürk bu eserde günümüzde kullandığımız terimleri türetmiştir KEMAL ATATÜRK'ÜN TÜRKÇEMİZE KAZANDIRDIĞIMATEMATİKSEL TERİMLER ESKİ İSMİ YENİ İSMİ Maksumunaleyh BÖLEN Taksim BÖLME Haric-i Kısmet BÖLÜM Kabiliyet-i Taksim BÖLÜNEBİLME Zarb ÇARPI Mazrup ÇARPAN Mazrubata Tefrik ÇARPANLARA AYIRMA Muhit-i daire ÇEMBER Tarh ÇIKARMA Amudi DİKEY Gaye LİMİT Aşa'ri ONDALIK Kat'ı Mükafti PARABOL EHRAM PİRAMİD Menşur PRİZMA İhtisar SADELEŞTİRME Suret PAY Mahrec PAYDA Hatt-ı Mümas TEĞET Atatürk'ün bulduğu terimlerin hemen hemen çoğu bugüne dek hiç değiştirilmeden kullanılmıştır O'nun sadece birkaç terimi sonradan biraz değişikliğe uğramıştırMesela varsayı-varsayım, tümey açı-tümler açı, bütey açı-bütünler açı haline gelmiştir Atatürk ayrıca bu kitabı eğitim sisteminde uygulanmasını sağlamış ve 13 Kasım 1937 tarihinde Sivas'ta geometri dersine girmiş,kendisi ders anlatmıştır* “Bilindiği gibi ilim konusu iki ayrı bölümde işlenir ve bunlardan faydalanır; Müspet İlimler, Sosyal ilimler Atatürk gerek öğrencilik devirlerinde gerekse ömrü boyunca bu iki ilimden çok faydalanmıştır… Asıl müspet ilimlerin başında gelen matematik bilgisi, Atatürk için başlıca bir konudur Çünkü matematik insan topluluklarına müspet yol gösteren ve uygulanmasında yarar sağlayan müspet bir ilim dalıdır işte Atatürk bu ilme çok değer verdiği içinhem nazari kısımları çok iyi bellemiş hem de bunların uygulamasına her bakımdan önem vermiştir Atatürk bu konuda konuşurken özellikle söylediklerinden şunları anımsıyorum “ben öğrenim devrimde matematik konusuna çok önem vermişimdir ve bundan hayatımın değişik safhalarında yararlanmış olduğumu söyleyebilirim onun için herkes matematik bilgisinin çok gerekli olduğuna inanmalıdır