Dirimselcilik (Vitalizm) - Doğacılık (Natüralizm) - Dolorizm

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-23-2012

Dirimselcilik (Vitalizm)
İlke olarak hem ruhtan hem de organizmadan ayrı bir hayatı kabul eden fizyolojik öğreti

Bu görüş, bütün uzvi aksiyonları kapsar

Dirimselcilik bir yandan animizme ve özellikle ruh ile beden arasında aracı bir güç kabul ettiği için Van Helmont'un animizmine, öte yandan da, tekçiliğe veya biyolojik monizme bağlanır

Zira hayati kuvvet, ne mutlaka akla uygun ne de mutlaka ölümsüzdür; böylece tabiatın diğer güçleri ile aynı değerde sayılabilir, ilk dirimselciler Pythagoras ve Aristoteles olmuştur

Ama bu görüş

, en mükemmel ifadesini, Montpellier okulunda ve özellikle, Barthez'de buldu

Barthez'e göre, hayati olaylar, canlıların dışında, benzerine rastlanmayan bir gücün sonuçlarıdır

Bu fikirler, Bichat, Cuvier, Johannes Müller gibi birçok fizyolojisi tarafından kabul edilmiştir

Hattâ bugün bile, bu fikirleri tutanlar vardır

Legallois tarafından soğancığın rolünün keşfi, ayrıca eski hekimlerin pek sevdikleri hayati saçayakı, yani hayatın üç kaynağı kavramı hayat merkezleri konusunda bir kesinliğe varılmasına yol açtı, böylece hayata nesnel bir varlık verilmiş olduğu sanıldı

Fakat, çok geçmeden, özellikle Bichat'nın etkisiyle, hayatın tek bir merkezde bulunduğu varsayımı önemini kaybetti, öyle ki, dirimselcilik, Rostan'ın örgencilik nazariyesiyle aynı şey oldu

Bu görüş de, daha sonraki buluşların etkisiyle yeni dirimselcilik görüsüne yol açtı

Yeni dirimselcilikten bugün yalnız yön fikri kalmıştır

Doğacılık (Natüralizm)
Doğayı aşan, yaratıcı veya düzenleyici bir nedenin varlığını kabul etmeyen ve doğanın kendinden varolduğunu, düzenleyici bir ilke varsa bunun doğanın içinde bulunduğunu savunan sistem

Doğacılık, maddecilik ve heptanrıcılık (panteizm) biçimlerinde ortaya çıkabilir

Tanrı'nın dünya işlerine karıştığını kabul etmeyen görüşe de doğacılık denir

Bunun karşıtı doğaüstücülük'tür

Sosyal kuram olarak doğacılık, sosyal gelişmeyi, doğa yasalarıyla (klimatoloji, coğrafya, biyoloji v

b

) açıklamaktır

Malthusculuk, Spencer'in «organik teorisi» ve toplumsal Darwincilik, doğacılığın çeşitli biçimleridir

Dolorizm
Hastalığa ve acı çekmeye, özellikle maddi acıya, manevi ve zihni bir değer veren doktrin

Bu doktrini, acı çekmeyi beden ve ruh dayanıklılığının bir etkeni (Stoacılık), ruhun arınması için bir imtihan (dinler, özellikle Hıristiyanlık) veya fedakârlığın bir görünüşü sayarak, onun dolaylı faydalarıyla ilgilenen klasik görüşlerden ayırt etmek gerekir

Dolorizm'e göre, insanı zenginleştiren, acının ta kendisidir

Nitekim «bu anlamıyla acı çekme, hayvansı yaşamanın iç tepilerini durdurur; insan zihninin sanat ve edebiyat alanında yaratıcılığa yatkın bir hâkimiyet kazanmasına imkân verir» (J

Teppe)

Büyük tartışma konusu olan dolorizm bir «akım» olarak, şu eserlerde dile getirilmiştir: Apologie pour L'anormal, Manifeste du Dolorisme (Anormalliğin Savunulması, Dolorizm Manifestosu) [1935], Dictature de la Douleur (Acının Diktatörlüğü) [1936]

1936 Yılında kurulan Revue Doloriste dergisi de bu öğretinin yayılmasına katkıda bulundu

Bu akımın öncüsü Julien Teppe'dir

08-23-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Dirimselcilik (Vitalizm) - Doğacılık (Natüralizm) - Dolorizm Dirimselcilik (Vitalizm) İlke olarak hem ruhtan hem de organizmadan ayrı bir hayatı kabul eden fizyolojik öğreti Bu görüş, bütün uzvi aksiyonları kapsar Dirimselcilik bir yandan animizme ve özellikle ruh ile beden arasında aracı bir güç kabul ettiği için Van Helmont'un animizmine, öte yandan da, tekçiliğe veya biyolojik monizme bağlanır Zira hayati kuvvet, ne mutlaka akla uygun ne de mutlaka ölümsüzdür; böylece tabiatın diğer güçleri ile aynı değerde sayılabilir, ilk dirimselciler Pythagoras ve Aristoteles olmuştur Ama bu görüş, en mükemmel ifadesini, Montpellier okulunda ve özellikle, Barthez'de buldu Barthez'e göre, hayati olaylar, canlıların dışında, benzerine rastlanmayan bir gücün sonuçlarıdır Bu fikirler, Bichat, Cuvier, Johannes Müller gibi birçok fizyolojisi tarafından kabul edilmiştir Hattâ bugün bile, bu fikirleri tutanlar vardır Legallois tarafından soğancığın rolünün keşfi, ayrıca eski hekimlerin pek sevdikleri hayati saçayakı, yani hayatın üç kaynağı kavramı hayat merkezleri konusunda bir kesinliğe varılmasına yol açtı, böylece hayata nesnel bir varlık verilmiş olduğu sanıldı Fakat, çok geçmeden, özellikle Bichat'nın etkisiyle, hayatın tek bir merkezde bulunduğu varsayımı önemini kaybetti, öyle ki, dirimselcilik, Rostan'ın örgencilik nazariyesiyle aynı şey oldu Bu görüş de, daha sonraki buluşların etkisiyle yeni dirimselcilik görüsüne yol açtı Yeni dirimselcilikten bugün yalnız yön fikri kalmıştır Doğacılık (Natüralizm) Doğayı aşan, yaratıcı veya düzenleyici bir nedenin varlığını kabul etmeyen ve doğanın kendinden varolduğunu, düzenleyici bir ilke varsa bunun doğanın içinde bulunduğunu savunan sistem Doğacılık, maddecilik ve heptanrıcılık (panteizm) biçimlerinde ortaya çıkabilir Tanrı'nın dünya işlerine karıştığını kabul etmeyen görüşe de doğacılık denir Bunun karşıtı doğaüstücülük'tür Sosyal kuram olarak doğacılık, sosyal gelişmeyi, doğa yasalarıyla (klimatoloji, coğrafya, biyoloji vb) açıklamaktır Malthusculuk, Spencer'in «organik teorisi» ve toplumsal Darwincilik, doğacılığın çeşitli biçimleridir Dolorizm Hastalığa ve acı çekmeye, özellikle maddi acıya, manevi ve zihni bir değer veren doktrin Bu doktrini, acı çekmeyi beden ve ruh dayanıklılığının bir etkeni (Stoacılık), ruhun arınması için bir imtihan (dinler, özellikle Hıristiyanlık) veya fedakârlığın bir görünüşü sayarak, onun dolaylı faydalarıyla ilgilenen klasik görüşlerden ayırt etmek gerekir Dolorizm'e göre, insanı zenginleştiren, acının ta kendisidir Nitekim «bu anlamıyla acı çekme, hayvansı yaşamanın iç tepilerini durdurur; insan zihninin sanat ve edebiyat alanında yaratıcılığa yatkın bir hâkimiyet kazanmasına imkân verir» (J Teppe) Büyük tartışma konusu olan dolorizm bir «akım» olarak, şu eserlerde dile getirilmiştir: Apologie pour L'anormal, Manifeste du Dolorisme (Anormalliğin Savunulması, Dolorizm Manifestosu) [1935], Dictature de la Douleur (Acının Diktatörlüğü) [1936] 1936 Yılında kurulan Revue Doloriste dergisi de bu öğretinin yayılmasına katkıda bulundu Bu akımın öncüsü Julien Teppe'dir