10.Sınıf Edebiyat Kitabı 123,124,125 Sayfaları

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-23-2012

Sayfa:123

1

)

a

bırımdegerı=>beyıt
bırım sayısı=>5

birimlerde anlataılanlar

1

)şair sevgilisinin yüzünü açıp salınarak yürümesini,bağdaki çiçek ve ağaçların da bunu görmesini istemektedir

2

)şair,bu aşk hastalığına sevgilinin aşkından düştüğünü,bunun da nasıl amansız bir hastalık olduğunu herkesin görmesini istemektedir

3

)şair sevgilisinin aşkından perişan olduğunu,vücudunda yaralar açıldığını söylemektedir

4

)şair,aşk derdinden dolayı kemikleri sayılacak kadar zayıfladığını ,bu hali ve inlemeleriyle tıpkı Musikar'a benzediği söylemektedir

5

)şair güzellere yumuşak huylu değiller,demenin yanlış olduğunu,gördüklerinde hemen yumuşak huylu olduklarını söylemektedir

Şiirin teması:aşk

Ç

gazeldeki beyitlerin yerleri değiştirilerek okunduğunda gazelin anlamında herhangi bir değişiklik olmamaktadır

Çünkü gazelin birimleri olan her beyit kendi içinde bir bütündür

Bu nedenle anlam aynı birim içinde başlar,aynı birim içinde biter

Dolayısıyla bir beyitteki anlam diğer beyitlere bağlı olmadığı için beyitlerinin yerlerinin değiştirilmesi gazelin anlamında herhangi bir değişikliğe sebep olmamaktadır

D

Şiirde anlatılanların gerçek hayatta yaşanılması mümkün değildir

gazeldeki sevgili ve aşık tipleri,şairin hayal gücünün ve bağlı bulunduğu Divan şiiri geleneğinin tipleridir

E

Gazel nazım şeklinin özellikleri;
*Divan şiirinin nazım şekillerindendir

*5-15 beyit arasında yazılır

*İlk beytine matla,son beyitine makta,en güzel beyitine beytü'l-gazel,şairin adının veya mahlasının geçtiği beyte mahlas beyti denir

*İlk beyit kendi arasında kafiyelidir

*Genellikle aşk,kadın ve içki konuları işlenmiştir

F

Her iki şiirde gazel nazım şekli,beyit nazım birimiyle ele alınmıştır

Kafiye şeması Baki'nin gazelinde olduğu gibi aa/ba/ca

şeklindedir

Her iki gazelinde teması aşktır

Anlatılanlarda gerçek hayatta yaşanması mümkün değildir

Hoca Denhani'nin gazeli 7 birim iken ,Baki'nin gazeli 5 birimdir

2

Gazelde aşk teması işlenmiş ve bir aşığın durumu gözler önüne serilmişti

Burada ise aşığın durumu yine gazelin bütünündeki durumuna eşdeğerdir

Verilen sözcükler okunduğunda yine halini anlatan ve sitem eden aşığın durumu ortaya çıkmaktadır

4

İMGELER
GÜL VE NESRİN:rengi dolayısıyla sevgilinin yanağı
SERVİ VE SANAVBER:uzunluk ve salınış sebebiyle sevgilinin boyu ve yürüyüşü

GÜLNAR:rengi ve şekli dolayısıyla aşığın vücudundaki yaralar

5

SÖZCÜK: Gülnar
GERÇEK ANLAMI: nar çiçeği
ŞİİRDEKİ ANLAMI:yara
GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Gülnar bu mevsime yakışıyor

MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Bu dertten gülnarlar açtı her yanımda

SÖZCÜK:muhabbet(gülşeni)
GERÇEK ANLAMI: gül bahçesi
ŞİİRDEKİ ANLAMI:vücut
GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Gül bahçesi rengarenkti
MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Yanımdayken kendimi gül bahçesinde hissediyorum

SÖZCÜK:Musikar
GERÇEK ANLAMI:efsanevi kuş
ŞİİRDEKİ ANLAMI:vücut
GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Musikar efsanevi bir kuştur

MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Öyle güzel sesi vardı ki Musikar'ı andırdı

6

Açıl bağun gül ü nesrini ol ruhsarı görsünler
Salın serv ü sanavber şive-ı reftarı görsünler

=>yukarıdaki dizelerde istiare(eğretileme)sanatı vardır

Kapunda hasıl itdi bu devasuz derdi hep gönlüm
Ne derde mübtela oldu dil-i bimarı görsünler

=>yukarıdaki dizelerde teşhis(kişileştirme)sanatı vardır

Açıldı dağlar sinemde çak itdüm giribanum
Muhabbete gülşeninde açılan gülnarı görsünler

=>yukarıdaki dizelerde teşbih(benzetme)sanatı vardır

Vücut sevgilinin gül bahçesine yaralar ise nar çiçeğine benzetilmiş

Ten-i zarumda pehlum üstühanı sayılur bir bir
Beni seyr itmeyen ahbab Musikar'ı görsünler

=>yukarıdaki dizelerde teşbih sanatı vardır

Aşık kendini ve inlemelerini Musikar'a ve onun gagasından çıkan seslere benzetmiştir

Ey Baki

=>bu ifade de nida(seslenme)sanatı vardır

Yalvarı görsünler

=>yukarıdaki ifadede iham sanatı vardır

yalvar sözcüğü hem yalvar- hem de bir çeşit para anlamında kullanılmıştır

Her iki anlamda beyte uygun olduğu için iham sanatı vardır

7

*gazel nazım şeklinin kullanılması
*beyit nazım biriminin kullanılması
*aruz ölçüsünün kullanılması
*sanatlı bir şöyleyiş olması
*arapça ve farsça sözcüklerin kullanılması

8

örnek yazı:
Bakinin gazeli yapı bakımından divan şiir geleneği yansıtmaktadır

Anlatımdaki sanatlı ve manzumlara dayalı ifadelerin yanı sıra ahenk bakımından da çok güçlü olan gazelde aşk teması işlenmiştir

şair aşk temasını aşık ve verfasız sevgili etrafında işlemiştir

temanın işlenmesinde manzumların yanı sıra şairin hayal gücünün de etkisi vardır

9

Baki;
*şiirlerinde tasavvufi unsurları kullanmıştır

*şiirleri nazım tekniği yönünden kusursuzdur

*şiirlerinde çok güçlü sanatlı bir söyleyiş vardır

*divan şiirinin en güçlü şairidir

08-23-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	10.Sınıf Edebiyat Kitabı 123,124,125 Sayfaları Sayfa:123 1) abırımdegerı=>beyıt bırım sayısı=>5 birimlerde anlataılanlar 1)şair sevgilisinin yüzünü açıp salınarak yürümesini,bağdaki çiçek ve ağaçların da bunu görmesini istemektedir 2)şair,bu aşk hastalığına sevgilinin aşkından düştüğünü,bunun da nasıl amansız bir hastalık olduğunu herkesin görmesini istemektedir 3)şair sevgilisinin aşkından perişan olduğunu,vücudunda yaralar açıldığını söylemektedir 4)şair,aşk derdinden dolayı kemikleri sayılacak kadar zayıfladığını ,bu hali ve inlemeleriyle tıpkı Musikar'a benzediği söylemektedir 5)şair güzellere yumuşak huylu değiller,demenin yanlış olduğunu,gördüklerinde hemen yumuşak huylu olduklarını söylemektedir Şiirin teması:aşk Ç gazeldeki beyitlerin yerleri değiştirilerek okunduğunda gazelin anlamında herhangi bir değişiklik olmamaktadırÇünkü gazelin birimleri olan her beyit kendi içinde bir bütündürBu nedenle anlam aynı birim içinde başlar,aynı birim içinde biterDolayısıyla bir beyitteki anlam diğer beyitlere bağlı olmadığı için beyitlerinin yerlerinin değiştirilmesi gazelin anlamında herhangi bir değişikliğe sebep olmamaktadır DŞiirde anlatılanların gerçek hayatta yaşanılması mümkün değildirgazeldeki sevgili ve aşık tipleri,şairin hayal gücünün ve bağlı bulunduğu Divan şiiri geleneğinin tipleridir EGazel nazım şeklinin özellikleri; Divan şiirinin nazım şekillerindendir 5-15 beyit arasında yazılır İlk beytine matla,son beyitine makta,en güzel beyitine beytü'l-gazel,şairin adının veya mahlasının geçtiği beyte mahlas beyti denir İlk beyit kendi arasında kafiyelidir Genellikle aşk,kadın ve içki konuları işlenmiştir FHer iki şiirde gazel nazım şekli,beyit nazım birimiyle ele alınmıştırKafiye şeması Baki'nin gazelinde olduğu gibi aa/ba/ca şeklindedirHer iki gazelinde teması aşktırAnlatılanlarda gerçek hayatta yaşanması mümkün değildirHoca Denhani'nin gazeli 7 birim iken ,Baki'nin gazeli 5 birimdir 2Gazelde aşk teması işlenmiş ve bir aşığın durumu gözler önüne serilmiştiBurada ise aşığın durumu yine gazelin bütünündeki durumuna eşdeğerdirVerilen sözcükler okunduğunda yine halini anlatan ve sitem eden aşığın durumu ortaya çıkmaktadır 4 İMGELER GÜL VE NESRİN:rengi dolayısıyla sevgilinin yanağı SERVİ VE SANAVBER:uzunluk ve salınış sebebiyle sevgilinin boyu ve yürüyüşü GÜLNAR:rengi ve şekli dolayısıyla aşığın vücudundaki yaralar 5 SÖZCÜK: Gülnar GERÇEK ANLAMI: nar çiçeği ŞİİRDEKİ ANLAMI:yara GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Gülnar bu mevsime yakışıyor MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Bu dertten gülnarlar açtı her yanımda SÖZCÜK:muhabbet(gülşeni) GERÇEK ANLAMI: gül bahçesi ŞİİRDEKİ ANLAMI:vücut GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Gül bahçesi rengarenkti MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Yanımdayken kendimi gül bahçesinde hissediyorum SÖZCÜK:Musikar GERÇEK ANLAMI:efsanevi kuş ŞİİRDEKİ ANLAMI:vücut GERÇEK ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Musikar efsanevi bir kuştur MECAZ ANLAMDA ÖRNEK KULLANIM:Öyle güzel sesi vardı ki Musikar'ı andırdı 6 Açıl bağun gül ü nesrini ol ruhsarı görsünler Salın serv ü sanavber şive-ı reftarı görsünler =>yukarıdaki dizelerde istiare(eğretileme)sanatı vardır Kapunda hasıl itdi bu devasuz derdi hep gönlüm Ne derde mübtela oldu dil-i bimarı görsünler =>yukarıdaki dizelerde teşhis(kişileştirme)sanatı vardır Açıldı dağlar sinemde çak itdüm giribanum Muhabbete gülşeninde açılan gülnarı görsünler =>yukarıdaki dizelerde teşbih(benzetme)sanatı vardırVücut sevgilinin gül bahçesine yaralar ise nar çiçeğine benzetilmiş Ten-i zarumda pehlum üstühanı sayılur bir bir Beni seyr itmeyen ahbab Musikar'ı görsünler =>yukarıdaki dizelerde teşbih sanatı vardırAşık kendini ve inlemelerini Musikar'a ve onun gagasından çıkan seslere benzetmiştir Ey Baki =>bu ifade de nida(seslenme)sanatı vardır Yalvarı görsünler =>yukarıdaki ifadede iham sanatı vardır yalvar sözcüğü hem yalvar- hem de bir çeşit para anlamında kullanılmıştırHer iki anlamda beyte uygun olduğu için iham sanatı vardır 7gazel nazım şeklinin kullanılması beyit nazım biriminin kullanılması aruz ölçüsünün kullanılması sanatlı bir şöyleyiş olması arapça ve farsça sözcüklerin kullanılması 8örnek yazı: Bakinin gazeli yapı bakımından divan şiir geleneği yansıtmaktadırAnlatımdaki sanatlı ve manzumlara dayalı ifadelerin yanı sıra ahenk bakımından da çok güçlü olan gazelde aşk teması işlenmiştirşair aşk temasını aşık ve verfasız sevgili etrafında işlemiştirtemanın işlenmesinde manzumların yanı sıra şairin hayal gücünün de etkisi vardır 9Baki; şiirlerinde tasavvufi unsurları kullanmıştır şiirleri nazım tekniği yönünden kusursuzdur şiirlerinde çok güçlü sanatlı bir söyleyiş vardır divan şiirinin en güçlü şairidir