Gelişimle İlgili Kavramlar

2222 (3 Yaş) Çocuğunun Sosyal Gelişimi:
Bu dönem, sosyal gelişim açısından kritik bir dönmemdir Çocukta işbirliği anlayışı gelişerek "biz" zamiri kullanılmaya çalışır Çocuğun dünyasında oyun önemlidir Oyuncaklarını zihninde sembolleştirip, onlara kızar, bağırır, okşar ve dakikalarca konuşur Bu yaştaki çocuk, hem yaşıtlarıyla oynamak ister hem de onlarla oyun esnasında problemler yaşar
Bu yaştaki çocuklar için, kendine güven duygusu ve kendi işini yapmak önem kazanır 3-6 yaşlarındaki çocuklar, motor becerileri geliştiği için sosyal ilişkilere daha fazla katılırlar (Selçuk, 1996, s50)
2-3 yaş arası, çocuk açısından zorlu bir dönem niteliğindedir Çocuk,, dengeli değil, genelde isyankardır Söz dinlemediği gibi, çevresinden yardım da kabul etmez (Yakut, 1997, s18)
Bu yaştaki çocukta kelime hazinesi zenginleşir ve bu kelimeleri kullanmaya başlar Bu yaştaki çocuklarda görülen konuşamamanın temel nedeni duygusal baskıdır Bu yaştaki çocuklara, konuşmasında ortaya çıkan tekrar ve tereddütlere elden geldiği kadarıyla olumlu yaklaşılmalıdır
Bu yaştaki önemli olaylardan birisi de, çocukta oluşan merak ve öğrenme dürtüsüdür Bu dürtü çocuğu ulaşabileceği her şeyi incelemeye yöneltir Annesine, babasına ve çevresindekilere sürekli olarak, "nedir bu ?" merak giderici sorular sorar Bu dönemde çocuk, diğerlerin varlığını daha kolayca kabul etmekle beraber onlarla işbirliği yapma konusunda büyük güçlükler içindedir Çocuk daha önceki dönemde ben merkezci bir anlayış içindeyken bu kez, biz merkezli bir anlayış içindedir (Tuncel, 1977, s78-80)
4 yaşındaki çocuklar, konuk karışlamayı, az-çok öğrenir "Hoş geldin" derler, akraba ve komşu çocuklarıyla ahbap olurlar Bu yaşta çocuklar, oyuncaklarını diğer arkadaşlarıyla paylaşırlar; fakat bu arkadaşlıklar da hep çıkarcılığa dayanır (Binbaşıoğlu, 1990, s172)
4 yaşındaki çocuk, arkadaşlarıyla pek iyi geçinemezse bile, arkadaşlık etmek onun için en önemli olaylardan biridir Arkadaşlarıyla geçimsizliğinde, 2,5 yaşındaki tutumunu andıran olaylar görülür Tıpkı, o dönemdeki duygusal aşırılıklardadır: Bu, bakarsızınız, son derece utangaç, çekingendir, bir an sonra değişir ve kurum satmaya başlar Çocukların çoğu, bu dönemde de 2,5 yaşlarında olduğu gibi belirli alışkanlıklara saplanırlar Yemek, giyinmek, uyumak gibi konularda sürekli olarak aynı düzenin kollanmasını isterler Bu düzen, bozulduğu zaman anlayış gösteremez, tam tersine ağlayarak, bağırarak, sorular sorarak tedirginliklerini ortaya koyarlar (Dodson, 1990, s120-121)
4 yaşındaki çocuklar, arkadaşlık etmeyi, birlikte oyun oynamayı severler Ne var ki, bu beraberlik hiç de güllük gülistanlık bir ortamda gelişmez Bu yaşlardaki çocuklar, sürekli olarak birbirleriyle dalaşır, kavga ederler, dövüşürler, birbirlerine ad takarlar, küfür etmeye başlarlar Hele, kendi aralarında bir grup kurdular mı, başka çocukları yanlarına yaklaştırmazlar 4 yaş kabalık ve sakınmasızlık çağıdır Başkalarının duyguları hiç hesaba katılmaz Çocuk, istediğini, düşündüğünü yapar ve söyler
2222 ( 4 Yaş) Çocuğunun Sosyal Gelişimi:
4 yaşına gelen çocuk, artık 3 yaşında olduğundan daha sakin, daha uyumlu ve hareketlerini daha kolaylıkla kontrol edebilecek durumdadır Dört yaş çocuğu sürekli olarak çevresini tanıma çabası içindedir Be çabasını devamlı olarak sorduğu sorularla açıkça ortaya koyar Ne, nerede, kim vb sorular sorar Sorularıyla ilgili olarak kendisine verilen açıklamaları dikkatle izler Burada yetişkinin vereceği cevapların doğru, onun anlayabileceği açıklıkta olmasının önemi büyüktür Sorulan sorular, çocuğun ilgilerini, isteğini göstermesi açısından önemlidir Bu nedenle, "büyünce öğrenirsin" ya da "bana sor, o anlatsın" türünden geçiştirmeler, çocuğun öğrenme isteğini azaltabileceği gibi, onun yetişkine olan güven duygusunu da azaltarak kırıklığa uğramasına neden olabilir
Toplumsal gelişim yönünden yetişkinleri izleyerek, onların davranışlarını taklit eden, 4 yaş çocuğu, bir yandan yetişkinle olumlu ilişkilerini sürdürürken, diğer yandan kendi yaşıtı olan çocuklarla da daha uzun süre birlikte olmaya başlar Ancak gruplar henüz çok kolaylıkla dağılabilir niteliktedir Bu yaş çocuğunda zaman zaman uzmanların paralel oyun adı verdikleri (aynı mekan içinde herkesin kendi oyununu sürdürmesi) oyun türü görülebilir Oyun sırasında ortaya çıkan çatışmalar, onun için sosyal birer deneyim yerine geçerler Çocuğun arkadaşlarının isteklerine uymayı öğrenmeye başlaması ve bunun için de kendi isteklerinden fedakarlıkta bulunabilmesi, sosyal gelişim yönünden son derece önemli bir adım olarak nitelenebilir
2-3 hatta 4 yaşındaki çocuklar, ancak bir kişi ile arkadaşlık kurabilirler 2-3 yaşındaki çocuklarda "sen, ben" kavramı gelişmiştir Bu kişinin, kendisini başkalarından iyice ayırdığının bir belirtisidir Toplumsal gelişim, bundan sonra, hızla artar (Binbaşıoğlu, 1990, s172)
3 yaşına giren çocuğun, giderek daha olumlu ve dengeli bir birey haline dönüştüğü görülür Bu evrede rastlanan ani öfke nöbetleri çoğunlukla eşyaya yönelmiştir Örneğin, yetişkinin "niçin koşuyorsun" sorusuna, çocuk, olayı rasyonalize ederek: "çünkü merdiven koş koş diyor" yanıtını verebilir (Yavuzer, 1996, s109-110) 1,5-3 yaş çocukları tamamen başkalarına bağımlı olmak istemezler Teşebbüs ettikleri işleri yaparak, kendilerine olan güvenlerini artırmaya çalışırlar Yetişkinlerin yaptıkları işe karışmalarını ve müdahale etmelerini istemezler Eğer, yaptıkları iş, engellenirse, öfkelenip, hırçınlaşırlar Buna karşılık yetişkinler, çocukları 2 yaşından itibaren toplumun istediği şekilde davranmaya zorlarlar Çünkü çocuklarının toplum kurallarına uyum sağlayabilen bireyler olarak yetişmelerini ister Bu kültür aktarımının bir gereğidir Ancak, ana-babalar, çocuklarına toplumun maddi ve manevi değerlerini sevdirerek ve onların kişiliklerini rencide etmeden aktarmalıdır (Selçuk, 1996, s49)
Bu yaştaki çocuklarda Piaget´nin de işaret ettiği gibi, toplumsallaşmış dil" çok yavaş oluşan, yavaş yavaş evrimlenen bir olaydır (Tuncel, 1977, s80)
Çocuk, üç yaşına gelince, oyun arkadaşı aramaya başlar Annesinden uzaklaşmak, daha bir bağımsız daha bir başına buyruk olmak ister Bunu sağlamanın en kolay yolu, çocuğu yuvaya yollamaktır (Dodson, 1990, s130)
2 yaşında başlayan sorgulama ve sorma dönemi, 4 yaşında en üst düzeye çıkar Bu çağdaki tipik sorunların başında, "ben nereden, nasıl geldim?" sorusu gelir Çocuğun yaşına uygun olarak kısa, öz ve doğru cevaplar verilmelidir Bu soruya çocuğun anlayıp, kavrayabileceği bir sadelik ve yalınlıkta karşılık verilmesi en uygun olanıdır Kesinlikle çocuğu susturmak ve gerçeği yansıtmayan karşılıklar vermek, doğru değildir Bu konuda anne-babaya önemli görevler düşmektedir (Yakut, 1994, s18-19)
4 yaş çocuğu son derece açık sözlüdür Hoşlandığı ve hoşlanmadıklarını rahatlıkla söyleyebilir 4 yaş çocuğu, somut düşünür Kelimeleri öğrendiği basit anlamlara göre değerlendirir Örneğin, "yüzsüz" den,ildiğinde, yüzü olmayan bir insanı anlamaktadır Bu da yetişkinlerin 4 yaş çocuğu ile konuşmalarında kullandıkları sözcükleri onun anlayabileceği şekilde olmasını ve 4 yaş çocuğunun bulunduğu sırada aralarında yapacakları konuşmalarda dikkatli olmaları gerekli kılmaktadır
Bu yaştaki çocuk, oyunlarını bir konu çevresinde örmeye başlar Bebekleriyle, arabalarıyla, trenleriyle, öteki oyuncaklarıyla uzun süreli ve belirli olayların canlandıran oyunlar kurar Güçlü hareket itisi ve kafasının içindeki belirsizlikler, onu çeşitli yönlere çeker, ne yapmak istediğini, nereye gittiğini kestiremez Bu tavrı en iyi belirleyecek örnek, kendisine ne resmi yaptığını soran annesine "daha bitirmedim ki, nereden bileyim" diye cevap veren çocuğun yaşadığı olaydır