Safsata Kılavuzu

Serbest Safsatalar

Gelelim Serbest Safsatalar’a Serbest Safsatalar, çoğu zaman gerçekten de eğlencelidirler Zaman zaman anlamsız hatta düzeysiz olmalarına karşın, sonuçları itibariyle insanı hiç olmayacak inançlara ve durumlara götürebilirler Masum muhataplarını hayatta kötü seçimler yapmaya hatta şiddete yönlendirebilirler Eğer bir politikacı adayı iseniz, geleceğiniz için yapacağınız en iyi yatırım bu kitapçıktaki safsataları hatmetmek ve mümkün olduğunca sık kullanmaktır Ama politikacı değil de, politikacı muhatabı olacaksanız Serbest Safsatalara ilişkin farkındalığınızı bu defa kolay kandırılmamak için kullanmak durumundasınız Her ne kadar güncel örnekler gazetelerden alınmışsa da, gazeteci olmak için safsata yapmayı biliyor olmak da gerekli değildir


Biçimsel Safsatalar argümanın şekli, Serbest Safsatalar ise anlamı ile uğraşırlar Serbest Safsatalar, kullanılan Türkçe’deki belirsizlik, kelime veya gramerin yanlış kullanımı, bir fikrin veya olayın yanlış ifadesi, bir tahminin vurgulanması, yanlış anlama, konu dışına çıkma gibi kusurlar nedeniyle ortaya çıkar Söylediğimiz gibi, çoğu zaman komik, aptal hatta saygısızdırlar Batıl inançların temelinde de safsatanın bu cinsi yatar


Doğru bir muhakeme için ifadenin açık olması gerekir Oysa Serbest Safsatalarda ifadeler anlaşılır gibi değillerdir İleriki örneklerde göreceğiniz gibi Serbest Safsatalar kullanılan Türkçe’nin anlamı ile uğraşırlar Şunu da belirtelim: Serbest Safsatanın İngilizce karşılığı olan “informal fallacy”nin informal kelimesi kalitesiz, adi, gelişigüzel, uygun olmayan manasında değildir, Biçimsel Safsatalar gibi argümanın şekli (mazrufu) yerine anlamı (zarfı) ile meşgul olunduğunu anlatır


Türkçe’deki Serbest Safsataların tamamlanmış bir listesi yoktur Bununla beraber, biz, günlük hayatta yaygın olarak karşılaştığımız 50 Serbest Safsata türünü şöyle sıraladık


SERBEST SAFSATA TÜRLERİ

Serbest Safsatalar----------------------İnformel fallacies


BELİRSİZLİK SAFSATALARI

Cinaslı Safsata-------------------------Fallacy of Equivocation

Çok Anlamlılık Safsatası----------------Fallacy of Amphiboly

Vurgulama Safsatası---------------------Fallacy of Accent


KIYASLAMA HATALARI

Özelleştirme Safsatası------------------Fallacy Of Accident

Genelleştirme Safsatası-----------------Fallacy of Converse Accident


KATEGORİ HATALARI

Bütünleme Safsatası---------------------Fallacy of Composition

İndirgeme Safsatası---------------------Fallacy Of Division


KONUNUN ÖZÜNÜ KAÇIRMA SAFSATALARI

Kısır Döngü Safsatası-------------------Begging The Question,

Alakasız Sonuç Safsatası----------------Irrelevant Conclusion

İddiayı Zayıflatma Safsatası------------Fallacy of the Straw-Man

Alakasız Amaç Safsatası-----------------Fallacy of İrrelevant Purpose

Konuyu Saptırma Safsatası---------------Fallacy of Red Herring


SALDIRI SAFSATALARI

Adam Karalama Safsatası-----------------Argument Against the Man

Niteliksel Adam Karalama----------------Circumstantial Ad Hominem

“Sen de” Safsatası----------------------Fallacy Of “You Also”

Dolduruşa Getirme Safsatası-------------Poisoning The Well


ŞAŞIRTMA SAFSATALARI

Devede Kulak Safsatası------------------Fallacy Of The Beard

Ya Siyah Ya Beyaz Safsatası-------------Black And White Fallacy

İspatlama Mecburiyeti Safsatası---------Argument From Ignorance

Felaket Tellallığı Safsatası------------Fallacy of Slippery Slope

İmalı Soru Safsatası--------------------Complex Question

Çok Sorulu Safsata----------------------Fallacy Of Many Questions

Sınırlı Seçenek Safsatası---------------Fallacy of Limited Alternatives


TARTIŞMALI SEBEP SAFSATALARI

Yanlış Sebep Safsatası------------------Fallacy of False Cause

Öncesinde Safsatası---------------------Fallacy of “Previous This”

Müşterek Etki---------------------------Joint Effect

İhmal Edilebilir Neden Safsatası--------Genuine but Insignificant Cause

Yanlış Yön Safsatası--------------------Wrong Direction,

Karmaşık Nedenler Safsatası-------------Complex Cause


İSTATİSTİKSEL HATA SAFSATALARI

Yetersiz Örnek Safsatası----------------Fallacy of Insufficient Sample

Temsil Etmeyen Örnek Safsatası----------Unrepresentative Sample

Yanlış Benzetme Safsatası---------------False Analogy

Yok Sayma Safsatası---------------------Slothful Induction

Sümen Altı Safsatası--------------------Fallacy of Slanting

Kumarbaz Safsatası----------------------Gambler’s Fallacy


OTORİTEYE BAŞVURMA SAFSATALARI

Bir Bilen Safsatası---------------------Argument To Authority

İrrasyonel Otorite Safsatası------------Fallacy Of Unqualified Source

İnanca Başvurma Safsatası---------------Appeal to Belief

Ortak Tutuma Başvurma Safsatası---------Appeal To Common Practice

Grup Baskısı Safsatası------------------Bandwagon, Peer Pressure

Faydacı Safsata-------------------------Pragmatic Fallacy

Beğendirme Safsatası--------------------Appeal To Personal İnterests

Dayatma Safsatası-----------------------Fallacy Of “İs” To “Ought”

Mazruf Değil Zarf Safsatası-------------Style Over Substance

Genetik Safsatası-----------------------Genetic Fallacy


DUYGULARA BAŞVURMA SAFSATALARI

Tehdit Safsatası------------------------Argument From Force

Duygu Sömürüsü--------------------------Argument To Pity

Önyargılı Dil--Safsatası----------------Prejudicial Language

Mazeret Safsatası-----------------------Fallacy Of Special Pleading