Tarihi Akış İçinde Karabağ Meselesi Ve Türkiyeâ´Nin Karabağ Politikası

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-21-2012

Bu günkü Dağlık karabağÂ´ın bulunduğu bölge çok eski zamanlardan beri bir Türk yurdudur

Urartuların hâkimiyetindeyken BatıÂ´ya doğru akın eden Türk boyları bölgeye gelmeye başlamışlardır

MÖ 8 nci yüz yılda tarih sahnesine çıkan saka (=İskit) Türkleri Kafkaslara gelmişler ve bu bölgenin sakinleri olmuşlardır

sakaların bir kolu olan Partlardan sonra bölgede Albanları görüyoruz

Albanlar da Türk menşelidir ve sakaların bir kolundan gelen Arşak sülâlesi tarafından kurularak karabağÂ´ın bulunduğu bölgeye hükmetmişlerdir

VIII

yüzyılda Arapların bölgeyi işgal etmeleri sonucu Alban ÇarlığıÂ´nın da varlığı sona erer

Albanların bölgede yaşayanlarından bir kısmı "Grigoryanlaşarak" Ermeni kimliğini benimsemiştir

Böylece de karabağ Ermenileri denilen topluluk ortaya çıkmıştır

Albanların bölgede yaşayanlarının büyük çoğunluğu İslâmlaşarak bu günkü azeri Türklerini oluşturmuşlardır

Daha sonra bölgeye Selçuklu Türklerinin geldiğini görüyoruz

Moğolların hakimiyetinde kalan karabağ daha sonra "İlhanlılar"ın yönetimine girmiştir

XIV

Yüzyıl sonlarında ise karabağÂ´da Timur hükümranlığı başlamıştır

Onu Karakoyunlular ve Akkoyunluların yönetimi izlemiştir

Zaman zaman, iranÂ´da hüküm süren Türk Safevilerin hâkimiyetine girmiştir

XVIII

Yüzyıla kadar Safevilerle Osmanlılar arasında sıkça el değiştiren karabağ daha sonra tekrar iranÂ´a terk edilmiştir

XVIII

Yüzyılda bölgede karabağ Hanlığı kurulmuştur

XIX

Yüzyılın başlarından itibaren ise bölgeye Ruslar hâkim olmaya başlamışlardır

karabağÂ´da ilk Türk-Ermeni çatışması ciddi olarak RusyaÂ´daki 1905 ihtilalinden sonra meydana gelmiştir

1905 yılında karabağÂ´da Ermenilerin saldırılarıyla başlayan olaylar Gence ve TiflisÂ´e de sıçramış, Ermeniler karabağ ve TiflisÂ´teki Rus askeri garnizonları tarafından da destek görmüştür

1918 yılında bölgedeki istikrarsızlıktan yararlanan karabağ Ermenileri karabağÂ´da daha büyük çapta bir isyan çıkarmışlar ve Türklerin evlerine, iş yerlerine saldırmışlardır

Ancak Türk ordusunun BakuÂ´yü alması ve karabağ harekatına girişmesi sonucu katliam durdurulabilmiştir

Mondros Mütarekesi sonrasında Türk Ordusu bölgeyi terk ederken, İngilizler bölgeye girmişlerdir

Önceleri bölgede Ermeni ve Gürcülere dayalı bir politika izleyen İngilizler 1920 yılında karabağÂ´ın azerbaycanÂ´a bağlı olmasını kabul ve ilan etmişlerdir

1920 yılında karabağ Ermenileri tekrar büyük katliamlara girişmişler ve karabağÂ´ı ErmenistanÂ´a bağlamak istemişlerdir

Daha sonra sovyet Kızıl Ordusu baküÂ´ye girmiş ve azerbaycan CumhuriyetiÂ´ni ortadan kaldırmıştır

karabağÂ´ı da sovyetleştiren Ruslar 1923 yılında karabağÂ´ın azerbaycanÂ´a ait olduğunu kabul ve ilan etmişlerdir

sovyetler BirliğiÂ´nin parçalanması ile Ermeniler önce karabağÂ´daki Türk yerleşim yerlerine saldırmış, kanlı katliamlar gerçekleştirmek suretiyle karabağÂ´ın tamamını işgal etmiş; karabağÂ´ın ErmenistanÂ´la kara yolu irtibatını sağlayacak bölgelere saldırarak karabağ dışındaki azerbaycan topraklarının da önemli bir bölümünü (1/15) işgal etmişlerdir

türkiye ekonomik yetersizlikleri, bir türlü çözemediği güneydoğu problemi ve dış politikada gerçekçi ve istikrarlı bir politika izleyememiş olması nedeniyle " karabağ meselesi"nin çözümüne büyük bir katkıda bulunamamıştır

08-21-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Tarihi Akış İçinde Karabağ Meselesi Ve Türkiyeâ´Nin Karabağ Politikası Bu günkü Dağlık karabağÂ´ın bulunduğu bölge çok eski zamanlardan beri bir Türk yurdudur Urartuların hâkimiyetindeyken BatıÂ´ya doğru akın eden Türk boyları bölgeye gelmeye başlamışlardır MÖ 8 nci yüz yılda tarih sahnesine çıkan saka (=İskit) Türkleri Kafkaslara gelmişler ve bu bölgenin sakinleri olmuşlardır sakaların bir kolu olan Partlardan sonra bölgede Albanları görüyoruz Albanlar da Türk menşelidir ve sakaların bir kolundan gelen Arşak sülâlesi tarafından kurularak karabağÂ´ın bulunduğu bölgeye hükmetmişlerdir VIIIyüzyılda Arapların bölgeyi işgal etmeleri sonucu Alban ÇarlığıÂ´nın da varlığı sona erer Albanların bölgede yaşayanlarından bir kısmı "Grigoryanlaşarak" Ermeni kimliğini benimsemiştir Böylece de karabağ Ermenileri denilen topluluk ortaya çıkmıştır Albanların bölgede yaşayanlarının büyük çoğunluğu İslâmlaşarak bu günkü azeri Türklerini oluşturmuşlardır Daha sonra bölgeye Selçuklu Türklerinin geldiğini görüyoruz Moğolların hakimiyetinde kalan karabağ daha sonra "İlhanlılar"ın yönetimine girmiştir XIV Yüzyıl sonlarında ise karabağÂ´da Timur hükümranlığı başlamıştır Onu Karakoyunlular ve Akkoyunluların yönetimi izlemiştir Zaman zaman, iranÂ´da hüküm süren Türk Safevilerin hâkimiyetine girmiştir XVIII Yüzyıla kadar Safevilerle Osmanlılar arasında sıkça el değiştiren karabağ daha sonra tekrar iranÂ´a terk edilmiştir XVIII Yüzyılda bölgede karabağ Hanlığı kurulmuştur XIX Yüzyılın başlarından itibaren ise bölgeye Ruslar hâkim olmaya başlamışlardır karabağÂ´da ilk Türk-Ermeni çatışması ciddi olarak RusyaÂ´daki 1905 ihtilalinden sonra meydana gelmiştir 1905 yılında karabağÂ´da Ermenilerin saldırılarıyla başlayan olaylar Gence ve TiflisÂ´e de sıçramış, Ermeniler karabağ ve TiflisÂ´teki Rus askeri garnizonları tarafından da destek görmüştür 1918 yılında bölgedeki istikrarsızlıktan yararlanan karabağ Ermenileri karabağÂ´da daha büyük çapta bir isyan çıkarmışlar ve Türklerin evlerine, iş yerlerine saldırmışlardır Ancak Türk ordusunun BakuÂ´yü alması ve karabağ harekatına girişmesi sonucu katliam durdurulabilmiştir Mondros Mütarekesi sonrasında Türk Ordusu bölgeyi terk ederken, İngilizler bölgeye girmişlerdir Önceleri bölgede Ermeni ve Gürcülere dayalı bir politika izleyen İngilizler 1920 yılında karabağÂ´ın azerbaycanÂ´a bağlı olmasını kabul ve ilan etmişlerdir 1920 yılında karabağ Ermenileri tekrar büyük katliamlara girişmişler ve karabağÂ´ı ErmenistanÂ´a bağlamak istemişlerdir Daha sonra sovyet Kızıl Ordusu baküÂ´ye girmiş ve azerbaycan CumhuriyetiÂ´ni ortadan kaldırmıştır karabağÂ´ı da sovyetleştiren Ruslar 1923 yılında karabağÂ´ın azerbaycanÂ´a ait olduğunu kabul ve ilan etmişlerdir sovyetler BirliğiÂ´nin parçalanması ile Ermeniler önce karabağÂ´daki Türk yerleşim yerlerine saldırmış, kanlı katliamlar gerçekleştirmek suretiyle karabağÂ´ın tamamını işgal etmiş; karabağÂ´ın ErmenistanÂ´la kara yolu irtibatını sağlayacak bölgelere saldırarak karabağ dışındaki azerbaycan topraklarının da önemli bir bölümünü (1/15) işgal etmişlerdir türkiye ekonomik yetersizlikleri, bir türlü çözemediği güneydoğu problemi ve dış politikada gerçekçi ve istikrarlı bir politika izleyememiş olması nedeniyle " karabağ meselesi"nin çözümüne büyük bir katkıda bulunamamıştır