08-22-2012
|
#1
|
Prof. Dr. Sinsi
|
Karakalpakça
Dil
Dilin adı=Karakalpakça
Kendili dilindeki adı=Ò?аÑ?аÒ?алпаÒ? Ñ?или veya latin ``Qaraqalpaq tili``
ülkeler= Özbekistan
kişi sayısı=412 000
sıra=?
dil ailesi=Özbekistan Cumhuriyeti Orta Asya’da yer alan bir Türk Devleti Kuzeyve kuzeybatısında Kazakistan, doğu ve güneydoğusunda Kırgızistan ve Tacikistan, güneybatısında Türkmenistan, güneyinde ise Afganistan yer alır Amuderya (Ceyhun) ile Siriderya (Seyhun) ırmakları arasında kalan toprakların büyük bölümünü içine alır
Altay dil ailesi (tartışmalı)
:Altay dilleri, Ural-Altay dil ailesinin Altay koluna verilen isimdir Altay dilleri Avrupa'dan, Orta Doğu'ya ve Orta Asya'dan Uzak Doğu'ya kadar uzanan büyük bir coğrafyada konuşulan dilleri kapsayan bir dil ailesidir Altay kolunda Türk dil gurubu, Moğol, Japon, Kore dilleri ve Kafkas dilleri bulunur
Türk dilleri
:: Türk Dilleri Ailesi
Kıpçak grubu
:::Karakalpakça
resmi= Kıpçak grubu
Karakalpakistan
kurum=-
Alfabe= Kiril ve Latin alfabesi
iso1=-iso2=kaasil=kaa
Karakalpakça bir Türk Lehçelerinin Kıpçak grubuna ait bir lehçe Bazı araştırmacılar tarafından Kazakça`nın bir ağzı olarak görülür Çünkü Kazakça`ya oldukça benzemektedir Alfabe, Kazak Kiriline çok benzemektedir Özbekistan`ın kuzeyinde konuşulur Karakalpakça`yı bir Kazak ağzı olarak gören Türkologlar Karakalpakça`ya Güney Kazakçası da derler
Karakalpakça için Özbek-Latin alfabesi de kullanılır
Alfabe
{
!Kiril!!Latin!!IPA!!  &a mp;amp;nbsp; !!Kiril!!Latin!!IPA!!  & amp;amp;nbsp ;!!Kiril!!Latin!!IPA
-
ĞаAaIPAa  &amp ;nbsp;Ò?Ò?QqIPAq    ФÑ?F fIPAf
-
Ó?Ó?A`a`IPAí¦  & amp;nbsp;Ğ?Ğ»LlI PAl   Ğ¥ ?XxIPAx
-
Ğ?бBbIPAb  & nbsp;Ğ?мMmIPAm    Ò²Ò³ HhIPAh
-
ĞвVvIPAv  &n bsp;ĞнNnIPAn& amp;nbsp;  ЦÑ? ``ts``IPAʦ
-
Ğ"гGgIPAg  & nbsp;Ò¢Ò£N`n`IP AÅ?   Ч Ñ? ``sh``IPAʧ
-
ÒÒ"G`g`IPAÉ£  &a mp;nbsp;Ğ?оOoIP Ao   Ğ¨Ñ ?SHshIPAÊ?
-
Ğ"Ğ´DdIPAd  & nbsp;Ó¨Ó©O`o`IP AÅ"   Ğ© Ñ? ``sh``IPAÊ?
-
Ğ?еEeIPAe  & nbsp;Ğ?Ğ¿PpIPAp    Ъ ?   
-
ĞÑ? ``yo``IPAjo  &nb sp;Ğ*Ñ?RrIPA r   Ğ«Ñ? IıIPAɯ
-
Ğ?жJjIPAÊ  &amp ;nbsp;Ğ¡ÑSsIPAs    Ь ?   
-
Ğ?Ğ·ZzIPAz  & nbsp;Ğ¢Ñ?TtIPAt    Ğ*ÑE eIPAe
-
Ğ?иİiIPAi  &amp ;nbsp;Ğ£Ñ?UuIPAu    Ğ® ? ``yu``IPAju
-
Ğ?йYyIPAj  & nbsp;Ò®Ò¯U`u`IP Ay   Ğ¯Ñ ``ya``IPAja
-
Ğ?кKkIPAk  & nbsp;Ğ?Ñ?WwIPAw    &amp ;nbsp;   
}
Kazak Alfabesiyle farkları
Kazak alfabesinde bulunan Ii harfi Karakalpak Kirilinde görünmemektedir Ayrıca Karakalpaklar`ın Özbek latinine geçme eğilimleri vardır Karakalpakça`da Ii yerine Ğ?и vardır
Özelliklery>j (c) olayı bu lehçede de görülebilir жазÑ?Ñ?Ñ?Ñ? (jazıwşı)- yazar, yazıcı Eski Türkçe`deki ğ`lerin y`ye dönüştüğü söylenebilir Mesela eski Türkçe mastar eki olan -ığ Karakalpakça`da -ıw şeklindedir Özbekçe`den Arapça- Farsça kelime haznesi bakımından etkilenmiştir Çoğul eklerinde Kazakça`daki gibi -lar, -ler`in dışında -dar, -der, -tar, -ter şekilleri yoktur Yani Karakalpakça`da bu ek sadece -lar, -ler şeklindedir Örneğin Kazakça`da kendilerinin anlamındaki өздеÑ?Ñ?нÑ?Ò£ (özderinií±) Karakalpakça`da өзлеÑ?иниң (özlerinií±) şeklindedir Bazı değişmeler Kazakça`dan farklı olarak olmamıştır Mesela Kazakça`da söylesetin konuşan şeklindeki bir anlamdadır Bu kelimedeki -tin kısmı Eski Türkçe`deki -tuğın şeklindeki ekten gelir Karakalpakça`daysa bu ek değişmemiştir ve tek şekillidir: söylesetuğınKarakalpakça`da ş>s değişmesi de vardır: söyleş->söyles- gibi  Karakalpakça`da ç>ş değişmesi de görülür: qança>qanşa 
Linkler[http://incubator wikimedia org/wiki/Wp/kaa Karakalpak vikipedi denemesi]
dil-taslak
Türk dilleri
Bu makale, online kullanıcı topluluğu tarafından oluşturulan ve düzenlenen özgür ansiklopedi projesi Wikipedia'nın Türkçe versiyonu Vikipedi'deki Karakalpakça maddesinden kopyalanmıştır Bu makale, GNU Özgür Belgeleme Lisansı ilkeleri kapsamında özgürce kullanılabilir
|
|
|