Emperyalizm (Felsefe)

Gelişmiş ülkelerin zayıf ya da az gelişmiş ülkeleri ekonomik, politik ve kültürel bakımdan baskı altında tutması, onları hakimiyeti altı*na alması süreci ya da işlemi


Napolyon’un siyasi ve askeri özlemlerini ifade etmek üzere kullanılmaya başlayan emperyalizm terimi, Avrupa’nın 1870’li yıl*larda başlayan yayılmacılığıyla daha an*lamlı hale gelmiştir Emperyalizmi ya da emperyalist süreci açıklayan üç farklı teori vardır Bunlardan birinci ve en eskisi, em*peryalizmi iktisadi terimlerle açıklayan Marksist görüştür Emperyalizmi kapitaliz*min en yüksek aşaması olarak gören ve onun temeline iktisadi sömürüyü koyan söz konusu Marksist görüşe göre, emperyalizm*de, 1- Üretimin artması ve sermayenin yo*ğunlaşması, 2- Banka sermayesi ile sanayi sermayesinin kaynaşması ve bu mali sermaye temeli üzerinde mali bir oligarşinin meydana gelmesi, 3- Mal ihracatı yerine, sermaye ihracatının özel bir önem kazanma*sı, 4- Dünyayı paylaşan kapitalist birliklerin önem kazanması ve 5- Dünya topraklarının büyük kapitalist devletler tarafından payla*şımı söz konusu olur


Emperyalizmi liberal görüşten hareketle açıklayan yaklaşım ise, onu emperyalist top*lumlardaki kapitalizm ve endüstrileşme ön*cesi bir sosyal tabakanın varoluşuyla açıklar Toprağa bağlı ve askeri bir aristokrasiyle öz*deşleştirebilecek olan bu tabakanın, atalara özgü idealleri ve toplumsal konumudur ki, toplumu modern kapitalist toplumun çıkarına olmayan bir şeye zorlar Üçüncü görüş ise emperyalizmi, stratejik ya da politik neden*lerle analiz eder Bu yaklaşıma göre, emper*yalizm, politik bakımdan hakim devlet ya da devletlerin güçsüzleri, büyük çoğunluğu ikti*sadi olmayan nedenlerle ve farklı mekaniz*malarla siyasi hakimiyeti altına almaya çalış- t tıkları tarihsel bir fenomendir