Dış İşınlanma

Yeryüzündeki radyoizotopların yaydığı gama ışınları nedeniyle tüm vücudumuz dış kaynaklı radyasyona maruz kalır Özellikle granit gibi volkanik kayalarda, fosfat kayalarda, tortularda yüksek radyoaktivite bulunabilmektedir Yapı malzemeleri taş ve topraktan üretildikleri için düşük oranda da olsa radyoaktivite içerebilirler Böylece insanlar konutları dışında olduğu gibi, bina içinde de radyasyona maruz kalırlar Yaşanılan bölgenin jeolojik özellikleri yanında, binada kullanılan yapı malzemeleri alınan radyasyon dozunu etkilemektedir


Gama yayınlayan U-238 ve Th-232 serileri ile K-40 dış kaynaklı radyasyon alanın belirlenebilen üç önemli bileşenidir Uranyum, kaya ve toprak katmanları boyunca düşük konsantrasyonlarda dağılmıştır U-238 birçok elementin uzun radyoizotop bozunma serisinin başlangıç kaynağı olup, kararlı kurşun-206 haline gelinceye kadar bozunur Oluşan ilk ürünler arasında yer alan ve radyoaktif gaz olan radon radyoizotopu ( Rn -222) atmosfere dağılır ve bozunmaya devam eder Toryum da benzer şekilde yeryüzüne dağılmıştır ve Th -232, başka bir radyoaktif serinin başlangıç kaynağıdır Yerkabuğunun ağırlık olarak % 2,4' ünü oluşturan K-40'ın aktivite konsantrasyonu genelde, U-238 ve Th -232' den büyüktür


Toprakta Bulunan Doğal Radyonüklitler (UNSCEAR-2000)


Radyonüklit Konsantrasyonu ( Bq /kg)



K-40



U-238



Ra -226



Th -232


Değişim Aralığı




140-850




16-110




17-60




11-64


Ortalama




400




35




35




45


Taş ve topraktan üretilen yapı malzemeleri düşük oranda radyoaktivite içerebilirler Böylece insanlar yaşam alanları dışında olduğu gibi bina içinde de radyasyona maruz kalırlar Alınan radyasyon dozu yaşanılan bölgenin jeolojik özelliklerine, binada kullanılan yapı malzemelerine bağlı olarak değişmektedir Betonarme binalardaki radyasyon dozu, ahşap yapılara oranla daha fazladır


Doğal gama radyasyonu nedeniyle alınan yıllık toplam etkin doz değeri yaklaşık 0,48 mSv'dir Bazı insanların aldıkları doz bu ortalamanın altında, bazılarınınki ise üstünde olabilir Doğal toprak yapısının yüksek radyoizotop konsantrasyonu içeren yerler az da olsa vardır Örneğin Hindistan'ın Kerala bölgesinde, Fransa ve Brezilya'nın bazı bölgelerinde alınan doz dünya ortalamasının 20 katına kadar ulaşabilmektedir