Meroitik Yazı

Meroitik yazı, Meroë Krallığı'nın Meroe

Meroitik dili yazmak için en azından MÖ 200 yılında kullandığı Mısır

hiyeroglif ve Mısır yazısı (Hiyeroglif), çoğu nesnelerin resmi olduğundan rahatlıkla ayırt edilebilen 700'den fazla işaretten oluşmuştu Yanda görüldüğü gibi,her bir işaret, gerek özel bir nesneyi, gerekse belli bir sesi temsil ediyordu Hiyeroglif yazısı soldan sağa ya da aşağıdan yukarıya yazılabilirdiHayvanların ya da insanların yüzleri sola dönükse soldan sağa,sağa dönükse sağdan sola okunurdu

Demotik kökenli bir alfabedir, ayrıca bir olasılıkla onu izleyen Nubiya krallıklarının

dilini yazmak için de kullanılmıştır Eski Nubiya dili daha sonraları Yunan Orta Çağ Nubiya'sında MS 8 yüzyıl-10 yüzyıl arasında kullanılan yazılı dile verilen isimdir Şu anda bölgede konuşulan Nubiya dillerinin antik bir çeşitidir, özellikle modern Nobiin dilinin muhtemel atasıdır En azından yüz kadar belge sayfasında korunmuştur, çoğunlukla Hristiyanlık ile

uncial alfabesi ile yazıldığında bu alfabeye üç tane Meroitik

glif (karakter) de dahil edilmiştir


Meroitik yazı öncelikle alfabetik olduğundan Mısır hiyerogliflerinden tamamen farklı kuralları vardır Bazı uzmanlar ( Haarmann gibi) Yunan alfabesinin Meroitik yazının gelişiminde etkisinin olduğunu düşünmektedirler, buna neden olarak Meroitik yazıda sesli harflerin bulunmasını gösterirler fakat diğer bakımlardan bu harfler Yunanca gibi işlev göstermezler


Meroitik yazı esasen alfabetiktir, fakat herhangi bir sesli harf yazılmadığı zaman /a/ seslisi varmış gibi varsayılır Bir sessiz, o sembolün ardına /e/ (fonetik olarak schwa) eklenerek gösteriliyordu Yani, iki harflik me /me/ hecesi ve yalnız /m/ sessizi ile gösterilebilmekteydi, ma hecesi ise tek harfle ve mi ise iki harfle gösterilmekteydi Diğer bazı hecelerin özel glifleri vardı Bu bağlamda tam anlamıyla 'yarı-hecesel' bir yazı olduğu ve sadece yaklaşık aynı zamanlarda ortaya çıkan Hint hecesel ( abugida) alfabelerini uzaktan anımsattığı söylenebilir /n/ ve /s/ gibi çeşitli hece sonu sessiz harfleri çoğu kez koyulmuyordu


Toplam 23 sembol vardı Bunlara dört sesli de dahildir:
a (yalnızca kelime başlarında; diğer durumlarda /a/ varsayılıyordu), e (veya schwa), i o (veya u);

ondört kadar sessiz, herhangi bir sessiz belirtilmedikçe /a/ seslisi varsayılırdı:
y(a), w(a), b(a), p(a), m(a), n(a), r(a), l(a), ch(a) (belki damaksal , Almanca ''ich'', veya küçükdil, Hollandaca ''dag'' gibi), kh(a) ( artdamaksıl, Almanca ''Bach'' gibi), k(a), q(a), s(a) or sh(a), d(a);

ve çeşitli heceler:
ne veya ny(a), se or s(a), te to t(a) veya ti

Bazı hecesel seslerin gösterimi ile ilgili tartışmalar sürmektedir: se bir hece miydi yoksa /?/ gibi okunan s 'den farklı bir sessiz miydi; benzer şekilde ne bir hece miydi yoksa /ñ/ sessizi miydi; ve yine t hecesel ti olabilir miydi Bazı sesler için hecelerin alfabedeki harflerin yerine kullanılmış olmasının, Mereoitik lehçesel değişimlerinin tek bir yazıda birleştirilmesi amacıyla olabileceği öne sürülmüştür


Meroitik alfabenin iki grafik formu vardır: Mısır hiyerogliflerinden alınmış anıtsal oyma formu ve yine eski Mısır'da kullanılan Demotikten türemiş el yazısı formu Metinlerin çoğunluğu el yazısı şeklindedir Mısır yazılarının farklı olarak, Meroitik'in iki formu arasında basit birebir uyuşma vardır, yalnız el yazısı formunda sessiz harfi izleyen i harfi bir bağ ile birleştiriliyordu


Yazma yönü ya sağdan sola ve yukarıdan aşağıyaydı (el yazısı); veya sütunlarda yukarıdan aşağıya, sağdan sola şeklindedir (hiyeroglifsel form) Anıtsal işaretler Mısır hiyeroglifsel kaynaklarında olduğu gibi metnin başına doğru dönük oluyorlardı


Ayrıca kelimeleri veya cümle parçaları ayırmak için kullanılan üç yatay veya dikey nokta işareti vardı; bu kullanılan tek noktalama işaretiydi


Meroitik yazı eğer gerçekten Nubiya krallıkları tarafından kullanılmışsa, altıncı yüzyılda Nubiya'ya Hristiyanlığın gelmesinin ardından yerini Koptik alfabesi almış olmalıdır


Yazı 1909 yılında Britanyalı Mısır bilimci Francis Llewellyn Griffith tarafından çözülerek okunmuştur Ancak, dilin kendisi hâlâ tam olarak anlaşılamamıştır


Ayrıca bakınız
Nuwaubic


Kaynaklar

Vikipedi


==Dış bağlantılar==
http://wwwancientscriptscom/meroitichtml Meroitik - AncientScripts
http://wwwomniglotcom/writing/meroitichtm Omniglot'da Meroitik
http://reinholdkainhofercom/rk_fonts/rkaf_meroitichtml Meroitik yazı tipi
http://stddkuugdk/jtc1/sc2/wg2/docs/n1638/n1638htm Meroitik'in unicode olarak kodlanması için öneri
http://wwwdigitalegyptuclacuk/nubia/mwritinghtml Meroitik yazısı ile ilgili örnekler