İstanbul (İl) Ekonomi

Ekonomi
İstanbul, kurulduğu dönemden başlayarak bulunduğu bölgenin ve ait olduğu devletin ekonomik merkezi olma niteliğini korumuştur Cumhuriyet döneminde de İstanbul ülkenin ekonomik anlamda en ileri merkezi olma merkezi özelliğini korumaktadır[63] İlin ülke gayrisafi mill hasılası içindeki payı %27, devlet bütçesine katkısıysa %40 düzeyindedir Yıllık döviz girdisi 3820386391 TL'ye ulaşmıştır İstanbul ili genelinde ekonomik etkinlikler çok büyük çeşitlilik göstermektedir[64]
Ticaret ve sanayi
İstanbul'un yeni iş bölgelerinden Maslak


Ticaret, İstanbul'un gelirinde en büyük paya sahip olan sektördür[64] İlde bu sektörün gelişmesinde Boğaz köprülerinin, Asya ve Avrupa gibi merkezler arasında uzanan otoyolların hiç kuşkusuz büyük katkısı vardır Aynı şekilde demiryoluyla da Asya ve Avrupa'ya bağlanması ve büyük limanları olması da bu konuda etkilidir İstanbul ticaret sektörü ülke toplamının %27'sini oluşturur Dışalım ve dışsatım konusunda da İstanbul ili Türkiye çapında birinci sıradadır[64] Türkiye'de hizmet veren özel bankaların tümünün, ulusal çapta yayın yapan gazetelerin, televizyon kanallarının, ulaşım firmalarının ve yayınevlerinin ise tümüne yakınının genel merkezleri İstanbul'dadır[64] Nitekim, İstanbul ili ekonomisinde bankacılıkla birlikte ulaştırma-haberleşme sektörü %15'i aşan bir paya sahiptir[65]
Türkiye'nin büyük sanayi kuruluşlarından pek çoğunun genel merkezi ve fabrikası İstanbul ilinde bulunmaktadır İlde madeni eşya, makine, otomotiv, gemi yapımı, kimya, dokuma, konfeksiyon, hazır gıda, cam, porselen ve çimento sanayii gelişkindir[66] 2000'li yılların başında payı %30'a yakın olan sanayi, ticaretten sonra ildeki ikinci büyük sektördür[65] Cumhuriyet'in kurulmasıyla hızla sanayileşen İstanbul'da ilk fabrikalar Haliç kıyılarına kurulmuş; ancak şehirde yarattıkları kirlilik ve kargaşadan ötürü birer birer tasfiye edilerek şehrin dışında oluşturulan organize sanayi bölgelerine taşınmışlardır Atatürk Oto Sanayi Sitesi ve İkitelli Organize Sanayi Bölgesi İstanbul'un en büyük sanayi bölgeleridir Ancak yerleşim yerlerinin önlenemez genişlemeleri nedeniyle buralar da günümüzde yerleşim yerlerinin arasında kalmışlardır
Tarım ve hayvancılık
İstanbul ili, tarih boyunca bir tarım merkezi olmamıştır İstanbul ili üretiminde, tarım hep son sıralarda yer almış; il daima üretim merkezi olmaktan çok, tüketimle ön plana çıkmıştır[67] Buna karşın İstanbul, geçmişte ürettiği az miktarda tarımsal ürünle, kendi gereksiniminin bir bölümünü karşılayabiliyorken; günümüzde tarım alanlarının hızla kentleşmesi ve kırsalda yaşayan halkın daha yüksek yaşam standardı için merkeze yönelmesi nedeniyle, ilde tarımın payı en geri düzeylerine ulaşmıştır[66]
Günümüzde İstanbul ili topraklarının %30'u tarıma elverişli olmasına karşın bu alanlar tam değerlendirilmemektedir 390150 dekarla, ekim alanlarının yarısından fazlası buğdaya ayrılmış durumdadır[68] Bunu 159500 dekarla ayçiçeği izler Üretimde sebze olarak 4964 dekarla taze fasülye, meyve olarak 26617 dekarla fındık birinci sıradadır[68] Tarımsal üretimde ön plana çıkan ilçeler arasında Çatalca, Silivri, Şile, Eyüp, Beykoz ve Kartal bulunmaktadır[68]
İstanbul ilinde hayvancılık da yapılmaktadır Genel olarak kentin günlük tüketimine yönelik yapılan bu üretim çiftlik, mandıra ve ağıllarda, sığır besiciliği, tavukçuluk ve balıkçılık üzerine yoğunlaşmıştır[67] Özellikle çevre illerdeki balıkçıların, İstanbul dışında avladıkları balıkları İstanbul'da piyasaya sürmeleri nedeniyle, balıkçılığın hayvancılık alanındaki payı olması gerekenden yüksek görünmektedir[67] Hayvancılık sektörüyle ilin günlük süt ve yumurta gereksinimi bir miktar karşılanmaktadır Ancak İstanbul ili bu haliyle kendine yetemediği için, ürettiği miktarın çok daha fazlasını dış illerden satın almaktadır İstanbul'da sınırlı miktarda arıcılık, ipekböcekçiliği de yapılmakta olup[67], geçmişte Ayazağa, Kemerburgaz, Hacımaşlı gibi yerlerde domuz çiftlikleri de bulunmaktaydı
Ormancılık ve madencilik
İstanbul ili genelinde kayda değer maden oluşumları yoktur[69] Avrupa Yakası'nın kuzeydoğusunda yer alan Sarıyer ilçesine bağlı Maden mahallesinde altın, gümüş ve bakır damarları olduğu Bizans döneminden bu yana bilinmesine karşın, işletilmeye değmeyecek derecede küçüklerdir Bu nedenle buralar maden yatağı olarak değerlendirilmezler[69] İlde metal cevheri olarak çıkartılan tek maden manganezdir Manganez madenleri ilin batısında Çatalca ve Silivri ilçelerinde bulunmaktadır[69][66] İlin batısında, kuzeyinde ve kuzeybatısında kömür ve linyit ocakları vardır[66] Jeolojik yapısının uygunluğu nedeniyle İstanbul ilinin pek çok yerinde taş ocakları bulunur Bu ocaklar Karadeniz kıyılarından Adalar'a kadar hemen her yerde görülebilir İstanbul'da geçmişte çıkarılan mermer, kalker, kuvarsit, perlit, kaolen, kil ve kum gibi kaynaklardan bazıları inşaat sektöründen gelen yüksek talep sonucunda bugün tükenmiş; ya da tükenme noktasına gelmiştir Özellikle çıkartılan kuvarsit ve kaolen sayesinde İstanbul'da cam ve seramik sanayii gelişmiştir[69]
İstanbul ili genelinde tüm orman alanları koruma altına alınmış olmakla birlikte sınırlı miktarda ormancılık faaliyeti yürütülmektedir Geçmişte doğal oluşumlu ormanların büyük bir bölümünden kente yakacak odun sağlamak için yararlanılmışsa da, son yıllarda kentin dört bir yanına uzatılan doğalgaz ağıyla bu gereksinim azalma göstermiştir İstanbul'daki bu baltalık ormanların bir bölümü günümüzde bozuk ormanlara dönüşmüştür[41]
Turizm


İstanbul'daki Tarihi Yerler*


UNESCO Dünya Miras Listesi


Ülke
Türkiye


Tür
Kültürel


Kriter
i, ii, iii, iv


Referans
356


Bölge**
Avrupa ve Kuzey Amerika


Tescil bilgisi


Tescil
1985 (9 Oturum)


* Dünya Mirası resmi listesi

** UNESCO resmi sınıflandırması


Ortaköy Camii


Ayasofya


Binlerce yıldır, değişik insan topluluklarına yurt olan İstanbul topraklarının hemen her yöresinde, tarihin çeşitli dönemlerinden kalma tarih eserlerle karşılaşmak mümkündür Envanterlerde kayıtlı binlerce tarih eser arasında, kent duvarları, saraylar, kasırlar, camiler, kiliseler, sinagoglar, çeşmeler ve konaklar bulunur
2009 yılı istatistiklerine göre İstanbul, Antalya'dan sonra en çok turist ağırlayan ildir[70] 2009 yılı içinde ile hava, kara ve deniz yoluyla giriş yapan turist sayısı 7,5 milyonun biraz üzerindedir[70] Bunlar içinde %13,1'lik payla Almanlar birinci, 6,7'lik payla Ruslar ikinci sırada bulunur[71] İstanbul'un ağırladığı ilk turist kafilesi, 1863 yılında Sergi-i Umumi-i Osmani'yi ziyaret için gelmişti[72][73] Daha sonra İstanbul'un demiryoluyla Avrupa'ya bağlanmasıyla turist sayısı daha da artmış, artan konaklama talebini karşılamak için İstanbul'un ilk oteli Pera Palas kurulmuştur[73]
İstanbul ilinde 2009 verilerine göre işletme belgeli 371 konaklama ve 405 eğlence tesisi bulunmaktadır[74][71] İstanbul'da pek çok müze bulunmaktadır ve bunlar içinde özel müzeler de vardır 2009 yılında yalnızca devlet müzelerini 6,179,556 kişi ziyaret etmiştir[75] Ziyaret edilen mekanlar arasında 2,932,429 kişi ile Topkapı Sarayı başı çekerken, onu 2,444,956 kişiyle Ayasofya Müzesi izlemiştir[75] İstanbul'un tarihsel merkezi konumundaki Fatih ilçesi (Tarih yarımada), Haliç çevresi yerleşimleri Beyoğlu ve Eyüp; Boğaziçi'nde Beşiktaş ve Sarıyer; Anadolu Yakası'nda Kadıköy, Üsküdar ve Adalar ilçeleri İstanbul'un tarih turizmi açısından zengin merkezleri arasında yer almaktadır Doğa turizmi içinse Beykoz, Şile, Adalar ve Sarıyer'de ilgi çekici adresler vardır[76]

Kaynak : Wikipedia