Çeviri Türkiye'de Çeviri Hizmetleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Türkiye'de çeviri hizmetleri
Kültürlerarası ilişkiler tarihi MÖ 6

-4

yüzyıllarda Doğu kültüründen Grek kültürüne; 8

yüzyılda Grek kültüründen İslam kültürüne, 11

yüzyılda İslam kültüründen Batı kültürüne yapılan çevirileri büyük kültür değişimi olarak sayar

Roma atasözünde traduttore traditore, çevirmen haindir denir

Grekçe ile Arapça arasındaki çeviri faaliyetinde Süryanice rehberlik yapmıştır

Türkler 10

yüzyıldan sonra İslam medeniyetine girdi ve bilim dili Arapça oldu

18

yüzyıla kadar Batı'dan çeviri tek tük iken, bu tarihten sonra çeviri faaliyeti hızlandı

Fen bilimleri ve teknolojide Batı'nın üstünlüğü vardı ve bu alanda çeviri askeri modernleşme ile başladı

Osmanlı sarayında tercümanlar Rum idi

Bunlara dilmaç deniyordu

Katip Çelebi ilk çevirmenlerdendir

Yanyalı Esat Efendi, İshak Efendi, Asım Efendi, Konstantin İpsilanti, Münif Paşa, Yusuf Kamil Paşa, Ziya Paşa, Şinasi, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Vefik Paşa, Namık Kemal, Haydar Rifat, Beşir Fuat, Şemseddin Sami cumhuriyet öncesi çevirmenlerdir

1821'de Tercüme Odası kuruldu

Fransızca, Tanzimat'ta birinci yabancı dil oldu ve bütün çeviriler bu dilden yapıldı

Daha sonra İngilizce onun yerini aldı

1941'de Tercüme Bürosu açan Maarif Vekaleti Tercüme dergisi yayınladı

Hasan Ali Yücel Doğu ve Batı klasiklerini çevirtti

1000 temel klasik Türkçeye çevrildi

Cumhuriyet döneminde çeviriye emek verenlerin başında Orhan Burian, Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu, İrfan Şahinbaş, Hamit Dereli, Azra Erhat, Bedrettin Tuncel, Nusret Hızır, Akşit Göktürk, Bertan Onaran, Serdar Rifat'tır

Yayınevleri çeviri dergileri çıkardı (Yazko çeviri dergisi, Metis çeviri dergisi) Üniversitelerde çevirmen yetiştiren mütercim ve tercümanlık kürsüleri açıldı

İlk çevirilen eserler tabiatıyla Fransız yazarlarıdır

Victor Hugo, Balzac

Çeviri faaliyetiyle Batı kültürü sadece bilgi değil, yerli kültürün yanında yenilikçi Batı akımlarının ülkeye girmesine neden oldu

Edebi, siyasi, felsefi hareketler çeviri ile yurda girdi

60'lardan itibaren bütün sol klasikler çevrildi

Sadece çeviri kitaplar yayınlayan yayınevleri açıldı; çevirmenler meslek örgütleri kurdu

İslami yayıncılık faaliyeti genişledi; Arapçadan eski klasikler Türkçeye aktarıldı

Gelişmiş ülkelerde çevirmenlik yapılabilmesi için ya 4 yıllık lisans eğitimi alınması ya da son derece ciddi sınavlardan geçilmesi gerekir

"Çevirmen" unvanı yasalarla korunan bir unvandır, her isteyen kendisine "çevirmen" diyemez

Ancak, Türkiye'de her isteyen "çevirmen" olabilmektedir, bunun için özel bir çeviri eğitimi almanız gerekmez

Çevirinin yasallık kazanabilmesi için Noter tarafından onaylanması gerekir

Diğer ülkelerde ise "Yeminli Çevirmen"in onayı yeterli olmaktadır

Noterler çeviri bürolarıyla birlikte çalışır

Çeviri bürosu sahibi çeviri yapabileceğini ve gerçeğine uygun olarak çevireceğini bir yemin zaptıyla Notere ifade eder

Böylece altına imzasını atıp kaşesini vurduğu çevirilerin sorumluluğunu taşır

Çevirisini onaylatmak isteyen çeviri sahibi ya notere ya da çeviri bürosuna başvurur

Türkiye'de çeviri ücretlerinini hesaplanmasında birim olarak sayfa kullanılır

İlgili yasa hükümlerine göre boşluksuz 1000 vuruş 1 sayfa olarak kabul edilir ve 1000 vuruştan az çevriler tam sayfa olarak işlem değerlendirilir

Ancak, diğer ülkelerde çeviri ücretlerinin hesaplanmasında birim olarak sözcük, satır ya da vuruş da kullanılmaktadır

Kitap çevirilerinde ücret telif biçiminden hesaplanır ve kitabın baskı adedi (genellikle 2000) ile kapak fiyatının çarpımının % 6 ile 10'u arası bir tutara karşılık gelir

Ulusal kuruluşlar

Çeviri İşletmeleri Derneği
Çeviri Derneği
Türkiye Çevirmenler Derneği
Tüm Çeviri İşletmeleri Derneği
Çevirmenler Meslek Birliği (ÇEVBİR)
Birleşik Konferans Tercümanları Derneği (BKTD)

Uluslararası kuruluşlar

European Union of Associations of Translation Companies
EuroDicAutom: AB Komisyonu Çokdilli Terim Veritabanı
UNESCO Clearing House for Literary Translation/UNESCO Yazın çevirisi veritabanı
Çeviri-Wiki - Wikia üzerinde
Avrupa Kitap Çevirmenleri Birlikleri Konseyi (CEATL)
Üniversite Mütercim-Tercümanlık Bölümleri Uluslararası Konferansı (CIUTI)
Association Internationale des Interpretes de Conference / International Association of Conference Interpreters/Uluslararası Konferans Çevirmenleri Birliği
International Association of Conference Translators/Uluslararası Yazılı Konferans Çevirmenleri Birliği
International Federation of Translators/Uluslararası Çevirmenler Federasyonu
Globalization and Localization Association/Küreselleştirme ve Yerelleştirme Birliği
Localization Industry Standards Association/Yerelleştirme Sanayi Standartlar Birliği

Online Kaynaklar

Google Translate
Microsoft Translate

Kaynak : Wikipedia

08-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Çeviri Türkiye'de Çeviri Hizmetleri Türkiye'de çeviri hizmetleri Kültürlerarası ilişkiler tarihi MÖ 6-4 yüzyıllarda Doğu kültüründen Grek kültürüne; 8 yüzyılda Grek kültüründen İslam kültürüne, 11 yüzyılda İslam kültüründen Batı kültürüne yapılan çevirileri büyük kültür değişimi olarak sayar Roma atasözünde traduttore traditore, çevirmen haindir denir Grekçe ile Arapça arasındaki çeviri faaliyetinde Süryanice rehberlik yapmıştır Türkler 10 yüzyıldan sonra İslam medeniyetine girdi ve bilim dili Arapça oldu 18 yüzyıla kadar Batı'dan çeviri tek tük iken, bu tarihten sonra çeviri faaliyeti hızlandı Fen bilimleri ve teknolojide Batı'nın üstünlüğü vardı ve bu alanda çeviri askeri modernleşme ile başladı Osmanlı sarayında tercümanlar Rum idi Bunlara dilmaç deniyordu Katip Çelebi ilk çevirmenlerdendir Yanyalı Esat Efendi, İshak Efendi, Asım Efendi, Konstantin İpsilanti, Münif Paşa, Yusuf Kamil Paşa, Ziya Paşa, Şinasi, Ahmet Mithat Efendi, Ahmet Vefik Paşa, Namık Kemal, Haydar Rifat, Beşir Fuat, Şemseddin Sami cumhuriyet öncesi çevirmenlerdir 1821'de Tercüme Odası kuruldu Fransızca, Tanzimat'ta birinci yabancı dil oldu ve bütün çeviriler bu dilden yapıldı Daha sonra İngilizce onun yerini aldı 1941'de Tercüme Bürosu açan Maarif Vekaleti Tercüme dergisi yayınladı Hasan Ali Yücel Doğu ve Batı klasiklerini çevirtti 1000 temel klasik Türkçeye çevrildi Cumhuriyet döneminde çeviriye emek verenlerin başında Orhan Burian, Nurullah Ataç, Sabahattin Eyüboğlu, İrfan Şahinbaş, Hamit Dereli, Azra Erhat, Bedrettin Tuncel, Nusret Hızır, Akşit Göktürk, Bertan Onaran, Serdar Rifat'tır Yayınevleri çeviri dergileri çıkardı (Yazko çeviri dergisi, Metis çeviri dergisi) Üniversitelerde çevirmen yetiştiren mütercim ve tercümanlık kürsüleri açıldı İlk çevirilen eserler tabiatıyla Fransız yazarlarıdır Victor Hugo, Balzac Çeviri faaliyetiyle Batı kültürü sadece bilgi değil, yerli kültürün yanında yenilikçi Batı akımlarının ülkeye girmesine neden oldu Edebi, siyasi, felsefi hareketler çeviri ile yurda girdi 60'lardan itibaren bütün sol klasikler çevrildi Sadece çeviri kitaplar yayınlayan yayınevleri açıldı; çevirmenler meslek örgütleri kurdu İslami yayıncılık faaliyeti genişledi; Arapçadan eski klasikler Türkçeye aktarıldı Gelişmiş ülkelerde çevirmenlik yapılabilmesi için ya 4 yıllık lisans eğitimi alınması ya da son derece ciddi sınavlardan geçilmesi gerekir "Çevirmen" unvanı yasalarla korunan bir unvandır, her isteyen kendisine "çevirmen" diyemez Ancak, Türkiye'de her isteyen "çevirmen" olabilmektedir, bunun için özel bir çeviri eğitimi almanız gerekmez Çevirinin yasallık kazanabilmesi için Noter tarafından onaylanması gerekir Diğer ülkelerde ise "Yeminli Çevirmen"in onayı yeterli olmaktadır Noterler çeviri bürolarıyla birlikte çalışır Çeviri bürosu sahibi çeviri yapabileceğini ve gerçeğine uygun olarak çevireceğini bir yemin zaptıyla Notere ifade eder Böylece altına imzasını atıp kaşesini vurduğu çevirilerin sorumluluğunu taşır Çevirisini onaylatmak isteyen çeviri sahibi ya notere ya da çeviri bürosuna başvurur Türkiye'de çeviri ücretlerinini hesaplanmasında birim olarak sayfa kullanılır İlgili yasa hükümlerine göre boşluksuz 1000 vuruş 1 sayfa olarak kabul edilir ve 1000 vuruştan az çevriler tam sayfa olarak işlem değerlendirilir Ancak, diğer ülkelerde çeviri ücretlerinin hesaplanmasında birim olarak sözcük, satır ya da vuruş da kullanılmaktadır Kitap çevirilerinde ücret telif biçiminden hesaplanır ve kitabın baskı adedi (genellikle 2000) ile kapak fiyatının çarpımının % 6 ile 10'u arası bir tutara karşılık gelir Ulusal kuruluşlar Çeviri İşletmeleri Derneği Çeviri Derneği Türkiye Çevirmenler Derneği Tüm Çeviri İşletmeleri Derneği Çevirmenler Meslek Birliği (ÇEVBİR) Birleşik Konferans Tercümanları Derneği (BKTD) Uluslararası kuruluşlar European Union of Associations of Translation Companies EuroDicAutom: AB Komisyonu Çokdilli Terim Veritabanı UNESCO Clearing House for Literary Translation/UNESCO Yazın çevirisi veritabanı Çeviri-Wiki - Wikia üzerinde Avrupa Kitap Çevirmenleri Birlikleri Konseyi (CEATL) Üniversite Mütercim-Tercümanlık Bölümleri Uluslararası Konferansı (CIUTI) Association Internationale des Interpretes de Conference / International Association of Conference Interpreters/Uluslararası Konferans Çevirmenleri Birliği International Association of Conference Translators/Uluslararası Yazılı Konferans Çevirmenleri Birliği International Federation of Translators/Uluslararası Çevirmenler Federasyonu Globalization and Localization Association/Küreselleştirme ve Yerelleştirme Birliği Localization Industry Standards Association/Yerelleştirme Sanayi Standartlar Birliği Online Kaynaklar Google Translate Microsoft Translate Kaynak : Wikipedia