İslam Alimlerinden Farkındalık

KALBE GELEN DÜŞÜNCE ÇEŞİTLERİ

Kalbe gelen düşüncelerin bir kısmı şeytandandır Onları tanımak ve zararını kalpten uzaklaştırmak
için önce Allahu Teâlâ'ya sığınmalı, sonra şu üç yolla onu defetmeye çalışmalıdır

1-Şeytanın tuzak, hile ve oyunlarını tanımalıdır
2-Şeytandan gelen vesvese ve çağrıyı basite alıp kalbi ona bağlamamalıdır
3-Kalp ve dil ile Allahu Teâlâ'yı zikretmeye devam etmelidir Hiç şüphesiz yüce Allah'ı zikir,
insanı şeytana karşı kuvvetlendirip koruyacak en güzel gıdadır

Şeytanın hile ve tuzaklarını tanımaya gelince, kalbe gelen düşünceleri ve çeşitlerini
iyi tanıdığında hangisinin şeytana ait olduğunu farkedebilirsin



Kalbe Gelen Düşünce Çeşitleri
Bil ki, havâtır dediğimiz düşünceler, kulun kalbinde meydana gelen birtakım
etkilerdir Bunlar, kalpte birtakım işleri yapmaya veya terketmeye sebep olur
Bütün bu düşüncelerin kalpte oluşması Allahu Teâlâ'dandır; çünkü her şeyin
yaratıcısı O'dur Bu düşünceler temelde dört kısımdır:

1- Bazı düşünceler vardır ki, başlangıcı itibariyle onları kalpte Allahu Teâlâ var
eder; buna sadece "hatır (düşünce)" denir
2- Bazı düşünceler, insanın tabiatına uygun olarak kalpte oluşur Buna nefisten
gelen düşünce (hevâ) denir
3- Bazı düşünceler şeytanın çağrısından sonra meydana gelir, ona nisbet edilir,
buna "vesvese" denir
4- Bazı düşünceler doğrudan yüce Allah tarafından kalpte yaratılır, buna "ilham"
denir

Başlangıcı itibariyle Allahu Teâlâ'dan gelen düşünceler bazan hayır, ilâhî bir ikram
ve kulu sorumlu eden bir delil olur Bu düşünce, bazan kul için imtihan maksa-
adıyla şer olarak da gelebilir

Yüce Allah tarafından gelen ilham ise ancak hayırdır, çünkü o, kulu hayra ve
doğruya sevk için gönderilmiştir

Şeytan tarafından kalbe atılan düşünceye gelince; o, ancak aldatma yoluyla kötülük
getirir Çoğu zaman bu düşünce bir tuzak ve istidrâc olarak hayır şeklinde gelir
Nefsin hevâsı (kötü arzuları) tarafından kalbe gelen düşünce, ancak kötülüktür
Bunun içinde bazan hayırlı olan düşünce de mevcuttur; fakat bu hayır, gelen
düşüncenin kendisinden değil, kulu daha hayırlı bir işten alıkoymaya yönelik bir
hayırdır




İşte bunlar, kalbe gelen düşünce çeşitleridir Sonra senin, şu üç konuyu bilmeye
ihtiyacın vardır:
Birinci konu: Allah hepsinden razı olsun, âlimler demişlerdir ki:
"Kalbe gelen düşünceleri tanımak ve iyisini kötüsünden seçmek istersen; onları şu
üç ölçüye vur ki, düşüncenin hangi türden olduğunu anlayasın:

1-Kalbine gelen düşünceyi, dinin ölçü ve hükümlerine arzet; eğer din onun hayırlı
olduğunu söylerse, o hayırlıdır; tersini söylerse o kötüdür Gelen düşünce ruhsat
veya şüpheli şeylere giriyorsa, o da kötüdür

Eğer bu ölçüyle düşünceyi tam tanıyamadıysaan, onu salihlerin gidişatına arzet;
şayet gelen düşünce onların güzel hallerine uyuyorsa o, hayırlıdır, yoksa kötüdür
Eğer bu ölçü ile de düşüncenin iç yüzü anlaşılmadı ise, onu nefsine ve arzularına
arzet; şayet nefis ona tabii meyli ile meylediyorsa, o kötüdür; ancak nefis ona yüce
Allah'ın rahmetini ümit ederek meylediyorsa, bu düşünce hayırlıdır

İkinci konu: Kalbe gelen düşüncenin ilk olarak şeytandan mı, nefisten mi yoksa
yüce Allah'tan mı geldiğini bilmek istersen; onu şu yönleriyle değerlendir:

1 - Eğer düşünce ısrarlı bir şekilde aynı hal üzere geliyor ve kalpte sabit duruyorsa,
o Allahu Teâlâ'dan veya nefistendir Şayet gelen düşünce kötü, kararsız ve
tereddütlü ise, o şeytandandır

2- Kalbindeki düşünce, yeni yaptığın bir günahın peşinden oluşmuşsa, o, Allahu
Teâlâ'dan olup senin için önceki günahının bir cezasıdır Eğer kötü düşünce bir
günahın peşinden gelmeyip senden kaynaklanıyorsa, o, şeytandandır

3- Şayet kalbe gelen kötü düşünce zayıflamıyor, Allahu Teâlâ'nın zikri ile azalmıyor
ve sürekli duruyorsa, o nefsin hevasından (kötü arzusundan) ileri gelmektedir Eğer
kötü düşünce, yüce Allah'ın zikri ile azalıyorsa, o şeytandandır

Üçüncü konu: Hayırlı bir düşüncenin Allahu Teâlâ'dan mı yoksa melekten mi
geldiğini bilmek istersen, bu konuda şu üç duruma bak:

1- Gelen hayır düşünce, kesin bir hal üzere geliyorsa, o Allahu Teâlâ'dandır; eğer
hayır düşünce sabit olmayıp kalpte gidip geliyorsa, o melektendir

2-Kalbe gelen hayır düşünce, senin bir gayretin sonucu ve yaptığın taatin peşinden
oluşmuşsa, o Allahu Teâlâ'dandır; değilse melektendir

3-Kalbe gelen hayır düşünce, temel inanç esasları ve kalbin bâtınî amelleriyle
ilgiliyse, o Allahu Teâlâ'dandır; eğer temel esasların dışındaki meseleler ve
zahirdeki amellerle ilgiliyse, o çoğunlukla melektendir Çünkü ekseri âlimlerin
görüşüne göre melek, kulun iç âlemini bilmeye imkân bulamaz

Bazan şeytan tarafından kalbe hayır düşünce atılır; bu, kulu o hayrın üzerinde
yavaş yavaş kötülüğe yaklaştırmak için olur Bu durumda bak; kalbine gelen iş
konusunda nefsini nasıl buluyorsun

Eğer nefsinde ilâhî haşyet olmadan işe karşı bir heves varsa, nefsin hiç düşünmeden
işte acele ediyorsa, korku halinden uzak bir halde emniyet içinde ise, işin sonunu
görmeden basîretsiz bir şekilde içine dalıyorsa, bil ki o düşünce şeytandandır;
ondan sakın Eğer nefsini bu saydıklarımızın aksi bir halde buluyorsan, bil ki o
düşünce, Allahu Teâlâ'dan veya melektendir

Bu konuda derim ki: Aşırı arzu, insanda sevdiği işe karşı bir heyecan ve hareket
meydana getirir; insan iyice incelemeden ve bir sevap düşünmeden o işe dalar
Teennî (yavaş ve ihtiyatlı hareket) etmeye gelince; bu, övülmüş bir haldir; ancak
bazı durumlarda iyi değildir

Korkuya gelince; bu, ya ameli tamamlamada, ya onu hakkı ile yerine getirmede
veya Allahu Teâlâ'nın onu kabul etmesinde olur
İşin sonunu görmeye gelince; bu, kalbe gelen düşünceyi iyice araştırıp onun kesin
bir şekilde doğru ve hayır olduğunu tesbit etmektir

Bir işin, âhirette sevap kazanmak ve ilâhî rahmete ulaşmak için yapılması da
ihtimal dahilindedir

Senin detaylarını da bilmen gereken bu üç konu, gizli ilimlerden ve bu işin iç
yüzünü ortaya koyan kıymetli sırlardandır
Muvaffakiyet (hayırda başarıya ulaşmak) ancak yüce Allah'ın yardımı ile
mümkündür

Kulunu hidayete ulaştıran O'dur

[İmam Gazali – Hak Yolun Esasları, 17Bölüm]


spatyomcom