Çok Uzaklardan Gelen Sıradışı Parlama

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Nature Dergisi?nin 25 Ağustos sayısında Mart ayından bu yana Dünya?ya süren X-ışını akışının kozmik bir kaza sonucunda oluştuğuna inanılıyor

NASA?nın Swift uydusu Ejderha (Draco) takımyıldızındaki yoğun bir kaynağın sıradışı yüksek enerji fişekleri yaydığını belirledi

Penn State Üniversitesi?nden gökbilim profesörü David Burrows: ?İnanılmaz, bu kaynak hala X-ışınları yayıyor ve gelecek yılda Swift için yeterince parlak kalabilir

Bu daha önce gördüğüm hiçbir nesneye benzemiyor? diyor

Gökbilimciler uzak bir gökadadaki Swift J1644+57 olarak bilinen kaynağın olağanüstü bir olay sonucunda parçalanan yıldızın karadelikten etkilendiğini belirtiyor

Gökada 3

9 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunuyor

Burrows?ın NASA bilim insanlarıyla birlikte gerçekleştirdiği ilk çalışma Japonya?nın öncü olduğu Uluslararası Uzay İstasyonu?na yerleştirilen Tüm Uzay X-ışını Görüntü Monitörü (All-sky X-ray Görüntü Japonya liderliğindeki Monitör-MAXI), Swift ve diğer algılayıcılarla X ve gama ışını gözlemleri yapıldı

İkinci çalışma Ashley Zauderer?in başını çeken ekipce yer tabanlı radyo gözlemevi gözlemleriyle gerçekleşti

Samanyolu?nda da olmak üzere çoğu gökadanın merkezinde milyonlarca güneş kütleli süper kütleli karadelik bulunur

Çalışmadaki Swift J1644+57 gökadasında Samanyolu?ndaki dört milyon güneş kütleli karadelikten iki kat büyük bir karadelik bulunmaktadır

Bir karadeliğe düşen yıldız yoğun bir gel-git etkisiyle karşılaşır

Yıldızdan kopan ve milyonlarca derecedeki gaz kütlesi karadelik çevresinde yüksek hızla dolanır

3

9 milyar ışlık yılı uzaklıktaki sönok görünen gökadanın Swift CRT pozisyonları

Gökadanın merkezinde parlayan bir radyo kaynağı olduğu ve bunun hala ışık hızıyla genişlediği tespit edildi

( NRAO/CfA/Zauderer)

Karadeliğin çevresinde dolanan gazdan hızlı ve manyetik bazı ikili parçacıklar kaçabilir

Kaçan bu jetler Dünya?ya kadar ulaşabilir

Zauderer: ?Kaçan jetler yıldızlararası ortamla etkileşerek radyo emisyonu oluşturur

Buna karşılık X-ışınları büyük bir olasılıkla jet üssü yakınlarında ve karadeliğe daha yakın yerlerde ortaya çıkabilir? diyor

Karadeliğe önden bakıldığında jetlerin parlaklığı ve enerjisi daha net görülecektir

Swift J1644+57′de görülen bu olağandışı enerji akımının nedeni de budur

İlk olarak 28 Mart?ta algılanan işaret fişeklerinin, başlangıçta uzakta ve bir yıldızın karadelik etkisiyle ölerek gama ışını patlamasıyla görüldüğü belirtilmişti

O zamandan bu yana neredeyse her gün nesneden yüksek enerjili ışıma geliyor

Gökbilimcilere göre bunun nedeni güneş benzeri yıldızın gel-gite uğraması

30 Mart?ta Zauderer ekibinin gerçekleştirdiği gözlemler gökada merkezinde radyo kaynağı olduğunu gösterdi

Bu veriler radyo kaynağının Swift?in belirlediği gökadayla bağlantılı olduğunu ortaya çıkardı

alıntı

08-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Çok Uzaklardan Gelen Sıradışı Parlama Nature Dergisi?nin 25 Ağustos sayısında Mart ayından bu yana Dünya?ya süren X-ışını akışının kozmik bir kaza sonucunda oluştuğuna inanılıyor NASA?nın Swift uydusu Ejderha (Draco) takımyıldızındaki yoğun bir kaynağın sıradışı yüksek enerji fişekleri yaydığını belirlediPenn State Üniversitesi?nden gökbilim profesörü David Burrows: ?İnanılmaz, bu kaynak hala X-ışınları yayıyor ve gelecek yılda Swift için yeterince parlak kalabilir Bu daha önce gördüğüm hiçbir nesneye benzemiyor? diyorGökbilimciler uzak bir gökadadaki Swift J1644+57 olarak bilinen kaynağın olağanüstü bir olay sonucunda parçalanan yıldızın karadelikten etkilendiğini belirtiyor Gökada 39 milyar ışık yılı uzaklıkta bulunuyorBurrows?ın NASA bilim insanlarıyla birlikte gerçekleştirdiği ilk çalışma Japonya?nın öncü olduğu Uluslararası Uzay İstasyonu?na yerleştirilen Tüm Uzay X-ışını Görüntü Monitörü (All-sky X-ray Görüntü Japonya liderliğindeki Monitör-MAXI), Swift ve diğer algılayıcılarla X ve gama ışını gözlemleri yapıldıİkinci çalışma Ashley Zauderer?in başını çeken ekipce yer tabanlı radyo gözlemevi gözlemleriyle gerçekleştiSamanyolu?nda da olmak üzere çoğu gökadanın merkezinde milyonlarca güneş kütleli süper kütleli karadelik bulunur Çalışmadaki Swift J1644+57 gökadasında Samanyolu?ndaki dört milyon güneş kütleli karadelikten iki kat büyük bir karadelik bulunmaktadır Bir karadeliğe düşen yıldız yoğun bir gel-git etkisiyle karşılaşır Yıldızdan kopan ve milyonlarca derecedeki gaz kütlesi karadelik çevresinde yüksek hızla dolanır39 milyar ışlık yılı uzaklıktaki sönok görünen gökadanın Swift CRT pozisyonları Gökadanın merkezinde parlayan bir radyo kaynağı olduğu ve bunun hala ışık hızıyla genişlediği tespit edildi ( NRAO/CfA/Zauderer) Karadeliğin çevresinde dolanan gazdan hızlı ve manyetik bazı ikili parçacıklar kaçabilir Kaçan bu jetler Dünya?ya kadar ulaşabilirZauderer: ?Kaçan jetler yıldızlararası ortamla etkileşerek radyo emisyonu oluşturur Buna karşılık X-ışınları büyük bir olasılıkla jet üssü yakınlarında ve karadeliğe daha yakın yerlerde ortaya çıkabilir? diyorKaradeliğe önden bakıldığında jetlerin parlaklığı ve enerjisi daha net görülecektir Swift J1644+57′de görülen bu olağandışı enerji akımının nedeni de budurİlk olarak 28 Mart?ta algılanan işaret fişeklerinin, başlangıçta uzakta ve bir yıldızın karadelik etkisiyle ölerek gama ışını patlamasıyla görüldüğü belirtilmişti O zamandan bu yana neredeyse her gün nesneden yüksek enerjili ışıma geliyor Gökbilimcilere göre bunun nedeni güneş benzeri yıldızın gel-gite uğraması30 Mart?ta Zauderer ekibinin gerçekleştirdiği gözlemler gökada merkezinde radyo kaynağı olduğunu gösterdi Bu veriler radyo kaynağının Swift?in belirlediği gökadayla bağlantılı olduğunu ortaya çıkardı alıntı