Lazlar Dil

Dil

Ana madde: Lazca

Lazlar, konuştukları dile Laz Dili , Lazca anlamında "Lazuri Nena" demektedirler Lazca, dünya dil ailesinde Kafkas dillerinin içinde Gürcüce (Acarca), Svanca ve Megrelce gibi Güney Kafkas Dil Grubu'nda yer alıp Zan dili bölümüne mensuptur ve Laz alfabesi ile yazılır Bu diller arasında Lazcaya en yakını Lazların Hıristiyan akrabaları Megrellerin konuştuğu dil olan Megrelcedir Megrelce ile Lazca arasında karşılıklı anlaşma kurulacak kadar ortak kelime vardır Bir Laz ve Megrel rahatlıkla karşılıklı anlaşabilir
Köklü bir sözlü geleneğe sahip Lazca'nın yakın zamana değin yazılı bir dili bulunmamaktaydı Antik Kolhis ve Lazika krallıklarının hüküm sürdüğü dönemlerden günümüze değin zengin sözlü bir edebiyata sahiptiler; destanları, masalları ve şiirleri ancak 19 yüzyılda yazıya dökülebilmeye başlanmıştırLazcaya ilişkin en eski kayıtlar Evliya Çelebi'nin 'Seyahatnamesi'nde geçen Megrelce yazılar ve sözcükler, cümlelerdir
Türkiye nüfus sayımı istatistiklerine göre Lazcayı konuşan kişinin sayısı 1945'te 46987 kişiyken, 1965'te 26007 kişinin anadili Lazca olup 59101 kişi ikinci dili olarak Lazcayı konuşmaktaydı Wolfgang Feurstein'e göre 1983'de 250000[29], Macar etnolog Ildiko Beller Hann'a göre de 250000 kişi Lazca konuşurdu
Lazolog İsmail Avcı Bucaklişi ve Gürcistan Diaspora Bakanlığı[35] ise 500000 olarak [36] vermiştir Gürcistan'da 2,000[37] ila 30000 kişi [38] Lazca'yı anadilleri gibi/olarak konuşmaktadır
2008 Şubatı'nda UNESCO "Tehlikedeki Diller Atlası"nın araştırmasına göre ise Türkiye'de 130 ya da 150000 kişi Lazca konuşmaktadır[39] Bazı araştırmacılara göre Türkiye'de 250000 etnik Laz yaşamakta olup bunların 150000'i[40]Lazcayı kullanmaktadırlar Almanya'da ise tahmin verilere göre 1250[41] kişi Lazcayı kullanmaktadır
Laz Etimolojisi



Etnik bir terim olarak Laz kelimesi, ilk olarak Plinius'un "Naturalis Historia" adlı eserinde geçmekte olup, Procopius'un da belirttiği gibi "Lazlık" birden fazla Kolhis kabilesi tarafından zamanla benimsenmiş bir isim olmalıdır
Evliya Çelebi (1640 yılında), Lazları bir Doğu Kafkas kavmi olan Lezgilerle isim benzerliğinden dolayı karıştırmıştırV Minorsky, Çan kelimesinin Yunanca Sannoi/Tzannoi kelimeleriyle aynı şeyi ifade etiğini (ISLM Laz), Procopius ise Tzani veya Kolhian olarak bilinen halkın artık Lazi olarak adlandırıldığından bahsetmiştir[42]
WED Allen ve N Marr ise başka bir Kolhis kabilesi olan Svanların, Gürcüce Çaneti olan Laz Bölgesi'ne Lazan adını verdiklerini, bu adın La (bölgesel ön takı) + Zan (Lazların eski adı: Tzan, Tsan, Çan) etimolojisine sahip olduğunu belirtmektedir[43]
Strabon'un, Lazların ataları olan Kolhi ve o halkın yaşadığı coğrafyanın adı olan Kolheti kelimelerini eş anlamda kullanması tesadüf olmayabilirMS 7 yüzyılın sonlarında, Kolhis'in Arap işgaline uğraması Lazlar için dönüm noktası olabilecek bir çağın başlangıcı olmuştur Tzani/Çani (i¤i¶) kelimeleri ise Lazilerin (i?i¶Ï), Yunan ve Gürcü kaynaklarında geçen diğer adı olup, Bizans Kültürüne adapte olmuş Lazları ifade etmek için de kullanılmıştır
Bu da tarihte Trabzon'da yaşayan Tzani/Tzannoi ve Tsani/Tsannoi olarak adlandırılan halkın bir Kolhis kavmi olduğunu ve Kolhis'in MS 3 yüztıldan sonraki mirasçısı olan Lazikalı Lazların bölgedeki versiyonu olduğu ispatlamaktadırNitekim bugün Gürcülerin Lazlara Çani, Ermenilerin de "Çen" demesi bunu ispatlamaktadır[44]

Kaynak : Wikipedia