Kafkas Ülkeleri Hakkında Bilgi

Kafkas Ülkeleri Hakkında Bilgi
Kafkas Ülkeleri Hakkında
Kafkas Ülkeleri

AZERBAYCAN CUMHURİYETİ
28 Mayıs 1918′de bağımsızlığına kavuşmuştur
Yüzölçümü : 86400 km2
Nüfusu : 7500000
Başkenti : Bakü

Tarihi
Azerbaycan’ın adı konusunda değişik görüşler bulunmaktadır Burayı (MÖ 323) yöneten komutanlarından Atropates’ten geldiği öylendiği gibi “Od” anlamındaki azer sözcüklerinden geldiğide Belirtilmektedir Ancak, bu yer adının etimolojisi yapılırken, bu bölgede egemenlik Süren Kasar (Hazar) Türkleri’nin ismi de gözönüine alınmalıdır ve kaynaklara göre gerçek payıda büyüktür

Türklerin Azerbaycan’a gelişleri tahminini ve MÖ Saka-îskit döneminde başladığı savunulmaktadır MS 395 te Hun Türkleri Balkanlar’a inerken bir kısmının Kafkaslar yoluyla Anadolu’ya ve Azerbaycan’a sarktıkları bilinmektedir

Selçuklu Türkleri’nin Azerbaycan’da görülmeleri ise 1015-1021 yılları arasındadır Sultan Alpaslan zamanında Azerbaycan’da Türkmenler sayesinde Azerbaycan’ın Türkleşmesi kolay gerçekleşmistir Azerbaycan daha sonra Ilhanilerin egemenliğine girmiş ve bir süre “Altınordu” devletinin hakimeyitinde kalmış, Akkoyunlu ve Kara Koyunlular döneminde Türk nüfusu bakımından en yoğun dönemini yaşamıştır Daha sonra Azerbaycan’da Safeviler, Afşar ve Kaçarlar hükiim sürmüşlerdir

Bundan sonra, sırasıyla Şeki, Gence, Bakü, Derbent, Kuba, Nahcivan, Revan, Tebriz, Urmiye, Erdil Hanlıkları dönemi başlamıştır

Azerbaycan toprakları Rusların egemenliğine girdikten sonra Revan’a ve Karabağ’a Ermeniler yetiştirilmeye başlanılmıştır

Azerbaycan Türkleri 1918-1920′de Kafkasya kurultayını toplamış ve 28 Mayıs 1918′de de ulusal Azerbaycan devletini kurmuşlardır Ancak 1920 de Kafkasya ötesi Sosyalist Sovyet Cumhuriyet-lerine katılmak zorunda kalmış, 30 Eylül 1991 de SSCB çöküşüyle bağımsızlığını yeniden ilan etmiştir

Azeriler Kafkasya bölgesinin en büyük Türk bölümünü oluşturmaktadır Asya’da ve Kafkasya’daki Türk halklannın en okumuş ve kültürlüleridir

Bugüne kadar Kafkaslarda ulusal ve ırksal uyanışın merkezi hep Bakü olmuştur Bu düşüncenin isim babaları Hüseyni Zade Ali, Ağaoğlu Ahmed, Ali Merdem Topçu Beydir

COĞRAFİ KONUMU
Azerbaycan 38°-25 kuzey enlemleri ile 44°-50 doğu boylamları arasındaki coğrafı bölgeye yerleşmiştir Sınırların uzunluğu 3600 km dir Azerbaycan 657 metre deniz seviyesinden yüksektir ve topraklarının % 50 si dağlık alanlardır Dağlık alanlar Büyük Kafkasya, Küçük Kafkasya ve Talış dağlarından meydana gelmektedir En yüksek yeri Tufandağı 4489 metredir Hinal dağı, Delidağı, Kedidağı önemli dağlandır Kur-Aras Ovası en büyük düzlüktür

Azerbaycan iklimi dünyadaki 11 iklim çeşidinden 9 una sahiptir Yıllık ortalama sıcaklığı 10 C’nın üzerindedir En biiyük gölü 17,5 km2 ile Hacıkabul gölüdür Sarısu, Candakar, Açınonur, Büyük Sur ve Göygöldür

Azerbaycan’ın en uzun nehri ise 1364 km Hazar denizine dökülen (Kura) Kür Nehridir Kür’ün bir kolu olan Aras ise 1072km dir

Azerbaycanda, Mingeçevir, Sarsank,Ceyranbatan ve Arapçay barajları bulunmaktadır
Başkenti Bakü’dür Dilleri Batı Oğuzcadır ve %98!i dillerine sahiptir

Demografik Durumu:
1989 yılı verilerine göre Azerbaycan nüfusunun %826′sı ,Azeri Türküdür

Nüfus içindeki yüzdesi
Azeri Türkleri 5805000 826
Ruslar 392300 55
Ermeniler 390500 55
Lezgiler 171000 24
Avar Türkleri 44100 06
Yahudiler 30800 04
Tatar Türkleri 28600 04
Ukraynalılar 32300 04
Gürcüler 14200 02

Ocak 1990 olaylarından sonra ülkede bulunan Ruslar ve Ermeniler’in göçü yoğunlaşmıştırBunun sonucu olarak toplam nüfus içinde Türklerin oranının %90′ı aştığı tahmin edilmektedirDiğer Türk gruplarıda dikkate alındığında Azerbaycan’ın Türk kimliği daha da güçlenmektedir

Toplam nüfusun %621′i 30 yaşın altındadır Nüfusun önemli bir bölümünün genç olması Azerbayacan’a dinamizm kazandırmaktadır

Yaş grubu Toplam nüfustaki payı
0-14 330
15-29 289
30-44 177
45-59 120
60 + 84

Yukarı Karabağ Özerk Bölgesi:
Yüzölçümü: 5500km2
Nüfusu: 295000
Başken: Nahçıvan
Azeri toprağı olan Karabağ bugün Ermeni işkali altındadır ve bir milyom Azeri yurtsuz bırakılmıştır Bu büyük sorun bir an önce çözülmelidir Azeri Türkleri yurtlarına dönmelidir

Siyasal ve Sosyal Yapılanmalar
Azerbaycan’da kendilerini parti olarak adlandıran fakat hukuken böyle bir kimliği olmayan çeşitli partiler mevcutturBunlardan en büyükleri şunlardır:

1-Birlik Partisi
2-Anavatan Partisi
3-Milli Müsavat Partisi : Turancı bir partidir
4-Halk Cephesi : 51 partinin desteklediği bir koalisyon
5-Milli İstiklal Partsi: Milliyetçi ve Türkçüdür
6-Sosyal Demokrat Parti
7-Bağımsız Demokrat Parti
8-Milli Muhabbet Partisi
9-Tövbe Partisi: İran yanlisi
10-Halk partisi
11-Yesiller Partisi

EKONOMİK ve SOSYAL YAPI
1991 de bağımsızlığını aldıktan sonra, özellikle geçiş döneminin ilk yıllarında ekonomik alanda düşüşler olmıış ve para birimi olarak manat’a bağlı kalmıştır Ancak, Azerbaycan verimli tarım arazileri, doğalgaz, petrol ve demir cevheri bakıırnndan zengin kaynaklara sahip bulunmaktadır Ham petrol üretimi 1991 de 12 milyon tona yaklaşmıştır

Doğal gaz üretimi ise 1991 de 11 milyon m3 dur Toplam doğalgaz rezervi 11865 milyar metreküp, petrol rezervlerin de 8 milyar varil olduğu savunulmaktadır Ayrıca, petrokimya, yiyecek, giyim gibi hafif sanayide vardır

Tarım ve Hayvancılık:
Azerbaycan’ın yüzde 7′si tarıma elverişli topraklara sahiptir Bu tarım topraklannın büyük bölümü de Kura ve Aras nehirleri etrafındadır ve ülkede, tarım büyiik ölçüde sulamaya dayanmaktadır Yetiştirilen başlıca ürüııler tahıl, meyva, pamuk, çay, tütün, üzümdür Ayrıca, dut ağacından yılda 5000 ton ipek kozası elde edilmektedir

Azerbaycan tarımında ve ekonomisinde hayvancılığın da önemli yeri bulunmaktadn En son verilere göre Azerbaycan’da 15 milyon sığır, 5 milyon koyun, 30 milyon kümes hayvanı bulunmaktadır

Sanayi:
Azerbaycanda sannyi sektörü net maddi üretimin % 483 (1992 tahmıni) oluşturmaktadır
Ağır Sanayi: Enerji, Metalurji, Makina, îmal, Kimya, Orman Ürünleridir
Hafif Sanayi: Dokuma, dikiş, deri, kürk, kunduradır
Ulaşım: Azerbaycan gelişmiş bir ulaştırma sistemiııe sahiptir
Demiryolu: 2090 km
Kara Ulaştırması: Karayolu 30400 km
Deniz Ulaştırması: Hazar Denizi yoluyla yapılır
Hava ulaştırması: Bakü hava limanından yapılmakta olup İstanbul, Paris, Moskova, Taşkent, Astana, Bişkek, Pekin gibi dünyanm diğer bölgeleriyle bağlantılıdır
Turizm potansiyeli yüksek bir cumhuriyettir Bankacılık ve sigortacılık gelişme süreci göstermektedir
En önemli ihracat gıda ürünleridir Petrol ve petro-kimya ürün-eri de ihracatta önemli yer tutmaktadır
Para birimi, manat’tır

Sosyal yapı: Azerbaycan da Aile bağları çok güçlüdür ve genç nüfusa sahiptir Erkeklerde yaş ortalaması 657, kadınlarınki de 735′dir Ortalama yaşam 699 dur

Eğitim:
Azerbaycanda eğitimin diğer Türk devlet ve topluluk-larına karşı çok ileri olduğu görülür 1991 istatistiki verilere göre 4775 okulda 1503000 öğrenci okumaktadır Bugün okul sayısı 5000′e, öğrenci sayısı 1600000′e ulaşmıştır

Azerbaycan da 6500 kültür tesisi, 4605 adet kütüphane, 125 müze, 125 müzik okulu, 43 halk tiyatro salonu, 3680 kültür evi bulunmaktadır Ve okuma yazma oranı yüzde yüzdür
Bakü-Azerbaycan Devlet Üniversitesi ve buna bağlı Enstitüler bütün bilimsel, teknik, sağlık, sanat kollarını içerir boyutlardadır

Sağlık:
Azerbaycan da sağlık hizmetleri verilirken üçlü bir sistem uygulanmaktadır
1 îlk müdahale sağlık memurlarıyla yapılmakta,
2 Bunların yetersiz kalması halinde hastalar, hastahanelere gönderilmekte,
3 Hastahanelerin yetersizliği durumunda ise hastalar üniversitelerdeki araştırma hastahanelerine yollanmaktadır
Böylece Azerbaycan halkı eşit hiçimde sağlık hizmetlerinden yararlanmaktadır

Sosyal Güvenlik:
Burada sosyal güvenlik ağı maliyetleri oldukça yüksek olup, GSMH % 18′ini tutmaktadır Emeklilik yaşı olarak kadınlarda 55 yaş, erkeklerde ise 60 yaş koşulu aranmaktadır Bugün Azerbaycan Cumhuriyeti ekonomik bağımsızlık kavraınını benimsemiş ve 1991′den sonrada serbest piyasa ekoııomisine geçerek dünyayla bütünleşmek istemiştir

Ayrıca, özel mülkiyete izin verilmiş, borsa yasası çıkarılmış, devlet tahvilleri hazırlanmış, toprak kanunu ile topraksız çiftçiler topraklandırılmıştır Kendi merkez bankasını kurmuş, düzenli bir vergilendirmeyi getirmiş ve ülkeye yabancı sermaye akışını sağlamıştır
Bugün; Azerbaycan Cumhuriyeti Dünya siyasal ve ekonomik yapısı içinde yerini bağımsız bir devlet olarak almıştır

Birleşmiş milletler, Agîk, IMF, gibi kuruluşların da üyesidir
Azerbaycan Cumhuriyeti, kardeş ve dost Türkiye Cumhuriyetiyle ekonomik, sosyal, kültürel ve diğer alanlarda iyi ilişkiler içindedir ve önemli anlaşmalar yapılmıştır

ANS Azerbaycan Özel Televizyonu, TRT-İnt, SARA Azerbaycan Özel Televizyonu Samanyolu TV Türkiye Özel Kanalı vardır