Türkiye'deki Maden Ve Enerji Kaynakları Nelerdir?

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Türkiye'deki Maden ve Enerji Kaynakları Nelerdir - Nerelerden Çıkarılır

A MADENCİLİK
Yerkabugunun farkli derinliklerinden çikarilan ekonomik deger tasiyan mineral ve elementlere maden denir

Türkiye’de madencilik faaliyetleri 1935 yilinda kurulan M

T

A

ile özel sektör tarafindan yürütülmektedir

Türkiye’de çikarilan önemli madenler:
En zengin demir yataklarimiz Divrigi (Sivas) Hekimhan ve Hasançelebi (Malatya) Edremit (Balikesir) Dikili ve Torbali (Izmir) ve Simav (Kütahya) çevresinde bulunmaktadir

Eregli Karabük ve Iskenderun’da demir - çelik fabrikalari bulunmaktadir

Bakır: Ülkemizin en zengin madenlerinden biri olan bakir yataklari çogu kez kursun ve çinko ile birlikte bulunur

En önemli bakir yataklarimiz Karadeniz Bölgesi’nde bulunur

Murgul (Artvin) Küre (Kastamonu) Çayeli (Rize) ve Köprübasi (Giresun) bu bölgedeki baslica yataklardandir

Ayrica Maden (Elazig) ve Ergani (Diyarbakir)'de de bakir yataklari mevcuttur

Krom: Paslanmayan ve çok sert bir maden oldugundan madeni esya yapiminda ve kaplamasinda kullanilir

Krom yataklari alti ana bölgede toplanmistir

• Fethiye Köycegiz Denizli
• Alacakaya (Guleman) (Elazig)
• Bursa Eskisehir
• Adana Kayseri Mersin
• Iskenderun Kahraman Maras Islahiye
• Kopdagi (Dogu Anadolu)

Krom madeni Antalya ve Guleman’daki ferro-krom tesislerinde islenmektedir

Boksit: Alüminyumun hammaddesi olan boksit çok hafif oldugundan uçak sanayiinde otomobil ev elektrik malzemesi yapiminda kullanilir

Boksit yataklari Seydisehir (Konya) Akseki (Antalya) Islahiye (Gazi Antep) ve Milas (Mugla) civarinda bulunur

Buralarda çikarilan boksit Seydisehir alüminyum tesislerinde islenmektedir

Bor Mineralleri: Ülkemiz bor rezervi bakimindan Dünya’nin en zengin yataklarina sahiptir

Bu nedenle bor madeninin çogu ihraç edilmektedir

Bor madeninden elde edilen boraks ve asit borik nükleer alanda jet ve roket yakitinda katki maddesi olarak ayrica sabun tekstil cam kâgit sanayii vb alanlarda kullanilir

Bor mineralleri Balikesir Susurluk Bigadiç çevresi ile Kütahya Emet ve Eskisehir çevresinde çikarilir

Çikarilan mineraller Bandirma’daki tesislerde islenir

Kükürt: Kükürt gübre kimya ve boya sanayiinde kullanilir

Ayrica kauçugun islenmesinde ve sülfirik asit üretiminde de kullanilir

Ülkemizde kükürt yataklari Keçiborlu (Isparta) ve Milas (Mugla) çevresinde bulunmaktadir

Zımpara Taşı: Çesitli kesici torpüleyici ve silici aletlerin yapiminda kullanilan zimpara tasi yönünden ülkemiz çok zengindir

Tire (Izmir) Manisa Söke (Aydin) Milas (Mugla) ve Tavas (Denizli) da çikarilir

Barit: Suda erimeyen bir maden oldugundan boya deri kimya cam ve kauçuk sanayiinde kullanilir

Ülkemiz barit yataklari bakimindan zengin sayilir

Antalya Mus Gazi Antep ve Eskisehir çevresinde barit yataklari bulunmaktadir

Tuz: Türkiye tuz yataklari bakimindan son derece zengindir

Kaya tuzu yataklari üçüncü jeolojik zamanda kapali göl havzalarinda sularin buharlasmasi ile olusmustur

Son yillarda tuz üretimimiz üç kat artmistir

Türkiye’deki tuz üretiminin çogu Tuz Gölü ile Izmir Çamalti tuzlasindan saglanir

Kaya tuzu yataklari Çankiri Kars Igdir ve Nevsehir çevresinde bulunmaktadir

Civa: Tek sivi madendir

Zirai ilaç yapiminda kâgit sanayiinde suni gübre üretiminde ve boya sanayiinde kullanilir

Türkiye’de Sarayönü (Konya) Ödemis (Izmir) Manisa ve Usak çevresinde çikarilmaktadir

Kursun - Çinko: Genelde kursun ve çinko bir arada bulunur

Ülkemizde Keban (Elazig) ve Kayseri çevresinde kursun-çinko yataklari vardir

Lületaşı: Eskisehir çevresinde çikarilir ve islenir

Süs esyasi yapiminda kullanilir

Oltutaşı: Erzurumun Oltu ilçesinde çikarilir ve islenir

Süs esyasi yapiminda kullanilir

Fosfat: Gübre hammaddesi olarak kullanilan fosfat ihtiyacimizi karsilamaz

Fas Tunus ve Cezayir’de yaygin olarak görülür ve daha çok bu ülkelerden ithal edilir

Türkiye’deki en zengin fosfat yataklari Mazidagi (Mardin) Adiyaman Bingöl ve Bitlis’te bulunmaktadir

Manganez: Çelige sertlik kazandirmak ve direncini artirmak için kullanilir

Usak Afyon Mugla Adana Erzincan Artvin ve Trabzon çevresinde manganez yataklari bulunur

Ihtiyaci karsilamaz

Bu nedenle ithal edilir

Mermer: Ülkemiz mermer bakimindan zengindir

Afyon Kütahya Marmara Adasi Kirsehir Tokat ve Izmir çevresinde çikarilir

Yurt disina ihracati yapilir

Volfram (Tungsten): Çok sert olmasi nedeniyle özel sanayi çeligi olarak kullanilir

Demiryolu is makineleri uçak ve gemi yapimi yaninda ampüllerde enerjiyi isiga çevirmede kullanilir

Bursa Uludag’da çikarilip isletilmektedir

Fakat son yillarda üretimi durmustur

Asbest (Amyant): 14 bin °C sicakliga dayanir

Isiya dayanikli araç ve gereç yapiminda kullanilir

Konserojen madde bulundurmasi nedeniyle kullanimi sinirlandirilmistir

Eskisehir Bursa Erzincan Hatay Kars Agri Malatya Sivas Iskenderun Usak ve Konya’da çikarilir

B ENERJI KAYNAKLARI
Taşkömürü: Birinci jeolojik zamanda olusmus organik tortul kayaçlardandir

Ülkemiz ise genelde üçüncü zamanda karalastigindan dolayi taskömürü yataklari bakimindan fazla zengin sayilmaz

Türkiye’de Zonguldak Amasra Eregli arasindaki sahada çikarilir

Demir - çelik sanayiinde enerji kaynagi olarak tüketildiginden Karabük ve Eregli demir - çelik fabrikalari buraya kurulmustur

Linyit: Türkiye genelde üçüncü jeolojik devirde olustugundan linyit en zengin enerji kaynaklarimizdan biridir

Bütün bölgelerde linyit rezervi bulunmaktadir

Taskömürüne göre kalorisi daha azdir

Ancak yaygin oldugundan enerji ihtiyacimizin en önemli kismini karsilamaktadir

Linyit yataklari Afsin Elbistan (K

Maras) Tavsanli Seyitömer (Kütahya) Soma (Manisa) Yatagan (Mugla) Saray (Tekirdag) Askale (Erzurum) Aydin Amasya ve Yozgat çevresinde bulunmaktadir

Linyitten elektrik enerjisi elde eden termik santrallerimiz Soma Tunçbilek Seyitömer Afsin - Elbistan Yatagan ve Orhaneli termik santralleridir

Petrol: Günümüzün en önemli enerji kaynaklarindan biri petroldür

Petrol ulasim araçlarinda yakit olarak ve plastik gübre boya gibi çok degisik sanayilerde kullanilir

Türkiye’deki petrol yataklari fazla zengin sayilmaz

Ihtiyacimizin % 90'nina yakinini ithal etmekteyiz

Petrol yataklarimizin % 98'i G

Dogu Anadolu Bölgesi’nde bulunur

Petrol Raman Garzan Kurtalan Adiyaman ve Mardin çevresinde çikarilmaktadir

Ülkemizde çikarilan ve ithal edilen petrol Orta Anadolu (Kirikkale) Aliaga (Izmir) Atas (Mersin) Ipras (Izmit) ve Batman rafinerilerinde islenmektedir

Dogal gaz: Ülkemiz dogal gaz yataklari bakimindan zengin degildir

Su anda sadece Trakya’da Hamitabat ve Güneydogu Anadolu’da Mardin - Çamurlu sahasinda üretim yapilmaktadir

Hamitabat’tan çikarilan dogal gazdan ayni yerde elektrik enerjisi üretilir

Dogalgaz ihtiyacimizin önemli bir kismi Rusya Federasyonu ve Cezayir’den ithal edilmektedir

Su Gücü (Hidroelektrik enerjisi): Barajlardaki suyun elektrik üreten santralleri çalistirmasi ile olusan enerjiye hidroelektrik enerjisi denir

Türkiye’de elektrik ihtiyacinin % 40 lik kismi hidroelektrik santrallerden elde edilmektedir

Keban Karakaya Atatürk Hirfanli Seyhan Kemer ve Demirköprü gibi birçok baraj elektrik ihtiyacimizi karsilamaktadir

Disariya akintisi olan bazi göllerimiz tabii baraj özelligindedir

Bunlardan elektrik üretilir

Baslicalari Hazar Çildir Tortum ve Kovada gölleridir

Rüzgâr Gücü: Ülkemizde eskiden yel degirmenlerinde ve yelkenli gemilerde kullanilmistir

Fakat elektrik ve petrol enerjisinin devreye girmesiyle kullanim alani çok azalmistir

Jeotermal Enerji: Jeotermal enerji yer altindaki sicak sulardan ya da su buharindan elde edilir

Türkiye yakin bir jeolojik devirde olustugundan ve genç kivrim daglari kusaginda bulundugundan dolayi fay hatlari ve fay kaynaklari oldukça yaygindir

Özellikle Ege Bölgesi’ndeki Germencik (Aydin) Balçova (Izmir) Sandikli (Afyon) ve Sarayköy (Denizli) civarinda sicak su kaynaklari bulunmaktadir

Su anda sadece Sarayköy (Denizli) de elektrik enerjisi üreten jeotermal santral bulunmaktadir

Radyoaktif Mineraller: Radyoaktif mineraller nükleer enerji üretiminde kullanilir

Uranyum ve toryum gibi radyoaktif maddelerin parçalanmasiyla enerji elde edilir

Ülkemizde Aydin Usak Manisa Çanakkale ve Yozgat yörelerinde uranyum Eskisehir çevresinde toryum yataklari tespit edilmistir

Fakat su anda ülkemizde radyoaktif maddelerden nükleer enerji üretimi yapilmamaktadir

Güneş Enerjisi: Türkiye ve özellikle güney bölgelerimiz Günes enerjisinden iyi yararlanabilecek bir konuma sahiptir

Bu enerjiden en çok su isitmada faydalanilir

Ayrica sera isitmasinda su pompasi çalistirilmasinda bazi elektronik aletlerin çalistirilmasinda vs

Günes enerjisi kullanilmaktadir

Alıntı

08-20-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye'deki Maden Ve Enerji Kaynakları Nelerdir? Türkiye'deki Maden ve Enerji Kaynakları Nelerdir - Nerelerden Çıkarılır A MADENCİLİK Yerkabugunun farkli derinliklerinden çikarilan ekonomik deger tasiyan mineral ve elementlere maden denir Türkiye’de madencilik faaliyetleri 1935 yilinda kurulan MTA ile özel sektör tarafindan yürütülmektedir Türkiye’de çikarilan önemli madenler: En zengin demir yataklarimiz Divrigi (Sivas) Hekimhan ve Hasançelebi (Malatya) Edremit (Balikesir) Dikili ve Torbali (Izmir) ve Simav (Kütahya) çevresinde bulunmaktadir Eregli Karabük ve Iskenderun’da demir - çelik fabrikalari bulunmaktadir Bakır: Ülkemizin en zengin madenlerinden biri olan bakir yataklari çogu kez kursun ve çinko ile birlikte bulunur En önemli bakir yataklarimiz Karadeniz Bölgesi’nde bulunur Murgul (Artvin) Küre (Kastamonu) Çayeli (Rize) ve Köprübasi (Giresun) bu bölgedeki baslica yataklardandir Ayrica Maden (Elazig) ve Ergani (Diyarbakir)'de de bakir yataklari mevcuttur Krom: Paslanmayan ve çok sert bir maden oldugundan madeni esya yapiminda ve kaplamasinda kullanilir Krom yataklari alti ana bölgede toplanmistir • Fethiye Köycegiz Denizli • Alacakaya (Guleman) (Elazig) • Bursa Eskisehir • Adana Kayseri Mersin • Iskenderun Kahraman Maras Islahiye • Kopdagi (Dogu Anadolu) Krom madeni Antalya ve Guleman’daki ferro-krom tesislerinde islenmektedir Boksit: Alüminyumun hammaddesi olan boksit çok hafif oldugundan uçak sanayiinde otomobil ev elektrik malzemesi yapiminda kullanilir Boksit yataklari Seydisehir (Konya) Akseki (Antalya) Islahiye (Gazi Antep) ve Milas (Mugla) civarinda bulunur Buralarda çikarilan boksit Seydisehir alüminyum tesislerinde islenmektedir Bor Mineralleri: Ülkemiz bor rezervi bakimindan Dünya’nin en zengin yataklarina sahiptir Bu nedenle bor madeninin çogu ihraç edilmektedir Bor madeninden elde edilen boraks ve asit borik nükleer alanda jet ve roket yakitinda katki maddesi olarak ayrica sabun tekstil cam kâgit sanayii vb alanlarda kullanilir Bor mineralleri Balikesir Susurluk Bigadiç çevresi ile Kütahya Emet ve Eskisehir çevresinde çikarilir Çikarilan mineraller Bandirma’daki tesislerde islenir Kükürt: Kükürt gübre kimya ve boya sanayiinde kullanilir Ayrica kauçugun islenmesinde ve sülfirik asit üretiminde de kullanilir Ülkemizde kükürt yataklari Keçiborlu (Isparta) ve Milas (Mugla) çevresinde bulunmaktadir Zımpara Taşı: Çesitli kesici torpüleyici ve silici aletlerin yapiminda kullanilan zimpara tasi yönünden ülkemiz çok zengindir Tire (Izmir) Manisa Söke (Aydin) Milas (Mugla) ve Tavas (Denizli) da çikarilir Barit: Suda erimeyen bir maden oldugundan boya deri kimya cam ve kauçuk sanayiinde kullanilir Ülkemiz barit yataklari bakimindan zengin sayilir Antalya Mus Gazi Antep ve Eskisehir çevresinde barit yataklari bulunmaktadir Tuz: Türkiye tuz yataklari bakimindan son derece zengindir Kaya tuzu yataklari üçüncü jeolojik zamanda kapali göl havzalarinda sularin buharlasmasi ile olusmustur Son yillarda tuz üretimimiz üç kat artmistir Türkiye’deki tuz üretiminin çogu Tuz Gölü ile Izmir Çamalti tuzlasindan saglanir Kaya tuzu yataklari Çankiri Kars Igdir ve Nevsehir çevresinde bulunmaktadir Civa: Tek sivi madendir Zirai ilaç yapiminda kâgit sanayiinde suni gübre üretiminde ve boya sanayiinde kullanilir Türkiye’de Sarayönü (Konya) Ödemis (Izmir) Manisa ve Usak çevresinde çikarilmaktadir Kursun - Çinko: Genelde kursun ve çinko bir arada bulunur Ülkemizde Keban (Elazig) ve Kayseri çevresinde kursun-çinko yataklari vardir Lületaşı: Eskisehir çevresinde çikarilir ve islenir Süs esyasi yapiminda kullanilir Oltutaşı: Erzurumun Oltu ilçesinde çikarilir ve islenir Süs esyasi yapiminda kullanilir Fosfat: Gübre hammaddesi olarak kullanilan fosfat ihtiyacimizi karsilamaz Fas Tunus ve Cezayir’de yaygin olarak görülür ve daha çok bu ülkelerden ithal edilir Türkiye’deki en zengin fosfat yataklari Mazidagi (Mardin) Adiyaman Bingöl ve Bitlis’te bulunmaktadir Manganez: Çelige sertlik kazandirmak ve direncini artirmak için kullanilir Usak Afyon Mugla Adana Erzincan Artvin ve Trabzon çevresinde manganez yataklari bulunur Ihtiyaci karsilamaz Bu nedenle ithal edilir Mermer: Ülkemiz mermer bakimindan zengindir Afyon Kütahya Marmara Adasi Kirsehir Tokat ve Izmir çevresinde çikarilir Yurt disina ihracati yapilir Volfram (Tungsten): Çok sert olmasi nedeniyle özel sanayi çeligi olarak kullanilir Demiryolu is makineleri uçak ve gemi yapimi yaninda ampüllerde enerjiyi isiga çevirmede kullanilir Bursa Uludag’da çikarilip isletilmektedir Fakat son yillarda üretimi durmustur Asbest (Amyant): 14 bin °C sicakliga dayanir Isiya dayanikli araç ve gereç yapiminda kullanilir Konserojen madde bulundurmasi nedeniyle kullanimi sinirlandirilmistir Eskisehir Bursa Erzincan Hatay Kars Agri Malatya Sivas Iskenderun Usak ve Konya’da çikarilir B ENERJI KAYNAKLARI Taşkömürü: Birinci jeolojik zamanda olusmus organik tortul kayaçlardandir Ülkemiz ise genelde üçüncü zamanda karalastigindan dolayi taskömürü yataklari bakimindan fazla zengin sayilmaz Türkiye’de Zonguldak Amasra Eregli arasindaki sahada çikarilir Demir - çelik sanayiinde enerji kaynagi olarak tüketildiginden Karabük ve Eregli demir - çelik fabrikalari buraya kurulmustur Linyit: Türkiye genelde üçüncü jeolojik devirde olustugundan linyit en zengin enerji kaynaklarimizdan biridir Bütün bölgelerde linyit rezervi bulunmaktadir Taskömürüne göre kalorisi daha azdir Ancak yaygin oldugundan enerji ihtiyacimizin en önemli kismini karsilamaktadir Linyit yataklari Afsin Elbistan (K Maras) Tavsanli Seyitömer (Kütahya) Soma (Manisa) Yatagan (Mugla) Saray (Tekirdag) Askale (Erzurum) Aydin Amasya ve Yozgat çevresinde bulunmaktadir Linyitten elektrik enerjisi elde eden termik santrallerimiz Soma Tunçbilek Seyitömer Afsin - Elbistan Yatagan ve Orhaneli termik santralleridir Petrol: Günümüzün en önemli enerji kaynaklarindan biri petroldür Petrol ulasim araçlarinda yakit olarak ve plastik gübre boya gibi çok degisik sanayilerde kullanilir Türkiye’deki petrol yataklari fazla zengin sayilmaz Ihtiyacimizin % 90'nina yakinini ithal etmekteyiz Petrol yataklarimizin % 98'i G Dogu Anadolu Bölgesi’nde bulunur Petrol Raman Garzan Kurtalan Adiyaman ve Mardin çevresinde çikarilmaktadir Ülkemizde çikarilan ve ithal edilen petrol Orta Anadolu (Kirikkale) Aliaga (Izmir) Atas (Mersin) Ipras (Izmit) ve Batman rafinerilerinde islenmektedir Dogal gaz: Ülkemiz dogal gaz yataklari bakimindan zengin degildir Su anda sadece Trakya’da Hamitabat ve Güneydogu Anadolu’da Mardin - Çamurlu sahasinda üretim yapilmaktadir Hamitabat’tan çikarilan dogal gazdan ayni yerde elektrik enerjisi üretilir Dogalgaz ihtiyacimizin önemli bir kismi Rusya Federasyonu ve Cezayir’den ithal edilmektedir Su Gücü (Hidroelektrik enerjisi): Barajlardaki suyun elektrik üreten santralleri çalistirmasi ile olusan enerjiye hidroelektrik enerjisi denir Türkiye’de elektrik ihtiyacinin % 40 lik kismi hidroelektrik santrallerden elde edilmektedir Keban Karakaya Atatürk Hirfanli Seyhan Kemer ve Demirköprü gibi birçok baraj elektrik ihtiyacimizi karsilamaktadir Disariya akintisi olan bazi göllerimiz tabii baraj özelligindedir Bunlardan elektrik üretilir Baslicalari Hazar Çildir Tortum ve Kovada gölleridir Rüzgâr Gücü: Ülkemizde eskiden yel degirmenlerinde ve yelkenli gemilerde kullanilmistir Fakat elektrik ve petrol enerjisinin devreye girmesiyle kullanim alani çok azalmistir Jeotermal Enerji: Jeotermal enerji yer altindaki sicak sulardan ya da su buharindan elde edilir Türkiye yakin bir jeolojik devirde olustugundan ve genç kivrim daglari kusaginda bulundugundan dolayi fay hatlari ve fay kaynaklari oldukça yaygindir Özellikle Ege Bölgesi’ndeki Germencik (Aydin) Balçova (Izmir) Sandikli (Afyon) ve Sarayköy (Denizli) civarinda sicak su kaynaklari bulunmaktadir Su anda sadece Sarayköy (Denizli) de elektrik enerjisi üreten jeotermal santral bulunmaktadir Radyoaktif Mineraller: Radyoaktif mineraller nükleer enerji üretiminde kullanilir Uranyum ve toryum gibi radyoaktif maddelerin parçalanmasiyla enerji elde edilir Ülkemizde Aydin Usak Manisa Çanakkale ve Yozgat yörelerinde uranyum Eskisehir çevresinde toryum yataklari tespit edilmistir Fakat su anda ülkemizde radyoaktif maddelerden nükleer enerji üretimi yapilmamaktadir Güneş Enerjisi: Türkiye ve özellikle güney bölgelerimiz Günes enerjisinden iyi yararlanabilecek bir konuma sahiptir Bu enerjiden en çok su isitmada faydalanilir Ayrica sera isitmasinda su pompasi çalistirilmasinda bazi elektronik aletlerin çalistirilmasinda vs Günes enerjisi kullanilmaktadir Alıntı