Yahudi Kültürü - Yahudi Bayramları - Yahudi Yemekleri

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-20-2012

Müzik

Her toplumda olduğu gibi, Yahudiler de kendilerine has müzikleri vardır

Sitemizin bu alt bölümünde, Yahudi toplumunun çeşitli ezgilerinden açıklamalı örnekler var

İleride ayrıntılı olarak değineceğimiz bu müzik türlerinden sadece üçünden birer kısa alıntıyı bugün dinleyebilirsiniz

Bunlar,
A) Genellikle doğu Avrupa Yahudilerinin 19

Yüzyılda geliştirdikleri ve son yıllarda özellikle ABD ve Almanya'da yeniden büyük beğeni kazanmış olan Klezmer Müziği :
Kapelye Grubu'ndan "Moldavian Hora"

B) İspanya kökenli Yahudilerin, 500 yıl önce sığındıkları Türkiye gibi ülkelerde geliştirdikleri Sefarad Müziği :
Donna Gerassi ve Bienvenida Aguado'nun seslendirdiği "Por los caminos de Sirkiji" - "Sirkeci'nin Sokakları"

C) Sinagog'da söylenen dini bir şarkının, çağdaş Caz yorumu :
Ben Sidran Grubu'ndan "Oseh Shalom"

Mizah

Fıkra - Karikatür

YAHUDİ FIKRALARI

"Sinagoga gitme alışkanlığı" üzerine

Gerçek "Yahudi fıkraları", kimilerimizin zaman zaman duyageldiği ve başkişilerinin "Mişon-Salamon-Rebeka" olduğu, bu toplumu aşağılayıcı gülünç öykülerden bir hayli uzaktır

Zira onlar kendilerinin değil, Yahudi düşmanlarının ürünleridir! Ancak şurası kesindir ki, yüzyıllar boyunca hor görülmüş ve çeşitli kıyımlara uğramış olan bu halk kesimi, üretmiş olduğu fıkralarda bir yandan kendi yaşam tarzının özeleştirisini yapmakta, beri yandan onun "hor görülme" nedenlerini işleyerek Yahudi düşmanlığını da ince bir mizah anlayışı ile eleştirmektedir

Bugün, sinagoga gitme alışkanlığına değinen birkaç hiciv örneği görelim:

Herkes sığar mı?
Kutsal Şabat akşamını küçük bir Polonyalı ştetl'de geçiren gezgin tüccar Schmuel Roditzki, sinagogun kapısında rastladığı şammas'a sorar:

- "Sinagogunuz ne kadar da küçük! Cemaatinizin tümü Şabat duasına katılamaz ki!"

Şammasın yanıtı çok yalındır:

- "Cemaatimizin tümü Şabat duasına katılsaydı, katılamazdı

Ancak cemaatimizin tümü Şabat duasına katılmadığı için, tümü katılabiliyor

"

Gelenek
Schmuel Roditzki ise, duaya katılır

Bir de görür ki, "Şema" duası okunduğunda, cemaatin bir bölümü ayağa kalkıyor, diğer bölümü oturduğu yerde kalıyor

Oturanlar, ayakta duranlara oturmalarını telkin ediyor, ayaktakiler ise oturanlara kalkmalarını emrediyor

Schmuel şaşırıp, dua sonrasında hahama giderek sorar:
- "Sizin ştetl'de Şema'da oturmak özel bir gelenek midir?"
- "Hayır, değildir!"
- "Peki, o zaman oturakalanlar, ayaktakilere neden bağırdı ki, ayağa kalkmak gelenekse??? "
- "Aslında o da bizde gelenek değildir!"
- "O halde gelenek
nedir sizde?"
- "Tartışmak

!"

Kuvvetli hafıza
Ardından Schmuel duaları okumuş olan hazan'a döner:

- "Sizi yıllar önce Kronischek'te de dinlemiştim, Kantor

Sesiniz halen
de çok güzel!
Ayrıca hafızanıza da
hayran kaldım

"

- "Çok sağolun

Ancak pek anlayamadım; hafızam mı
dediniz?"

- "Evet, evet

Sanırım sekiz-dokuz yıl önceydi - Kronischek'teki
Şabat duasını o güzel sesinizle okurken, aynı yerlerde
aynı hataları yapmıştınız!"

08-20-2012	#4
Prof. Dr. Sinsi	Yahudi Kültürü - Yahudi Bayramları - Yahudi Yemekleri Müzik Her toplumda olduğu gibi, Yahudiler de kendilerine has müzikleri vardır Sitemizin bu alt bölümünde, Yahudi toplumunun çeşitli ezgilerinden açıklamalı örnekler var İleride ayrıntılı olarak değineceğimiz bu müzik türlerinden sadece üçünden birer kısa alıntıyı bugün dinleyebilirsiniz Bunlar, A) Genellikle doğu Avrupa Yahudilerinin 19 Yüzyılda geliştirdikleri ve son yıllarda özellikle ABD ve Almanya'da yeniden büyük beğeni kazanmış olan Klezmer Müziği : Kapelye Grubu'ndan "Moldavian Hora" B) İspanya kökenli Yahudilerin, 500 yıl önce sığındıkları Türkiye gibi ülkelerde geliştirdikleri Sefarad Müziği : Donna Gerassi ve Bienvenida Aguado'nun seslendirdiği "Por los caminos de Sirkiji" - "Sirkeci'nin Sokakları" C) Sinagog'da söylenen dini bir şarkının, çağdaş Caz yorumu : Ben Sidran Grubu'ndan "Oseh Shalom" Mizah Fıkra - Karikatür YAHUDİ FIKRALARI "Sinagoga gitme alışkanlığı" üzerine Gerçek "Yahudi fıkraları", kimilerimizin zaman zaman duyageldiği ve başkişilerinin "Mişon-Salamon-Rebeka" olduğu, bu toplumu aşağılayıcı gülünç öykülerden bir hayli uzaktır Zira onlar kendilerinin değil, Yahudi düşmanlarının ürünleridir! Ancak şurası kesindir ki, yüzyıllar boyunca hor görülmüş ve çeşitli kıyımlara uğramış olan bu halk kesimi, üretmiş olduğu fıkralarda bir yandan kendi yaşam tarzının özeleştirisini yapmakta, beri yandan onun "hor görülme" nedenlerini işleyerek Yahudi düşmanlığını da ince bir mizah anlayışı ile eleştirmektedir Bugün, sinagoga gitme alışkanlığına değinen birkaç hiciv örneği görelim: Herkes sığar mı? Kutsal Şabat akşamını küçük bir Polonyalı ştetl'de geçiren gezgin tüccar Schmuel Roditzki, sinagogun kapısında rastladığı şammas'a sorar: - "Sinagogunuz ne kadar da küçük! Cemaatinizin tümü Şabat duasına katılamaz ki!" Şammasın yanıtı çok yalındır: - "Cemaatimizin tümü Şabat duasına katılsaydı, katılamazdı Ancak cemaatimizin tümü Şabat duasına katılmadığı için, tümü katılabiliyor" Gelenek Schmuel Roditzki ise, duaya katılır Bir de görür ki, "Şema" duası okunduğunda, cemaatin bir bölümü ayağa kalkıyor, diğer bölümü oturduğu yerde kalıyor Oturanlar, ayakta duranlara oturmalarını telkin ediyor, ayaktakiler ise oturanlara kalkmalarını emrediyor Schmuel şaşırıp, dua sonrasında hahama giderek sorar: - "Sizin ştetl'de Şema'da oturmak özel bir gelenek midir?" - "Hayır, değildir!" - "Peki, o zaman oturakalanlar, ayaktakilere neden bağırdı ki, ayağa kalkmak gelenekse??? " - "Aslında o da bizde gelenek değildir!" - "O halde gelenek nedir sizde?" - "Tartışmak!" Kuvvetli hafıza Ardından Schmuel duaları okumuş olan hazan'a döner: - "Sizi yıllar önce Kronischek'te de dinlemiştim, Kantor Sesiniz halen de çok güzel! Ayrıca hafızanıza da hayran kaldım" - "Çok sağolun Ancak pek anlayamadım; hafızam mı dediniz?" - "Evet, evet Sanırım sekiz-dokuz yıl önceydi - Kronischek'teki Şabat duasını o güzel sesinizle okurken, aynı yerlerde aynı hataları yapmıştınız!"