Denizli İli Tarih

Tarih
Denizli şehri ilk defa, bugün şehir 6 km kuzeyinde, Eskihisar Köyü civarında, Milattan önce 261 - 245 yılları arasında, Suriye Kralı ikinci Antiokhos tarafından kurulmuştur II Antiokhos kente karısı Laodikeia'nin adını vermiştir Laodike'nin kenti anlamına gelen "Laodikeia" adını alan kent, M S 7 yüzyılda büyük bir depremle yıkılınca, kent bugünkü Kaleiçi mevkiine taşınmıştır Türkler Denizli havalisini zapt ettikten sonra, kenti "Ladik" adıyla anmışlardır (Bkz: wwwpamukkaleedutr/laodikeia Laodikeia Kazıları)
Denizli adına, tarihi kaynaklarda başka başka isimler olarak rastlamaktayız Selçuklu kayıtları ve Denizli mahkemesi seciye sicilleri Ladik ismini vermektedir İbni Batuta'nın seyahatnamesinde Tunguzlu denilmektedir Mesalikullebsar'da da Tunguzlu olarak kaydedilmiştir
Timurlenk'in zafernamesini yazan, Şerafettin Zemdi Tenguzlug ve Tonguzlug gibi iki isimden bahsetmektedir Tensiz kelimesi eski Türkçe'de Deniz demektir Tunguzlu ise bugünkü imlasıyla Denizli demektir Netice olarak Denizli adı, Tenguzlu ve Tunguzlu kelimelerinin zamanla ağızdan ağıza, Denizli kelimesi haline gelmesinden bugünkü şeklini almıştır




Ankara


Kırklareli


Edirne


Tekirdağ


Çanakkale


Balıkesir


Bursa


Yalova


İstanbul


Kocaeli


Sakarya


Düzce


Zonguldak


Bolu


Bilecik


Eskişehir


Kütahya


Manisa


İzmir


Aydın


Muğla


Denizli


Burdur


Uşak


Afyon


Isparta


Antalya


Konya


Mersin


Karaman


Aksaray


Kırşehir


Kırıkkale


Çankırı


Karabük


Bartın


Kastamonu


Sinop


Çorum


Yozgat


Nevşehir


Niğde


Adana


Hatay


Osmaniye


K Maraş


Kayseri


Sivas


Tokat


Amasya


Samsun


Ordu


Giresun


Erzincan


Malatya


Gaziantep


Kilis


Şanlıurfa


Adıyaman


Gümüşhane


Trabzon


Rize


Bayburt


Erzurum


Artvin


Ardahan


Kars


Ağrı


Iğdır


Tunceli


Elazığ


Diyarbakır


Mardin


Batman


Siirt


Şırnak


Bitlis


Bingöl


Muş


Van


Hakkari





İlk Fetihler




Üçler Belediyesi, Denizli


Denizli ve havalisinde Türkler ilk defa 1070 yılında görüldüler Afşin Bey bütün Anadolu'yu kastettikten sonra Laodikya'yı yağma ederek, Honaz'ı zaptetmiştir 1071 yılından sonra Denizli ve çevresi Kutalmışoğlu Süleyman Şah'in mahiyetindeki beyler tarafından fethedilmiştir
1097 yılında Bizans İmparatoru Aleksis Komnenos, Yuannis Dukas'ı Batı Anadolu'nun fethi için görevlendirdikten sonra bu yöre Bizanslılar'ın eline geçti Bu sırada Türk kuvvetleri Orta Anadolu'da bulunuyordu Bizanslıların elinde kısa bir süre kalan bu güzel beldemiz 1102 yılında yeniden Kılıçarslan tarafından zapt edilmiştir Bu tarihten sonra Türk kuvvetleri Alp Arslan'ın komutasında Bizans topraklarına sürekli akınlar yapıyordu 1119 yılında Bizanslılar, büyük bir ordu ile Denizli ve havalisine saldırdılar Bu bölgede az sayıda Türk kuvveti bulunduran 'Alparslan' önderliğindeki Türkler, bu yöreyi terketmek zorunda kalmıştır Ertesi yıl tekrar gelen Bizanslılar Uluborlu taraflarına kadar istila ettiler 1147 yılında IIHaçlı Ordusu Fransız Kralı VII Lui'nin komutasında, Ege Bölgesi'nden güneye doğru hareket ederek, Denizli civarını işgal etmiştir Buradan Antalya istikametine hareket eden Haçlı Ordusu'nun öncü birlikleri, Acıpayam Ovası'nı geçtikten sonra, ordunun ağırlıkları ve artçı birlikleri aynı yolu takip ederek, Kazıkbeli'nden geçmek için hareket etmişlerdi Fakat orada yapılan çetin gerilla savaşlarında Haçlı Ordusu çok büyük kayıp vermiştir
1177 yılında Bizans İmparatoru Manuel Komnenos, Selçuklu topraklarına yeni bir sefer düzenleyerek Laodikya ve civarını yağma edip İstanbul'a dönmüştür Ertesi yıl Türkler Laodikya'ya gelerek şehri zaptetmişlerdir Manuel Komnenos 1176 yılında büyük bir ordu ile Laodikya ve Honaz civarını geri almışsa da Selçuklular'la yaptığı savaşta yenilmiştir Bu savaşa Miryokefalon Savaşı adı verilmektedir ve Çivril- Gümüşsu (Homa) yakınlarında Düzbel geçidi ve çevresinde gerçekleşmiştir II Kılıçarslan bu savaştan sonra sınırlarını genişleterek Bizans topraklarına akınlar düzenlemiştir Selçuklular, Atabey komutasında yapılan bu akınlardan büyük ganimetler elde ediyordu Bizanslılar Atabey komutasındaki bu orduyu Sarayköy yakınlarında pusu kurarak mağlup ettiler Bu savaşta Atabey şehit oldu
Bu tarihlerden sonra Denizli ilinin doğu kısımlarına Türkler yerleşmeye başladı Böylece Türk akıncıları, Küçük Menderes Vadisi'ne kadar ilerleme fırsatını bulmuşlardır 1190 yılında II Haçlı Ordusu Laodikya'ya gelmiştir Haçlı Ordusu Komutanı Frederick Barbarossa, Bizanslılar tarafından sevinçle karşılanmıştır Buraya yerleşmiş olan Türk boyları, çadırlarını bırakarak dağlara çekilmişler ve Haçlı ordusuna karşı ani baskınlar düzenlemişlerdir Denizli ve havalisi, takriben 13 asrın ilk yıllarında Gıyaseddin Keyhüsrev tarafından 4 defa fethedilmiştir Diğer bir rivayete göre, Laodikyalılar tarafından bir Türk kervanının soyulması üzerine, Selçuklu beylerinden Mehmet ve Servet beylerin komutasında bir Selçuklu ordusu, Laodikya ordusunu yenmiş ve haraç olarak bu bölgeyi antlaşma ile almıştır
Diğer bir rivayet ise şudur: 12 yüzyıl sonlarında Bizanslıların Burdur'a kadar ilerlemeleri üzerine Konya Sultanı Osman ve Hüsamettin beyleri bu bölgeye göndermiştir Osman Bey, Acıpayam Ovası'nı, Hüsamettin Bey de, Çal taraflarını zaptetmişlerdir Denizli ve havalisinin Selçuklulara bağlı bir beylik halinde teşekkülü, Selçuklu hükümdarı Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında, 1207 yılında olmuştur 1209 yılında İznik'i başkent yapan Teodor Laskaris ile Selçuklular'ın arası açılmıştır Gıyaseddin Keyhüsrev, Laskaris'ten, Aleksios'un tahtına iadesini isteyince, İznik Devleti ile Selçuklular, Denizli'nin batısında Alaşehir ile Antiokya arasında savaşa tutuştular İlk seferde savaşı kazanan Türkler yağmaya dalınca hücuma gecen Rum askerleri, Gıyasettin Keyhüsrev'i şehit ettiler Böylece savaşın sonunda galip gelen Bizanslılar, Batı Anadolu'ya bir süre hakim oldular Selçuklular ile Bizanslılar arasında Denizli ve yöresi sınır olarak kaldı Bugünkü Denizli şehri bu sıralarda kurulmaya başlamıştır
İlk olarak Denizli Kalesi Abdullah oğlu Karasundur tarafından yaptırılmıştır Ayrıca bu devrede birçok cami, han ve çeşme de inşa edilmiştir 13 yüzyıl başlarında Denizli ve havalisi yeni göçlerle ,"Uç Bölgesi" olarak önceden gelenlerle birlikte yoğun bir Türk topluluğu meydana getirdiler
1257 yılında Denizli'ye gelen Bizans garnizonu, şehirdeki Türklerin çoğunluğu karsısında uzun sure kalamadı Böylece 1259 yılında Denizli tekrar Türkmenlerin eline geçmiş oldu Bu tarihlerde Denizli etrafında kümelenen Türkmenler, Hülagü Han'a müracaat ederek bu bölge için kumandan istediler Bu konuda İlhanlı Hükümdarı Hülagü de bir ferman çıkararak Kulsak isimli bir zatı bu bölgeye göndermiştir Bölgenin merkezi "Asi Karaağaç" diye bilinen Acıpayam yöresidir
Söylentiye göre, bu bölgede yaşayan Türkmenlerin manevi Türk Lideri "Yatağanbaba " olması muhtemeldir 1261 yılında bu yöredeki Türkmenler, Selçuklular'a baş kaldırınca, Selçuklu Sultanı Ruknettin ile Moğollar anlaşarak Türkmenleri mağlup ettiler Bu sırada birçok Türkmen Bizans sınırını geçerek yerleşmişlerdir Konya'daki "Cimri İsyanı'nın" bastırılmasından sonra, IIGıyaseddin Keyhüsrev kendisine yardım etmeyen, Karaağaç Bölgesi Komutanı Ali Bey'i öldürtmüştür Bundan sonra Denizli, Germiyanoğulları'nın eline geçer Bir süre sonra, Konya'ya karşı hareket yapılınca, Denizli havalisindeki Türkmenler, Karaman, Eşref ve Menteşe Türkmenleriyle birlikte isyan çıkardılar Bunun üzerine, İlhanlı Sultanı Keyhakü, 31 Ağustos 1291 de Türklerin üzerine yürüdü Böylece, İlhanlı hakimiyeti bu bölgede başlamış oldu
Bu tarihlerde Germiyanlılar, Alsıroğlu'nun kumandasında, bugünkü Buldan olan Tripolis'i zaptettiler (1306) Böylece, Denizli'nin Türkleştirilmesi tamamlanmış oldu 14 yüzyılın ilk yıllarında Denizli arazisinin düzlük kısımlarına İnançoğulları yerleşmişti Kuzey doğusunda Germiyan Beyliği bulunuyordu Sucaeddin Bey, bir ara bağımsızlık için hareket edince, öteden beri, Anadolu'da kuvvetli bir birliğin kurulmasını istemeyen İlhanlı Hükümdarı Timur Tas, 1327 yılında Denizli'ye geldi Sucaettin Bey ona itaat etti Denizli 1366'da bir deprem ile harap olduğu sırada şehir, Germiyan hakimiyetine geçmiştir
1391 yılında Yıldırım Bayezit, Denizli'yi Osmanlı topraklarına katmıştır 1402 yılında Timur, Ankara Savaşı'nı kazandıktan sonra, Denizli'ye gelmiş, burada bir süre kaldıktan sonra, İzmir yöresini fethe gitmiştir 1403 yılının ilk aylarında tekrar Denizli'ye dönerek çadır kurmuştur Timur, bu bölgeyi Germiyanlılar'a bırakarak ayrılmıştır 1411 yılında bir ara bu bölge Karamanoğulları'nın eline geçmişse de, 1429 yılında tekrar Osmanlılar'a bağlanmıştır

Kaynak : Wikipedia