Çifte Minareli Medrese-Erzurum

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-19-2012

Çifte Minareli Medrese ( Erzurum) Hakkında Bilgi

Çifte Minareli Medrese ( Erzurum)

Erzurum’da Anadolu’nun en büyük medreselerinden biri olan Çifte Minareli Medrese’nin kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştırBununla beraber XIIyüzyılın ortalarına ait bir Saltuklu eserinin kalıntıları üzerine yapılmıştır Yapının doğu duvarının aynı zamanda kale surları oluşundan ve mimari özelliklerinden XIIIyüzyıl sonlarında veya XIVyüzyılın başlarında yapıldığı sanılmaktadır Osmanlı döneminde harap bir halde bulunan yapıyı Sultan IVMurat (1623-l640) onarmış ve top imalathanesi ve kışla haline getirmiştir Sonraki yıllarda yeniden medreseye dönüşmüş, Cumhuriyetin ilk yıllarında bir süre Erzurum Arkeoloji Müzesi olmuştur
Osmanlı mimarisinde açık avlulu dört eyvanlı ve iki katlı medreseler gurubundan olan yapının iki yanında payandalar üzerinde yükselen iki minaresi ile Anadolu Osmanlı mimarisinde önemli bir yer edinmiştir Ön cephesiyle dikkati çeken bu medresenin bu bölümünde cephe kompozisyonu oldukça belirgindir Anadolu Selçuklu Mimarisinde portallerin yan yüzleri süslenmediği halde bu yapıda çeşitli bezemeler birbirini izlemektedir Girişin derin nişi çeşitli derinliklerde palmet motifli beş sıra şeritle çerçevelenmiş üzeride mukarnaslarla tamamlanmıştır Portalin bir bölümünü oluşturan figürlü panolar Orta Asya Türk Kültürünün izlerini yansıtan çift başlı kartal, hayat ağacı ve ejderlerden oluşan panolara yer verilmiştir Ancak bunların tam olarak bitirilemediği de gözlemlenmektedir

Günümüzde şerefeden yukarısı yıkılmış olan minaresinin yüksekliği 2600 mdir Sırlı tuğla minareler kalın yivli olup yer yer aralarına üçgen çiniler yerleştirilmiştir Minarelerin pabuç kısımları kare çerçeveler içerisine alınmış ve son derece süslü daireler içerisine “Allah”, ”Muhammed” isimleri başta olmak üzere dört halifenin isimleri yazılmıştır

Medrese içerisine 520 m derinliğinde, beşik tonoz örtülü bir dehlizden girilmektedir Avlu dikdörtgen planlı olup, 3050×1220 m ölçüsündedir Avlu üç taraftan sivri kemerlerle birbirine bağlanmış on dört sütunun taşıdığı iki katlı revaklarla çevrilmiştir Yan kenarlarda bulunan eyvanlar çatı hizasına kadar yükselmekte olup üst katlar ayrı ayrı merdivenlerle çıkılan enlemesine ikiye bölünmüştür

Medresenin alt katında yirmi,üst katta da yirmi iki olmak üzere toplam kırk iki kapalı oda bulunmaktadır

Girişin sağında 580×580 m ölçüsünde üzeri kubbeli bir mescit bulunmaktadır Medresenin güney tarafında ana eyvanın arkasında medreseye bitişik içten ve dıştan onikigen gövdeli, külahla örtülü bir kümbet bulunmaktadır Bu kümbetin kitabesi olmadığından ne zaman ve kimin için yapıldığı anlaşılamamıştır Kümbetin gövdesi iç içe yuvarlak kemerlerle bezenmiştir Ayrıca zengin bezemelerle süslenmiştir Kümbetin üzerini örten kubbesi de külah şeklindedir Mumyalık kısmı haçvari planlı, çapraz tonozlu olup üst mekan mihraplı ve içten kubbe ile örtülüdür Burada sanduka bulunmamaktadırBu nedenle de mescide çevrilmiştir

08-19-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Çifte Minareli Medrese-Erzurum Çifte Minareli Medrese ( Erzurum) Hakkında Bilgi Çifte Minareli Medrese ( Erzurum) Erzurum’da Anadolu’nun en büyük medreselerinden biri olan Çifte Minareli Medrese’nin kitabesi bulunmadığından yapım tarihi kesinlik kazanamamıştırBununla beraber XIIyüzyılın ortalarına ait bir Saltuklu eserinin kalıntıları üzerine yapılmıştır Yapının doğu duvarının aynı zamanda kale surları oluşundan ve mimari özelliklerinden XIIIyüzyıl sonlarında veya XIVyüzyılın başlarında yapıldığı sanılmaktadır Osmanlı döneminde harap bir halde bulunan yapıyı Sultan IVMurat (1623-l640) onarmış ve top imalathanesi ve kışla haline getirmiştir Sonraki yıllarda yeniden medreseye dönüşmüş, Cumhuriyetin ilk yıllarında bir süre Erzurum Arkeoloji Müzesi olmuştur Osmanlı mimarisinde açık avlulu dört eyvanlı ve iki katlı medreseler gurubundan olan yapının iki yanında payandalar üzerinde yükselen iki minaresi ile Anadolu Osmanlı mimarisinde önemli bir yer edinmiştir Ön cephesiyle dikkati çeken bu medresenin bu bölümünde cephe kompozisyonu oldukça belirgindir Anadolu Selçuklu Mimarisinde portallerin yan yüzleri süslenmediği halde bu yapıda çeşitli bezemeler birbirini izlemektedir Girişin derin nişi çeşitli derinliklerde palmet motifli beş sıra şeritle çerçevelenmiş üzeride mukarnaslarla tamamlanmıştır Portalin bir bölümünü oluşturan figürlü panolar Orta Asya Türk Kültürünün izlerini yansıtan çift başlı kartal, hayat ağacı ve ejderlerden oluşan panolara yer verilmiştir Ancak bunların tam olarak bitirilemediği de gözlemlenmektedir Günümüzde şerefeden yukarısı yıkılmış olan minaresinin yüksekliği 2600 mdir Sırlı tuğla minareler kalın yivli olup yer yer aralarına üçgen çiniler yerleştirilmiştir Minarelerin pabuç kısımları kare çerçeveler içerisine alınmış ve son derece süslü daireler içerisine “Allah”, ”Muhammed” isimleri başta olmak üzere dört halifenin isimleri yazılmıştır Medrese içerisine 520 m derinliğinde, beşik tonoz örtülü bir dehlizden girilmektedir Avlu dikdörtgen planlı olup, 3050×1220 m ölçüsündedir Avlu üç taraftan sivri kemerlerle birbirine bağlanmış on dört sütunun taşıdığı iki katlı revaklarla çevrilmiştir Yan kenarlarda bulunan eyvanlar çatı hizasına kadar yükselmekte olup üst katlar ayrı ayrı merdivenlerle çıkılan enlemesine ikiye bölünmüştür Medresenin alt katında yirmi,üst katta da yirmi iki olmak üzere toplam kırk iki kapalı oda bulunmaktadır Girişin sağında 580×580 m ölçüsünde üzeri kubbeli bir mescit bulunmaktadır Medresenin güney tarafında ana eyvanın arkasında medreseye bitişik içten ve dıştan onikigen gövdeli, külahla örtülü bir kümbet bulunmaktadır Bu kümbetin kitabesi olmadığından ne zaman ve kimin için yapıldığı anlaşılamamıştır Kümbetin gövdesi iç içe yuvarlak kemerlerle bezenmiştir Ayrıca zengin bezemelerle süslenmiştir Kümbetin üzerini örten kubbesi de külah şeklindedir Mumyalık kısmı haçvari planlı, çapraz tonozlu olup üst mekan mihraplı ve içten kubbe ile örtülüdür Burada sanduka bulunmamaktadırBu nedenle de mescide çevrilmiştir