Abös Ani Bebek Ölümü Sendromu Hakkında Bigiler

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-18-2012

ani bebek ölümleri - bebek sağlığı - yeni doğan - abös hakkında

Ani bebek ölümü sendromu, hiçbir sağlık sorunu olmayan bir bebeğin nedeni açıklanamayan ölümü olarak tanımlanabilir

Bu bebeklerde otopsiyi de içeren tüm incelemelerde ölüm nedeni saptanamaz

Tüm vakaların % 95’i ilk 6 ayda (2-4

aylarda en sık) görülmektedir

Gelişmiş ülkelerde ABÖS, prematürite ve düşük doğum ağırlığına bağlı hastalıklar ve doğumsal anomalilerden sonra süt çocukluğunda rastlanan en sık ölüm nedeni olarak kaydedilmektedir

1-12 ay arası ölümlerin %35-55’inden sorumludur

Türkiye’ deki sıklığı tam olarak bilinmemekle birlikte gelişmiş ülkelerde sıklık 1000 canlı doğumda 0

8 olarak verilmektedir

Risk faktörleri

Anneye ait nedenler

Gebelikte sigara içme

Alkol veya madde bağımlılığı

Düşük sosyoekonomik düzey

Çok genç anne yaşı (20 yaş altı)

Gebelikler arasında geçen sürenin kısa olması

Doğum sayısının artması ve takipsiz gebelikler

Bebeğe ait nedenler

Yaş (2-4 ay arası)

Erkek cinsiyet (kızlara göre risk % 30-50 daha fazla)

Erken doğum (prematüre)

Düşük doğum ağırlığı

Yüzüstü uyku pozisyonu

Yakın zamanda geçirilmiş ateşli hastalık öyküsü

Doğum öncesi veya sonrasında sigaraya maruz kalma

Yatağının yumuşak olması ve yastık kullanma

Anne-baba ile aynı yatakta yatma

Bebeğin çok sıcak ortamda bulunması veya çok giydirilmesi

Anne sütü ile yetersiz beslenme

Yukarıda sayılan risk faktörlerinin sadece bir kısmının (erkek cinsiyet, bebeğin yaşı ve düşük sosyoekonomik düzey vb

) değiştirilemez olmasına rağmen, aslında büyük çoğunluğunun değiştirilebileceği ve bu şekilde ani bebek ölümlerinin büyük ölçüde engellenebileceği görülmektedir

Ani bebek ölümlerini engellemek için alınabilecek önlemler

1

Bebekler uyurken sırt üstü yatırılmalıdır

Sağlıklı süt çocukları doğumdan itibaren sırtüstü yatırılmalıdır

Yan yatış pozisyonu tercih ediliyor ise, yüzüstü pozisyona dönüş olasılığını azaltmak için altta kalan kol öne getirilmelidir (daha iyisi, yan yatış pozisyonu tercih edilmemelidir)

Amerikan pediatri akademisi 1992 yılında açıkladığı sağlık politikasında; sağlıklı bebeklerin uyku sırasında sırtüstü yatırılmasını önermiş ve bu şekilde 4 yıl içinde Amerika’da “ani bebek ölümü sendromu” sıklığı % 40 azaltılmıştır

2

Bebekler sert yatakta yatırılmalıdır

Bebekleri yumuşak yatak, yastık, yorgan veya hayvan postu gibi yüzeylere yatırmak doğru değildir

Yatak, karyolaya uyumlu olmalı, yatak-karyola arasında bir parmak ya da 2 cm’den daha fazla aralık olmamalıdır

Karyola parmaklıkları arasında 2 parmak ya da 5 cm genişliğinden fazla mesafe bulunmamalıdır

Ani bebek ölümü vakalarının % 30’undan bebeğin uygun olmayan yerlerde yatırılması sorumlu tutulmaktadır

3

Bebeklerin anne-baba ile birlikte yatması engellenmelidir

Ebeveyn yatakları bebek için uygun malzemeden olmadığı gibi, sigara dumanı ile temas ve anne-babanın ağırlığı altında kalma gibi riskleri olması nedeni ile kesinlikle önerilmemektedir

4

Bebeklerin yatağında kumaştan yapılmış oyuncaklar bulundurulmamalı ve uyurken yüzleri örtülmemelidir

Yatak çarşafları gergin ve temiz olmalı, battaniye kullanılacak ise yatağın altına sıkıca tespit edilmeli ve çocuğun ancak göğsüne kadar örtülmelidir

Uyku tulumu kullanılması düşünülebilir

5

Annenin sigara içmesi engellenmelidir

Ani bebek ölümü sendromu ile ilgili yapılan tüm araştırmalar; hamilelikte ve doğum sonrasında sigara kullanımının riski arttırdığını açıkça ortaya koymaktadır

Annenin gebeliğinde sigara içmesinin ani bebek ölümü riskini 3

4 kat arttırdığı bilinmektedir

Hamilelikte sigara içilmesi ayrıca erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebek riskini de arttırmaktadır

6

Aşırı sıcak önlenmelidir

Çocuklar hastalık anında bile aşırı ısınmaya neden olmayacak şekilde giydirilmelidir

Özellikle yüzüstü yatan, çok giydirilen ve battaniye ile örtülen bebeklerde ani ölüm riski artabilmektedir

Bu nedenle bebekler uyurken hafifçe örtülmeli ve ideal oda ısısı sağlanmalıdır

7

Erken doğan ve/veya düşük doğum ağırlığı olan bebeklerde monitör kullanılabilir

Bebek ne kadar erken doğduysa ve ne kadar küçükse ani bebek ölümü riski o kadar fazladır

Bu bebeklerde solunum durması ve kalp hızında yavaşlama olabileceğinden evde monitör ile izlenmesi uygun olabilir

Ancak ev mönitörlerinin ABÖS’ü önlediği kanıtlanmamıştır ve Amerikan Pediatri Akademisi ev monitörlerinin bu amaçla kullanımını önermemektedir

8

Bebekler anne sütü ile beslenmelidir

Kesin kanıt olmamakla birlikte, bazı çalışmalarda anne sütü ile beslenen bebeklerde ani ölüm riskinin daha az olduğu gösterilmiştir

Anne sütü ile beslenenlerde enfeksiyon hastalıklarının daha az görülmesi ve anne-bebek arasındaki yakın ilişkinin ABÖS riskini azaltabileceği düşünülmektedir

Uzm Dr

Gökçe BASLO- Alman Hastenesi Çocuk Saüğlığı ve Hastalıkları Uzmanı

08-18-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Abös Ani Bebek Ölümü Sendromu Hakkında Bigiler ani bebek ölümleri - bebek sağlığı - yeni doğan - abös hakkında Ani bebek ölümü sendromu, hiçbir sağlık sorunu olmayan bir bebeğin nedeni açıklanamayan ölümü olarak tanımlanabilir Bu bebeklerde otopsiyi de içeren tüm incelemelerde ölüm nedeni saptanamaz Tüm vakaların % 95’i ilk 6 ayda (2-4 aylarda en sık) görülmektedir Gelişmiş ülkelerde ABÖS, prematürite ve düşük doğum ağırlığına bağlı hastalıklar ve doğumsal anomalilerden sonra süt çocukluğunda rastlanan en sık ölüm nedeni olarak kaydedilmektedir 1-12 ay arası ölümlerin %35-55’inden sorumludur Türkiye’ deki sıklığı tam olarak bilinmemekle birlikte gelişmiş ülkelerde sıklık 1000 canlı doğumda 08 olarak verilmektedir Risk faktörleri Anneye ait nedenler Gebelikte sigara içme Alkol veya madde bağımlılığı Düşük sosyoekonomik düzey Çok genç anne yaşı (20 yaş altı) Gebelikler arasında geçen sürenin kısa olması Doğum sayısının artması ve takipsiz gebelikler Bebeğe ait nedenler Yaş (2-4 ay arası) Erkek cinsiyet (kızlara göre risk % 30-50 daha fazla) Erken doğum (prematüre) Düşük doğum ağırlığı Yüzüstü uyku pozisyonu Yakın zamanda geçirilmiş ateşli hastalık öyküsü Doğum öncesi veya sonrasında sigaraya maruz kalma Yatağının yumuşak olması ve yastık kullanma Anne-baba ile aynı yatakta yatma Bebeğin çok sıcak ortamda bulunması veya çok giydirilmesi Anne sütü ile yetersiz beslenme Yukarıda sayılan risk faktörlerinin sadece bir kısmının (erkek cinsiyet, bebeğin yaşı ve düşük sosyoekonomik düzey vb) değiştirilemez olmasına rağmen, aslında büyük çoğunluğunun değiştirilebileceği ve bu şekilde ani bebek ölümlerinin büyük ölçüde engellenebileceği görülmektedir Ani bebek ölümlerini engellemek için alınabilecek önlemler 1 Bebekler uyurken sırt üstü yatırılmalıdır Sağlıklı süt çocukları doğumdan itibaren sırtüstü yatırılmalıdır Yan yatış pozisyonu tercih ediliyor ise, yüzüstü pozisyona dönüş olasılığını azaltmak için altta kalan kol öne getirilmelidir (daha iyisi, yan yatış pozisyonu tercih edilmemelidir) Amerikan pediatri akademisi 1992 yılında açıkladığı sağlık politikasında; sağlıklı bebeklerin uyku sırasında sırtüstü yatırılmasını önermiş ve bu şekilde 4 yıl içinde Amerika’da “ani bebek ölümü sendromu” sıklığı % 40 azaltılmıştır 2 Bebekler sert yatakta yatırılmalıdır Bebekleri yumuşak yatak, yastık, yorgan veya hayvan postu gibi yüzeylere yatırmak doğru değildir Yatak, karyolaya uyumlu olmalı, yatak-karyola arasında bir parmak ya da 2 cm’den daha fazla aralık olmamalıdır Karyola parmaklıkları arasında 2 parmak ya da 5 cm genişliğinden fazla mesafe bulunmamalıdır Ani bebek ölümü vakalarının % 30’undan bebeğin uygun olmayan yerlerde yatırılması sorumlu tutulmaktadır 3 Bebeklerin anne-baba ile birlikte yatması engellenmelidir Ebeveyn yatakları bebek için uygun malzemeden olmadığı gibi, sigara dumanı ile temas ve anne-babanın ağırlığı altında kalma gibi riskleri olması nedeni ile kesinlikle önerilmemektedir 4 Bebeklerin yatağında kumaştan yapılmış oyuncaklar bulundurulmamalı ve uyurken yüzleri örtülmemelidir Yatak çarşafları gergin ve temiz olmalı, battaniye kullanılacak ise yatağın altına sıkıca tespit edilmeli ve çocuğun ancak göğsüne kadar örtülmelidir Uyku tulumu kullanılması düşünülebilir 5 Annenin sigara içmesi engellenmelidir Ani bebek ölümü sendromu ile ilgili yapılan tüm araştırmalar; hamilelikte ve doğum sonrasında sigara kullanımının riski arttırdığını açıkça ortaya koymaktadır Annenin gebeliğinde sigara içmesinin ani bebek ölümü riskini 34 kat arttırdığı bilinmektedir Hamilelikte sigara içilmesi ayrıca erken doğum ve düşük doğum ağırlıklı bebek riskini de arttırmaktadır 6 Aşırı sıcak önlenmelidir Çocuklar hastalık anında bile aşırı ısınmaya neden olmayacak şekilde giydirilmelidir Özellikle yüzüstü yatan, çok giydirilen ve battaniye ile örtülen bebeklerde ani ölüm riski artabilmektedir Bu nedenle bebekler uyurken hafifçe örtülmeli ve ideal oda ısısı sağlanmalıdır 7 Erken doğan ve/veya düşük doğum ağırlığı olan bebeklerde monitör kullanılabilir Bebek ne kadar erken doğduysa ve ne kadar küçükse ani bebek ölümü riski o kadar fazladır Bu bebeklerde solunum durması ve kalp hızında yavaşlama olabileceğinden evde monitör ile izlenmesi uygun olabilir Ancak ev mönitörlerinin ABÖS’ü önlediği kanıtlanmamıştır ve Amerikan Pediatri Akademisi ev monitörlerinin bu amaçla kullanımını önermemektedir 8 Bebekler anne sütü ile beslenmelidir Kesin kanıt olmamakla birlikte, bazı çalışmalarda anne sütü ile beslenen bebeklerde ani ölüm riskinin daha az olduğu gösterilmiştir Anne sütü ile beslenenlerde enfeksiyon hastalıklarının daha az görülmesi ve anne-bebek arasındaki yakın ilişkinin ABÖS riskini azaltabileceği düşünülmektedir Uzm Dr Gökçe BASLO- Alman Hastenesi Çocuk Saüğlığı ve Hastalıkları Uzmanı