Dermatoloji

Allerjik Deri Hastalıkları (Egzama)
Dermatit olarak da bilinen egzamanın başlıca özellikleri; deride kızarıklık (eritem), içi sıvı dolu keseciklerin oluşması, pullanma, kalınlaşma ve sertleşmedir Bunlar çoğu olguda birbirini izleyen aşamalar olarak ortaya çıkıyorlar Bunlarla birlikte çok şiddetli de olabilen kaşıntı görülüyor Egzama büyük ölçüde alerjik nedenlere bağlı gelişiyor

Egzama Tipleri
Egzama akut ya da kronik olabiliyor Klasik kabul edilen akut biçiminde; deride kızarıklık, içi sıvı dolu keseciklerin oluşması ve bu keseciklerin patlamasıyla deride sulanma görülüyor Kronik biçiminin başlıca özelliği ise derinin kalınlaşıp sertleşmesidir Derinin kalınlaşması iltihabın ve kaşınmanın uzun sürmesi sonucu gelişiyor Egzamaların yüzde 70”i yabancı maddelerle temasa bağlıdır; yüzde 16”sı ise atopik dermatit adıyla anılan alerjik deri hastalığıdır Atopik dermatit hastalığı yatkınlığın çok fazla olduğu küçük ve genç yaşlarda başlıyor Vücudun belirli hastalıklara yatkın olması durumuna diyatez deniyor (örneğin, eklem iltihabı diyatezi olan kişi eklem hastalıklarına, kanda ürik asit diyatezi olan kişi de gut hastalığına kolay yakalanıyor) Egzama olgularının yüzde 8”i derideki yağ bezlerinin aşırı yağ salgılamasına bağlı oluşuyor ve daha çok yenidoğanda kabuklanma biçiminde görülüyor Kalan yüzde 6”sını da terleme bozukluğuna bağlı egzamalar oluşturuyor

Nedenleri
Çeşitli egzama tipleri arasında yalnızca temas dermatitinin kesin nedeni biliniyor Belirli bir maddeyle art arda temas sonucunda gelişen aşırı duyarlılık, aynı maddeyle yeniden karşılaşıldığında egzama belirtilerine yol açıyor Belirtiler yabancı maddenin değdiği vücut bölgesinde ortaya çıkıyor, ama çevreye de yayılabiliyor Çeşitli maddeler temas dermatitine yol açabiliyor Sanayileşmenin artması ve yapay reçine, gübre gibi yeni malzemelerin kullanıma girmesiyle egzama etkenlerinin sayısı da artıyor Bu maddelerin alerji yapma tehlikesi yüksektir ve egzama tıpta meslek hastalıkları incelemelerinin önemli bir konusunu oluşturuyor Bazen hastada birden çok maddeye karşı alerji görülüyor Bu durumun çarpraz duyarlılık ya da grup duyarlılığı adı verilen biçiminde alerji etkeni değişik maddelerin molekül yapısında bulunan bir kimyasal gruptur Örneğin hasta saç boyalarında kullanılan parafenilendiamin gibi para grubundan bütün ilaçlara alerji geliştirebiliyor Birden çok maddeye karşı aşırı duyarlılık, bu maddelerin arasında kimyasal bir benzerlik olmadan da gelişebiliyor Bu durum genellikle kronik ya da yineleyici egzama olgularında görülüyor
Dinitroklorobenzol gibi egzama yapabilen maddelerle temas etmiş kişilerin büyük bölümünde hastalığa rastlanılıyor Yapısal etkenlerin fazla önemli olmadığı bu olgularda, hastalığın alerji gelişmesine bağlı olarak değil, daha çok doğrudan bu maddeyle temas sonucu oluştuğu düşünülüyor Madde deriyi hemen ve doğrudan etkiliyor, hastalık tablosu alerji kökenli egzamaya özgü üç evre görülmeden hemen ortaya çıkıyor Alerji kökenli egzamada
1) Alerji yapıcı maddenin etkisinde kalma
2) Aşırı duyarlılık geliştiren vücudun maddeye karşı antikor üretmesi
3) Maddeye yeniden temas sonucu deride egzama lezyonunun ortaya çıkması
olmak üzere üç evreden oluşuyor Ev kadınlarında sıkça görülen deterjan egzaması ise suda yumuşamış deriden kolayca emilen deterjan ya da sabunların doğrudan etkisine bağlıdır

Yatkınlık
Bazı insanlar egzamaya ortalamadan daha fazla eğilimlidir Bunlar genellikle sarışın, derileri ince ve daha duyarlı olan kişilerdir Temas dermatitlerinin büyük bölümünde alerjik bir sürecin varlığı kesindir Atopik dermatitte de alerji yapıcı maddelerin etkisinde kalmak büyük önem taşıyor ama temas dermatitinde olduğu kadar belirleyici değildir Çünkü, yapısal etkenlerin, otonom sinir sisteminin, beslenme, sindirim gibi işlevlerin de rolü önemli Bu olgularda alerji yapıcı madde deriye doğrudan değmemiş, ağızdan ya da solunum yolundan da alınmış olabiliyor; maddenin vücuda giriş yolunu kesin olarak saptamak bazen çok güçtür
Organizmanın savunma sisteminin ürettiği antikorlar genellikle kan dolaşımında bulunuyor Egzamada bu antikorların varlığını saptamaya yönelik kan testleri sürekli olumsuz sonuç veriyor O zaman antikorlar nerededir? Son araştırmalar, antikorların lenf bezlerinde lenfositler tarafından deriye taşındığını gösteriyor Deriye ulaştıklarında alerjiye yol açan maddelerle birleşince bu antikorlar egzamanın bilinen belirtilerini ortaya çıkarıyor
Yapısal egzamanın nedenleri daha da karmaşık Hatta tam olarak bilinmeyen nedenlerle bağışıklık sisteminin savunma mekanizmaları çok yetersiz kalmış hastalara nasıl yaklaşılacağı henüz çözülmemiş bir sorun Hastada egzama ve ürtiker belirtileri dönüşümlü olarak birbirini izliyor; alerji yapıcı maddelerin saptanarak hastadan uzaklaştırılması da hastalığın gelişimini fazla etkilemiyor Yapısal egzama en çok sindirim ve sinir sistemi bozukluklarına bağlanıyor ama bunların gerçek önemi henüz aydınlatılmış değil

Belirtileri
Egzamanın başlıca evrelerini şunlar oluşturuyor;
· Kızarıklık: Derideki damarların genişlemesine bağlıdır
· Keseciklerin oluşması: Genişleyen damarlardan sızan sıvı (serum) keseciklerin oluşmasına yol açıyor
· Eksüdasyon: Keseciklerin parçalanmasıyla içlerindeki sıvı dışarıya sızıyor (yaş egzama)
· Pullanma: Bir sonraki bu evreye “onarım” aşaması da deniyor, çünkü yeni bir deri katmanı oluşuyor
· Kalınlaşma: Aşırı uyarılmanın yol açtığı örselenme ve sürekli kaşınma deriyi kalınlaştırıyor Ayrıca deri kurudur Özellikle parmak araları, el ayaları gibi kıvrım yerlerinde çatlak ve yarıklar görülüyor

Değişik egzama tiplerinde değişik klinik tablolar ortaya çıkıyor ama yukarıda değinilen evreler genel çizgileriyle bunların hepsinde bulunuyor Egzamada zedelenmiş deri yüzeyi mikropların enfeksiyon yapmasını çok kolaylaştırıyor Örneğin, impetigo adı verilen bakteri enfeksiyonuna yol açabiliyor Enfeksiyon bazen çok şiddetli olabiliyor ve önceden var olan egzamayı gizleyebiliyor Egzamanın bütün vücut yüzeyine yayılması ise ender görülen bir durum Eritrodermi olarak da bilinen bu durum hasta için yaşamsal tehlike taşıyor