Et, Et Ürünleri Ve Beslenmedeki Önemi

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-17-2012

Çağdaş Et Sanayisi

Dünya nüfusunun hızla artışı ve kentlerde yoğunlaşması sonucu besin üretimi dünyanın önde gelen, sanayileri arasına girmiştir

Et tüketimi de giderek artış gösteriyor

En çok et tüketen ülkeler Avustralya, ABD, Yeni Ze*landa ve Arjantin'dir

Et, vücudun gelişmesi için gerekli protein ve bazı vitaminler bakımından zengin bir besindir

Ne var ki, belli bir yaşın üzerindeki kişiler için fazla et yemenin zararlı olabileceği de anlaşılmıştır

Dünyada artan et talebini karşılamak için besi hayvancılığı ve et işleme sanayisi gelişti*rilmiştir

En yaygın olarak sığır, koyun ve domuz besiciliği yapılır

Türkiye'de en çok koyun, kuzu, sığır, dana, keçi, tavuk ve balık eti üretilir

1984'te 2 milyon 834 bin baş sığır ve dana; 6 milyon 241 bin baş koyun ve kuzu, 1 milyon 643 bin baş keçi ve oğlak kesilmiştir

Bunlardan, 165 bin tonu sığır ve dana, 159 bin tonu koyun ve kuzu, 25 bin tonu keçi ve oğlak, 15 bin tonu da manda, deve gibi öbür hayvanlardan ol*mak üzere, toplam 364 bin ton et elde edilmiştir

Ayrıca, Türkiye'de aynı yıl kesilen tavuk ve hindi sayısı 64 milyonu bulur

Balık üretimi de 1987 verilerine göre 606 bin tondur

Böylece, balık ve kümes hayvanlarını dışarıda tutarsak, Türkiye'de kentsel yerleşim birimle*rinde kişi başına düşen et tüketimi yılda 14 kg dolayındadır

Bu miktar sanayileşmiş ülke*lerdeki et tüketiminin oldukça gerisindedir

Günümüzde modern çiftliklerde yetiştirilen hayvanlar çeşitli yöntemlerle geliştirilmişler*dir

Bugünün evcil sığırı, ortaçağda Avrupa' da yaygın olan yaban öküzünün soyundan gelir

Yıllar boyunca tür içi ve ırklar arası çiftleştirme yöntemleri kullanılarak bu sığırda istenen özellikler yaratılmıştır

Bazı sığır tür*leri eti, bazıları ise sütü için yetiştirildi

Bir bölümü de hem etinden, hem sütünden yarar*lanmak üzere geliştirildi (bak

SlGlR)

Sığır
1

Kürek
2

Kol
3

Kotlet-Antrkot
4

Göğüs
5

Bonfile-Kontrfile
6

Pançeta
7

Sokum
8

Tranşnuar
9

Bacak

İlk önceleri yabanıl koyunlar yalnızca Orta Asya ve Kuzey Afrika'da yaşarlardı

Bugün ise daha çok, her iki yarıkürede ılıman bölge*lerde bulunurlar

Sığırda olduğu gibi koyun türleri de insanlarca geliştirilmiş, özel iklim ve çevre koşullarına uyabilmelerinin yanı sıranayide olduğu gibi toplu üretim ilkelerine göre kurulmuş geniş, çağdaş fabrikalar biçi*mindedir

Bir montaj hattı gibi çalışan mezba*hada, bir yandan giren canlı hayvan kesilir, yüzülür, parçalanır, dondurulmaya ya da sa*tılmaya hazır olarak öbür yandan çıkar

Bazı büyük et işleme kuruluşları kesim ve parçala*ma, dondurma, paketleme gibi bölümlerin yanı sıra salam, sosis, sucuk tütsülenmiş et gibi et ürünlerini de üretebilecek makinelerle donatılmıştır

Kesim işlemi, dinsel inanışlar ve geleneklerin yanı sıra kullanılan teknoloji*ye göre de ülkeden ülkeye değişir

Kesilen hayvanların yenebilecek bölümleri uygun bi*çimde parçalanır

Sığırlar genellikle dörde bölünürken, koyun ve kuzular bütün olarak bırakılır

Etler kasap dükkânlarında ya da süpermarketlerin et satan bölümlerinde alıcı*nın isteğine göre daha küçük parçalara bölü*nerek satılır

Kesilen hayvanların dil

karaciğer, böbrek, yürek, beyin gibi yenebilen iç organları da ayrıca satılır

Öteki işe yarar bölümler de sucuk ve sosis yapımında kullanılır

08-17-2012	#2
Prof. Dr. Sinsi	Et, Et Ürünleri Ve Beslenmedeki Önemi Çağdaş Et Sanayisi Dünya nüfusunun hızla artışı ve kentlerde yoğunlaşması sonucu besin üretimi dünyanın önde gelen, sanayileri arasına girmiştir Et tüketimi de giderek artış gösteriyor En çok et tüketen ülkeler Avustralya, ABD, Yeni Zelanda ve Arjantin'dir Et, vücudun gelişmesi için gerekli protein ve bazı vitaminler bakımından zengin bir besindir Ne var ki, belli bir yaşın üzerindeki kişiler için fazla et yemenin zararlı olabileceği de anlaşılmıştır Dünyada artan et talebini karşılamak için besi hayvancılığı ve et işleme sanayisi geliştirilmiştir En yaygın olarak sığır, koyun ve domuz besiciliği yapılır Türkiye'de en çok koyun, kuzu, sığır, dana, keçi, tavuk ve balık eti üretilir 1984'te 2 milyon 834 bin baş sığır ve dana; 6 milyon 241 bin baş koyun ve kuzu, 1 milyon 643 bin baş keçi ve oğlak kesilmiştir Bunlardan, 165 bin tonu sığır ve dana, 159 bin tonu koyun ve kuzu, 25 bin tonu keçi ve oğlak, 15 bin tonu da manda, deve gibi öbür hayvanlardan olmak üzere, toplam 364 bin ton et elde edilmiştir Ayrıca, Türkiye'de aynı yıl kesilen tavuk ve hindi sayısı 64 milyonu bulur Balık üretimi de 1987 verilerine göre 606 bin tondur Böylece, balık ve kümes hayvanlarını dışarıda tutarsak, Türkiye'de kentsel yerleşim birimlerinde kişi başına düşen et tüketimi yılda 14 kg dolayındadır Bu miktar sanayileşmiş ülkelerdeki et tüketiminin oldukça gerisindedir Günümüzde modern çiftliklerde yetiştirilen hayvanlar çeşitli yöntemlerle geliştirilmişlerdir Bugünün evcil sığırı, ortaçağda Avrupa' da yaygın olan yaban öküzünün soyundan gelir Yıllar boyunca tür içi ve ırklar arası çiftleştirme yöntemleri kullanılarak bu sığırda istenen özellikler yaratılmıştır Bazı sığır türleri eti, bazıları ise sütü için yetiştirildi Bir bölümü de hem etinden, hem sütünden yararlanmak üzere geliştirildi (bak SlGlR) Sığır 1Kürek 2Kol 3Kotlet-Antrkot 4Göğüs 5Bonfile-Kontrfile 6Pançeta 7Sokum 8Tranşnuar 9Bacak İlk önceleri yabanıl koyunlar yalnızca Orta Asya ve Kuzey Afrika'da yaşarlardı Bugün ise daha çok, her iki yarıkürede ılıman bölgelerde bulunurlar Sığırda olduğu gibi koyun türleri de insanlarca geliştirilmiş, özel iklim ve çevre koşullarına uyabilmelerinin yanı sıranayide olduğu gibi toplu üretim ilkelerine göre kurulmuş geniş, çağdaş fabrikalar biçimindedir Bir montaj hattı gibi çalışan mezbahada, bir yandan giren canlı hayvan kesilir, yüzülür, parçalanır, dondurulmaya ya da satılmaya hazır olarak öbür yandan çıkar Bazı büyük et işleme kuruluşları kesim ve parçalama, dondurma, paketleme gibi bölümlerin yanı sıra salam, sosis, sucuk tütsülenmiş et gibi et ürünlerini de üretebilecek makinelerle donatılmıştır Kesim işlemi, dinsel inanışlar ve geleneklerin yanı sıra kullanılan teknolojiye göre de ülkeden ülkeye değişir Kesilen hayvanların yenebilecek bölümleri uygun biçimde parçalanır Sığırlar genellikle dörde bölünürken, koyun ve kuzular bütün olarak bırakılır Etler kasap dükkânlarında ya da süpermarketlerin et satan bölümlerinde alıcının isteğine göre daha küçük parçalara bölü*nerek satılır Kesilen hayvanların dil karaciğer, böbrek, yürek, beyin gibi yenebilen iç organları da ayrıca satılır Öteki işe yarar bölümler de sucuk ve sosis yapımında kullanılır