Ortopedi Kaynak

Bel fıtığı ve siyatik

BEL FITIGI ve SİYATİK

Bel fıtığı bel ağrılarının en sık nedenlerinden biridir Halk arasında bel kayması, disk kayması, omurilik sıkışması gibi isimlerlede duyabilirsiniz

Diskler iki omur gövdesinin arasında kauçuk yumuşaklığında destek dokulardır Omurganın eğilme hareketleri disklerden olduğu gibi, her disk bir amortisör gibi gelen darbeleri emer Disk omurilik ve sinir köklerinin hemen önünde yerleşmiştir Bu yerleşim disk hastalıklarındaki belirtilerin ana nedenidir

Aslında disk kauçuk kıvamında bir halka ve içinde jöle kıvamında çekirdekten oluşur Bel fıtığı halkanın kırılarak içindeki jöle kıvamındaki maddenin omuriliğe ve/veya sinir köklerine baskı yapmasıdır

Bel fıtığı nedenleri



Diskler yüksek oranda su içerir İnsanlar yaşlandıkça su içeriği azalır ve disk daha sert bir hal alır ve yüksekliği azalırDaha sert diskler fıtıklaşmaya daha eğilimli olur
Aşınma ve yırtık
Aşırı ağırlık diskin ortasındaki jöle kıvamlı çekirdeği sıkıştırarak halkayı kırarak dışarı çıkmaya zorlar
Kötü duruş-oturuş pozisyonu
Hatalı yük kaldırma
Ani basınç
Bu durumda halka kırılarak içindeki jöle kıvamındaki maddenin omuriliğe ve/veya sinir köklerine baskı yapar Bazen bu madde koparak omurilik kanalına dolabilir Bu durum sinir köklerini zedeleyerek felçlere idrar tutamama gibi yakınmalara neden olur

Belirtiler

Her beş kişiden 4'ü hayatının bir döneminde bel ağrısı çekmektedir Yalnız ağrı bel fıtığı demek için yeterli değildir Yine de ani başlayan ağrılarda doktora başvurmakta geç kalınmamalıdır

Bel fıtığının en tipik belirtisi siyatik ağrısıdır Siyatik ağrısı kalça ortasından başlayan bacağa yayılan, aniden gelen, keskin şiddetli bir ağrıdır Bu bel fıtığının sinirlere yaptığı bası nedeniyle olur
Siyatik ağrısı hapşırma, öksürme fazla oturma ile artar

Diğer bulgular;


Bir bacakta kuvvetsizlik, bazı hareketlerde felç
Karıncalanma, batma, uyuşukluk
İdrar tutamama, altına kaçırma (Bu bulgu her iki bacakta kuvvetsizlikle birlikte olursa çok ciddi bir durumla karşı karşıyasınız demektir)
Bel ortasında yanıcı ağrı
Bel fıtığında tanı

Tıbbi hikaye tanıda en önemli ipuçlarını sağlar Genellikle, az veya çok bel ağrısını takiben bacağa vuran ağrı hikayesi vardır Genellikle ağır kaldırma gibi bir olay sonrası ilk bulgular hissedilirse de, uzun süren sabahları kalktığında bel ağrısı ve sertliği ardından belirgin bir zorlama olmaksızın ani başlayan vakalar da az değildir Bu konuda net veriler olmamakla birlikte disk hastalıklarında ailevi bir eğilim genellikle saptanabilir

Fizik muayene genellikle tanıyı sağlar Muayene ile hangi sinir kökünün sıkıştığı, bu sıkışmanın ciddiyeti rahatlıkla saptanabilir Tedavi yönteminin seçiminde muayene bulguları esastır

Basit bir radyolojik inceleme ile omurga mekaniğini etkileyen, belağrısı ile karakterize doğumsal omurga hastalıkları (% 5-10 a varan oranlarda görülebilir), kireçlenmeler, omurga kaymaları, bazı tümörler tanınabilir

MR ve EMG gibi tetkikler tedaviye yanıt vermeyen, sık nüks eden, muayene bulguları ile cerrahi karar verilen vakalarda ayırıcı tanı ve operasyon stratejisi açısından gerekebilir

Tedavi seçenekleri

Ani başlayan veya uzun süreli hafif yakınmaların üzerine başlayan şiddetli bulgularda yatak istirahati, ağrı kesiciler, kas gevşeticiler genellikle işe yararlar Bu durumlarda doktor kontrolünde kortikosteroid kullanımı hızlı ve etkili bir iyileşme sağlayabilir Sadece ağrı ile karakterize olgularda bele buz uygulaması, tutulma-kasılma ile karakterize olgularda sıcak uygulaması işe yarar Bu durumlarda hastaların yavaş hareket etmeleri, ani hareketlerden kaçınmaları, uzun yürüyüş ve uzun süreli oturmaktan kaçınmaları önerilir Bu devrede fizik tedavi çok yararlı değildir Bu devrede sinir köklerine direkt (epidural) kortikosteroid enjeksiyonu oldukça etkili bir tedavi seçeneğidir

Uzun süreli (kronik) ağrı durumlarında tedavide antidepresan ilaçlar, disk içine yapılan ilaç, ısı veren maddelerle diski küçültme yöntemleri etkilidir Bu dönemde fizik tedavi oldukça etkilidir

Cerrahi tedavi fıtık parçasının kanala düştüğü, fonksiyon kaybına neden olan sinir basılarında gereklidir Uygun yapılmış cerrahi dışı tedavilere yanıt vermeyen 3 ayı geçmiş ciddi bulgularda da cerrahi tedavi düşünülebilir Günümüzde microdiskektomi yöntemi uygulanmaktadır

Bel fıtıklarında tedavi yöntemlerinden hangisi seçilirse seçilsin temel 4 koşul yerine getirilmelidir


Hastalar mutlaka ideal kilolarında olmalıır
Karın ve bel adelerini geliştirici ekzersiz programlarına veya spor aktivitelerine hemen başlanmalıdır
(Bkz: Şekil 1-2-3)

Ağırlık kaldırırken, otururken, çalışırken, araç kullanırken beli korumak (Bkz: Eğitim Konuları)
Yatak tam ortopedik olmalıdır Hastaların sırtüstü dizlerinin altında bir yastık ile dizleri hafif kıvrık pozisyonda veya yan yatarken dizler hafifçe karına çekilmiş pozisyonda yatmalıdırlar
Acil durumlar

Nadir vakalarda fıtık omurilik ve sinir köklerine aşırı baskı yaparak idrar ve gayita kaçırma, belli bölgelerde felçlere neden olabilir Bu sırada bacak, kasık ve genital bölgede uyuşukluk ve karıncalanmalar olur Bu durum acil cerrahi müdahale gerektirir

Siyatik ağrısı ile karışan hastalıklar

Belden kalça, bacak ve kasığa vuran ağrıların yaklaşık %90 ını siyatik ağrıları oluşturur Bunun dışında leğen kemiği içindeki ve omurgadaki bazı hastalıklar bu ağrıyı taklit edebilir Bu hastalıkları gösteren şema aşağıdadır