Mitoloji Ve Mitolojik Efsaneler - Mitoloji Ve Mitolojik Efsaneler Hakkında...

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-16-2012

Mitoloji Ve Mitolojik Efsaneler

İnsanlar evrende kendi yerlerini,yaşadıkları toplumun yapısını,kendileri ile algıladıkları dünya arasındaki ilişkileri ve doğal olayların anlamını sürekli sorgulamışlardır

Bu konular için yaptıkları bazı açıklamalar masal veya gelenekler içinde değerlendirilmiştir

Bunların hepsi Mit’leri oluşturur

Yaşamakta olduğumuz bu dönemde bilimsel olarak kanıtlanmış gerçeklerin yanısıra kanıtı olmayan inanç ve düşünceler de vardır

Bu ikisi arasında kesin bir ayrım yapma bugünkü dünyamızda başvurulan bir yöntemdir

Bugün için bir düş ürünü olarak nitelediğimiz mit’ler bir zamanlar insanların yaşamlarını yönlendiren olgulardı

*
Mit’lere dünyanın her yerinde rastlanmıştır

Çok çeşitli olmalarına rağmen aralarında bir takım ortak noktalar bulunur

Böyle benzerliklerin oluşu çok normaldir

Zira insanlar her yerde aynı sorunlarla karşılaşmışlar ve aynı soruları sormuşlardı

Geçmiş dönemlerde bilimin henüz emekleme süreci bile başlamamışken,herkesin kendisinin ne olduğunu sorgulaması,doğanın niye acımasız davrandığını merak etmesi ve olayların nedenleri ile sonuçları arasındaki ilişkileri öğrenmek istemeleri her yerde aynıydı

*
Bugünden geriye doğru baktığımızda mitlerle o dönemlere ait dinler arasında ortak yanlar görürüz

Her ikisi de nedenleri ve gerekçeleri içerir,yani her ikisi de evrenle ilgili olayların hem nasıl olduğunu hem de niçin böyle olduğunu açıklarlar

Ancak mitler dinlere oranla insanlara yaşantılarının doğru yönünü göstermeye daha az yer verirler

Mitler kendi yapıları içinde ahlak dersi bulundururlar ama amaçları bunu insanlara kabul ettirmek değildir

Mitler,evrendeki varlıkların sayısız olan özellikleriyle olduğu gibi insanların doğal yaşantılarıyla ilgili öykülerdir

Doğaüstü olaylar ise bu öykülerin vazgeçilmez bölümleridir

*
Mitolojilerin geçerli olduğu dönemlerde yaşayan birisine göre doğrudan doğruya algıladığı dünya,biricik dünya değildir

Ona göre bir doğum olayı fiziksel bir süreçtir

Bunu bilir

Ama bu doğum olayını aynı zamanda doğaüstü bir olay olarak ta kabul edecektir

Örneğin bu doğum olayını yeniden doğuş veya yeniden dünyaya dönüş olarak düşünecektir

Böyle mitolojik dünya görüşlerinin yıkılması elbette bilimin ilerlemesi ile mümkün olmuştur

Ancak bilgilerin elde edilmesi,bu bilgilerin mantıksal düşünüş sürecini başlatması ve bütün bunların topluma yayılması uzun zaman alır

Bu süreç içinde mitlerin varlığını devam ettirmesi normaldir

Bilimi işin içine katmadan her olayda karşılaştırmalar yapmak,bu olaylar arasında benzerlikler bulmak mümkündür

Mitler de aynı yöntemi uyguluyordu

Doğadaki anlaşılmaz olayları, herkesin bildiği ve anlaşılması daha kolay olan olaylarla karşılaştırıyor ve arasında paralellik kuruyordu

*
Herhangi bir yerde yanan ateş ısı ve enerji verir

Güneş te ısı ve enerji verir

Şu halde ateş ve Güneş’in ortak özellikleri vardır

Diğer taraftan altın hem parlaktır hem de rengi Güneş’e benzer

Altın aynı zamanda tıpkı Güneş gibi paslanmaz ve eskimez

O da Güneş gibi ölümsüzlüğü simgeler

Böylece ortak olan fiziksel özelliklerden,simgesel eşitlikler elde edilir

Artık bir şey ötekinin niteliklerini almıştır

Yumurta, yaşamı ortaya çıkarır

Dünya yaşam olduğuna göre bir yumurtadan yaratılmıştır

Bu görüş oldukça yaygındı

Birçok mitolojide yumurta,dünyanın simgesi olarak kullanılır

Eski Mısır’a ait yaratılış mitlerinden biri,Memfis’li Ptah’ın dünyayı bir çömlekçi tekerleği üzerinde yumurta biçiminde yaratmasıdır

*
Eski dönemlerdeki insanlar doğa olayları karşısında oldukça korkulu günler yaşıyorlardı

Günlük yaşamı etkileyen bu tip olaylar onlar için olağanüstü nitelik kazanırdı

Bu nedenle garip yaratıklar insanın çevresindeki güçlerin ona verdiği korku yüzünden mitlerde önemli rol oynadılar

Ağzından ateş üfleyen canavar Khimaira,içinde yaşadığı volkanların gücüdür

Mitlerde adı geçen yaratıklar ve meydana gelen olaylar,gerçek olaylara benzetilmiştir

Örneğin Herakles’in bataklık canavarı Hydra ile mücadelesi,eski bir kralın bataklıkları kurutuşunu yansıtıyor olabilir

Belki de yarı at yarı insan olan Kentuarlar bir bölgenin çok ünlü binicilerini simgeliyordu

Çok rastlanan bir örnek te kendi kuyruğunu yiyen yılan mitolojisidir

Kendi kuyruğunu yiyen yılan,evrende her şeyin çevrimsel yapısını gösteren bir çemberdir

Eski dönemlerden kalan bir belgeye göre,Japonya’da kuyruğunu yiyen yılan yeraltında kımıldadıkça deprem olmaktadır

*
Yeryüzündeki dağlar,eski dönemlerin insanı için ulaşılmaz yerlerdir

Aynı zamanda heybetli ve korkutucu görünüşleri vardır

Elbette Yunan tanrılarının yeri Olympos dağı olacaktır

Gök gürlemesi ve yıldırım tanrıların öfkesidir,Zeus kızmış olmalıdır

Yunanlılar mitlerinde insan biçiminde tanrılar yaratmışlardı

İnsanlar, kendilerine özgü olan güzellik,öfke ve sevgi gibi özelliklerini ölçüyü aşırı hale getirerek kendi biçimlerindeki tanrılara yansıttılar

Hermes tanrıların habercisi,Apollon müziğin koruyucusu,Demeter bereketin tanrısıydı

Tanrılar biçim ve özellik olarak insana benzerler ama ne de olsa tanrıdırlar,onun için insandan fazla olan yanları olmalıdır

Örneğin ölümsüzdürler,korkunç güçleri vardır

Ama zaman zaman insana ait olan özelliklerini göstermekten kendilerini alamazlar

Kıskanırlar,aşık olurlar,bazen de Zeus’un yaptığı gibi ölümlü kadınlarla sevişirler

*
Mitler,insanın ve içinde yaşadığı dünyanın niçin böyle olduğunu açıklarlar

Ancak işlevleri bu kadarla kalmaz

İnsanlar yaşamları boyunca birçok olaylar karşısında umutsuz halde kalırlar,diğer insanlarla giriştikleri mücadelelerde galip gelirler veya mağlup olurlar,doğum ve ölüm zaten herkesin bildiği olgulardır

Buna uygun olarak hemen hemen her ruhsal durum ve her soruyu yanıtlayacak bir mit vardır

Mitler dış dünyaya ait gerçeklerle insanların düşlerine ait umut,istek ve korkuları arasında bir köGoogle Page Rankingü kurmuşlardı

KAYNAK:
The Joy of Knowledge Encyclopaedia

08-16-2012	#38
Prof. Dr. Sinsi	Mitoloji Ve Mitolojik Efsaneler - Mitoloji Ve Mitolojik Efsaneler Hakkında... Mitoloji Ve Mitolojik Efsaneler İnsanlar evrende kendi yerlerini,yaşadıkları toplumun yapısını,kendileri ile algıladıkları dünya arasındaki ilişkileri ve doğal olayların anlamını sürekli sorgulamışlardırBu konular için yaptıkları bazı açıklamalar masal veya gelenekler içinde değerlendirilmiştirBunların hepsi Mit’leri oluştururYaşamakta olduğumuz bu dönemde bilimsel olarak kanıtlanmış gerçeklerin yanısıra kanıtı olmayan inanç ve düşünceler de vardırBu ikisi arasında kesin bir ayrım yapma bugünkü dünyamızda başvurulan bir yöntemdirBugün için bir düş ürünü olarak nitelediğimiz mit’ler bir zamanlar insanların yaşamlarını yönlendiren olgulardı * Mit’lere dünyanın her yerinde rastlanmıştırÇok çeşitli olmalarına rağmen aralarında bir takım ortak noktalar bulunurBöyle benzerliklerin oluşu çok normaldirZira insanlar her yerde aynı sorunlarla karşılaşmışlar ve aynı soruları sormuşlardıGeçmiş dönemlerde bilimin henüz emekleme süreci bile başlamamışken,herkesin kendisinin ne olduğunu sorgulaması,doğanın niye acımasız davrandığını merak etmesi ve olayların nedenleri ile sonuçları arasındaki ilişkileri öğrenmek istemeleri her yerde aynıydı * Bugünden geriye doğru baktığımızda mitlerle o dönemlere ait dinler arasında ortak yanlar görürüzHer ikisi de nedenleri ve gerekçeleri içerir,yani her ikisi de evrenle ilgili olayların hem nasıl olduğunu hem de niçin böyle olduğunu açıklarlarAncak mitler dinlere oranla insanlara yaşantılarının doğru yönünü göstermeye daha az yer verirlerMitler kendi yapıları içinde ahlak dersi bulundururlar ama amaçları bunu insanlara kabul ettirmek değildirMitler,evrendeki varlıkların sayısız olan özellikleriyle olduğu gibi insanların doğal yaşantılarıyla ilgili öykülerdirDoğaüstü olaylar ise bu öykülerin vazgeçilmez bölümleridir * Mitolojilerin geçerli olduğu dönemlerde yaşayan birisine göre doğrudan doğruya algıladığı dünya,biricik dünya değildirOna göre bir doğum olayı fiziksel bir süreçtirBunu bilirAma bu doğum olayını aynı zamanda doğaüstü bir olay olarak ta kabul edecektirÖrneğin bu doğum olayını yeniden doğuş veya yeniden dünyaya dönüş olarak düşünecektirBöyle mitolojik dünya görüşlerinin yıkılması elbette bilimin ilerlemesi ile mümkün olmuşturAncak bilgilerin elde edilmesi,bu bilgilerin mantıksal düşünüş sürecini başlatması ve bütün bunların topluma yayılması uzun zaman alırBu süreç içinde mitlerin varlığını devam ettirmesi normaldirBilimi işin içine katmadan her olayda karşılaştırmalar yapmak,bu olaylar arasında benzerlikler bulmak mümkündürMitler de aynı yöntemi uyguluyorduDoğadaki anlaşılmaz olayları, herkesin bildiği ve anlaşılması daha kolay olan olaylarla karşılaştırıyor ve arasında paralellik kuruyordu * Herhangi bir yerde yanan ateş ısı ve enerji verirGüneş te ısı ve enerji verirŞu halde ateş ve Güneş’in ortak özellikleri vardırDiğer taraftan altın hem parlaktır hem de rengi Güneş’e benzerAltın aynı zamanda tıpkı Güneş gibi paslanmaz ve eskimezO da Güneş gibi ölümsüzlüğü simgelerBöylece ortak olan fiziksel özelliklerden,simgesel eşitlikler elde edilirArtık bir şey ötekinin niteliklerini almıştır Yumurta, yaşamı ortaya çıkarırDünya yaşam olduğuna göre bir yumurtadan yaratılmıştırBu görüş oldukça yaygındıBirçok mitolojide yumurta,dünyanın simgesi olarak kullanılırEski Mısır’a ait yaratılış mitlerinden biri,Memfis’li Ptah’ın dünyayı bir çömlekçi tekerleği üzerinde yumurta biçiminde yaratmasıdır * Eski dönemlerdeki insanlar doğa olayları karşısında oldukça korkulu günler yaşıyorlardıGünlük yaşamı etkileyen bu tip olaylar onlar için olağanüstü nitelik kazanırdıBu nedenle garip yaratıklar insanın çevresindeki güçlerin ona verdiği korku yüzünden mitlerde önemli rol oynadılarAğzından ateş üfleyen canavar Khimaira,içinde yaşadığı volkanların gücüdürMitlerde adı geçen yaratıklar ve meydana gelen olaylar,gerçek olaylara benzetilmiştirÖrneğin Herakles’in bataklık canavarı Hydra ile mücadelesi,eski bir kralın bataklıkları kurutuşunu yansıtıyor olabilirBelki de yarı at yarı insan olan Kentuarlar bir bölgenin çok ünlü binicilerini simgeliyordu Çok rastlanan bir örnek te kendi kuyruğunu yiyen yılan mitolojisidirKendi kuyruğunu yiyen yılan,evrende her şeyin çevrimsel yapısını gösteren bir çemberdirEski dönemlerden kalan bir belgeye göre,Japonya’da kuyruğunu yiyen yılan yeraltında kımıldadıkça deprem olmaktadır * Yeryüzündeki dağlar,eski dönemlerin insanı için ulaşılmaz yerlerdirAynı zamanda heybetli ve korkutucu görünüşleri vardırElbette Yunan tanrılarının yeri Olympos dağı olacaktırGök gürlemesi ve yıldırım tanrıların öfkesidir,Zeus kızmış olmalıdırYunanlılar mitlerinde insan biçiminde tanrılar yaratmışlardıİnsanlar, kendilerine özgü olan güzellik,öfke ve sevgi gibi özelliklerini ölçüyü aşırı hale getirerek kendi biçimlerindeki tanrılara yansıttılarHermes tanrıların habercisi,Apollon müziğin koruyucusu,Demeter bereketin tanrısıydıTanrılar biçim ve özellik olarak insana benzerler ama ne de olsa tanrıdırlar,onun için insandan fazla olan yanları olmalıdırÖrneğin ölümsüzdürler,korkunç güçleri vardırAma zaman zaman insana ait olan özelliklerini göstermekten kendilerini alamazlarKıskanırlar,aşık olurlar,bazen de Zeus’un yaptığı gibi ölümlü kadınlarla sevişirler * Mitler,insanın ve içinde yaşadığı dünyanın niçin böyle olduğunu açıklarlarAncak işlevleri bu kadarla kalmazİnsanlar yaşamları boyunca birçok olaylar karşısında umutsuz halde kalırlar,diğer insanlarla giriştikleri mücadelelerde galip gelirler veya mağlup olurlar,doğum ve ölüm zaten herkesin bildiği olgulardırBuna uygun olarak hemen hemen her ruhsal durum ve her soruyu yanıtlayacak bir mit vardırMitler dış dünyaya ait gerçeklerle insanların düşlerine ait umut,istek ve korkuları arasında bir köGoogle Page Rankingü kurmuşlardı KAYNAK: The Joy of Knowledge Encyclopaedia