Türkiye’Nin Nükleer Tarihçesi / Türkiye’Nin Nükleer Tarihçesi Hakkında Bilgiler

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-16-2012

Türkiye’nin nükleer tarihçesi

Türkiye yaklaşık 50 senedir nükleer teknolojinin ülkeye getirilmesi ve faydalanılması konusunda hem bilimsel ve teknik

hem de politik sahada çalışmalar yapıyor

Nükleer santral

enerji kaynaklarına alternatif oluşturması

yakıt maliyetlerinin düşüklüğü

dışa bağımlılığın azaltılması ve çevre kirliliği açısından en temiz enerji elde etme yöntemi olması nedeniyle tercih ediliyor

NTV-MSNBC - Nükleer

radyasyon

santral

Türkiye bu kavramlarla Çernobil ile tanıştı

çay içen bakan görüntüsü uzun süre hafızalardan silinmedi

Aslında Türkiye’nin nükleer macerası dünyayla aynı dönemde yeşermişti yani 1960’larda

Başlangıçdan itibaren eğitim ve insan güçü geliştirme

araştırma yapılacak merkez ve laboratuarlar kurulması

çalışmaları koordine edecek yasal ve mevzuat çalışmaları

çeşitli üretim ve uygulamalar ile enerji üretimine dönük ihale çalışmaları gibi çok yönlü olarak yürütülen çalışmalarla günümüze gelindi

Dünya enerji üretiminde yeni yollar ararken nükleer enerji birçok ülke için en iyi alternatif olarak belirmişti ve nükleer santral inşaatları başlamıştı

1955 yılında ’Atom Enerjisinin Barışçıl Amaçlarla Kullanılması’ amacıyla toplanan 1

Cenevre Konferansından sonra

Türkiye’de 1956 yılında Başbakanlığa bağlı bir “Atom Enerjisi Komisyonu” kuruldu

Türkiye 1957’de Birleşmiş Milletlerin bir kuruluşu olan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA)’nın üyesi oldu

Türkiye’de ilk nükleer çalışma ve araştırmalar ise 1962’de İstanbul’da Küçükçekmece gölü kıyısında kurulan 1 MW’lık TR-1 araştırma reaktörüyle başladı

(1980’ler de bu reaktörün gücü 5 MW’a çıkarıldı (TR-2)

1962 yılında Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezince 1 MW gücünde TR-1 adında ’Havuz’ tipi bir deney reaktörü işletmeye alındı ama elektrik üretimi amacıyla kurulması tasarlanan nükleer santrallerle ilgili ilk etütler 1967-1970 yılları arasında yapıldı

1970 yılında Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) kuruldu ve TEK’e bağlı olarak kurulan Nükleer Enerji Dairesi 1972 yılı başında çalışmaya başladı

NERELERDE YAPILMASI PLANLANIYOR?
1970’li yılların başlarında

nükleer santral sahası için fizibilite ve yer araştırmaları gerçekleştirildi

Bu çalışmalar kapsamında

nükleer santralın maliyet/fayda açısından kurulabileceği en uygun yerler olarak; Mersin-Akkuyu

Sinop-İnceburun

ve Kırklareli-İğneada sahaları belirlendi

Akkuyu Sahası için TEK tarafından saha lisans çalışmaları gerçekleştirilmiş ve yapılan yer etütlerine ve araştırmalarına dayanarak

Akkuyu için "Yer Raporu" hazırlandı

Bu rapor

lisanslama otoritesi olan Başbakanlık Atom Enerjisi Komisyonu’na sunuldu

Lisanslama otoritesi

1976 yılında Akkuyu Sahası için "yer lisansı" verildi

Türkiye

Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması olan NPT’yi 1980 yılında imzalayıp onaylayarak nükleer silah imal etmeyeceğini ve bunların yayılmasına da aracı olmayacağını taahhüt etti

Eylül 1984’de

Başbakan Turgut Özal’ın

"nükleer santralların imalatçı firmalarla oluşturulacak bir ortaklık vasıtasıyla kurulması

15 yıl süreyle işletilmesi ve tüm borçların enerji satışlarıyla geri ödenmesinden sonra devredilmesi" tarzında yaptığı öneri

nükleer santral projesine önemli bir boyut kazandırdı

ÇERNOBİL’DEN SONRA
Türkiye 1984 yılında OECD Nükleer Enerji Ajansı (NEA)’ya üye olan Türkiye’de 1986’da meydana gelen Çernobil nükleer santral kazasının yarattığı olumsuz ortam dolayısıyla nükleer santrallerle ilgili çalışmalar askıya alındı

1988 yılında TEK Nükleer Santraller Dairesi Başkanlığı kapatıldı

1990’ların sonuna doğru elektrik enerjisi üretmek üzere Nükleer güç santralı yapımı için çalışmalar hız kazandı

Ekim 1992’de TEK

dünyadaki belli başlı nükleer santral imalatçısı firmalara bir mektup yazarak

2002 yılında devreye girecek şekilde

1000 MW gücünde bir veya iki üniteli nükleer santralın Türkiye’de anahtar teslim veya Yap-İşlet-Devret olarak kurulması için teknik ve mali konularda bilgi istedi

Ocak-1993 tarihinde

Akkuyu Nükleer Santralı Projesi Resmi Gazete’de yayınlanarak tekrar yatırım programına alındı

2002 yılı sonlarında

Başbakanlığa bağlı lisanslama otoritesi olarak görev yapmakta olan Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK)

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlandı

Kasım 2004 tarihinde

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TAEK

inşasına 2007 yılında başlanacak

toplam 5000 MWe’lik üç nükleer reaktör yapılacağını açıkladı

2006 Nisan ayında

Türkiye’nin ilk nükleer santralı sahası olarak Sinop’un seçildiği açıklandı

18 Mart 2008 tarihinde Nükleer Güç Santrallerinin Kurulmasına yönelik Enerji Bakanlığı tarafından hazırlanan yönetmelik Resmi Gazete’de yürürlüğe girdi

SON İHALE DE SONUÇSUZ KALDI
İlk nükleer santral yapılması için bugüne kadar dört kez ihalaye çıkıldı

Geçen yıl yapılan son ihale de iptal edildi

Hükümet 3-4 ay içinde yeni bir ihaleye çıkmayı planlıyor

08-16-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	Türkiye’Nin Nükleer Tarihçesi / Türkiye’Nin Nükleer Tarihçesi Hakkında Bilgiler Türkiye’nin nükleer tarihçesi Türkiye yaklaşık 50 senedir nükleer teknolojinin ülkeye getirilmesi ve faydalanılması konusunda hem bilimsel ve teknik hem de politik sahada çalışmalar yapıyor Nükleer santral enerji kaynaklarına alternatif oluşturması yakıt maliyetlerinin düşüklüğü dışa bağımlılığın azaltılması ve çevre kirliliği açısından en temiz enerji elde etme yöntemi olması nedeniyle tercih ediliyorNTV-MSNBC - Nükleer radyasyon santral Türkiye bu kavramlarla Çernobil ile tanıştı çay içen bakan görüntüsü uzun süre hafızalardan silinmedi Aslında Türkiye’nin nükleer macerası dünyayla aynı dönemde yeşermişti yani 1960’larda Başlangıçdan itibaren eğitim ve insan güçü geliştirme araştırma yapılacak merkez ve laboratuarlar kurulması çalışmaları koordine edecek yasal ve mevzuat çalışmaları çeşitli üretim ve uygulamalar ile enerji üretimine dönük ihale çalışmaları gibi çok yönlü olarak yürütülen çalışmalarla günümüze gelindi Dünya enerji üretiminde yeni yollar ararken nükleer enerji birçok ülke için en iyi alternatif olarak belirmişti ve nükleer santral inşaatları başlamıştı 1955 yılında ’Atom Enerjisinin Barışçıl Amaçlarla Kullanılması’ amacıyla toplanan 1Cenevre Konferansından sonra Türkiye’de 1956 yılında Başbakanlığa bağlı bir “Atom Enerjisi Komisyonu” kuruldu Türkiye 1957’de Birleşmiş Milletlerin bir kuruluşu olan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA)’nın üyesi oldu Türkiye’de ilk nükleer çalışma ve araştırmalar ise 1962’de İstanbul’da Küçükçekmece gölü kıyısında kurulan 1 MW’lık TR-1 araştırma reaktörüyle başladı (1980’ler de bu reaktörün gücü 5 MW’a çıkarıldı (TR-2) 1962 yılında Çekmece Nükleer Araştırma ve Eğitim Merkezince 1 MW gücünde TR-1 adında ’Havuz’ tipi bir deney reaktörü işletmeye alındı ama elektrik üretimi amacıyla kurulması tasarlanan nükleer santrallerle ilgili ilk etütler 1967-1970 yılları arasında yapıldı 1970 yılında Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) kuruldu ve TEK’e bağlı olarak kurulan Nükleer Enerji Dairesi 1972 yılı başında çalışmaya başladı NERELERDE YAPILMASI PLANLANIYOR? 1970’li yılların başlarında nükleer santral sahası için fizibilite ve yer araştırmaları gerçekleştirildi Bu çalışmalar kapsamında nükleer santralın maliyet/fayda açısından kurulabileceği en uygun yerler olarak; Mersin-Akkuyu Sinop-İnceburun ve Kırklareli-İğneada sahaları belirlendi Akkuyu Sahası için TEK tarafından saha lisans çalışmaları gerçekleştirilmiş ve yapılan yer etütlerine ve araştırmalarına dayanarak Akkuyu için "Yer Raporu" hazırlandı Bu rapor lisanslama otoritesi olan Başbakanlık Atom Enerjisi Komisyonu’na sunuldu Lisanslama otoritesi 1976 yılında Akkuyu Sahası için "yer lisansı" verildi Türkiye Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması olan NPT’yi 1980 yılında imzalayıp onaylayarak nükleer silah imal etmeyeceğini ve bunların yayılmasına da aracı olmayacağını taahhüt etti Eylül 1984’de Başbakan Turgut Özal’ın "nükleer santralların imalatçı firmalarla oluşturulacak bir ortaklık vasıtasıyla kurulması 15 yıl süreyle işletilmesi ve tüm borçların enerji satışlarıyla geri ödenmesinden sonra devredilmesi" tarzında yaptığı öneri nükleer santral projesine önemli bir boyut kazandırdı ÇERNOBİL’DEN SONRA Türkiye 1984 yılında OECD Nükleer Enerji Ajansı (NEA)’ya üye olan Türkiye’de 1986’da meydana gelen Çernobil nükleer santral kazasının yarattığı olumsuz ortam dolayısıyla nükleer santrallerle ilgili çalışmalar askıya alındı 1988 yılında TEK Nükleer Santraller Dairesi Başkanlığı kapatıldı 1990’ların sonuna doğru elektrik enerjisi üretmek üzere Nükleer güç santralı yapımı için çalışmalar hız kazandı Ekim 1992’de TEK dünyadaki belli başlı nükleer santral imalatçısı firmalara bir mektup yazarak 2002 yılında devreye girecek şekilde 1000 MW gücünde bir veya iki üniteli nükleer santralın Türkiye’de anahtar teslim veya Yap-İşlet-Devret olarak kurulması için teknik ve mali konularda bilgi istedi Ocak-1993 tarihinde Akkuyu Nükleer Santralı Projesi Resmi Gazete’de yayınlanarak tekrar yatırım programına alındı 2002 yılı sonlarında Başbakanlığa bağlı lisanslama otoritesi olarak görev yapmakta olan Türkiye Atom Enerjisi Kurumu (TAEK) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığına bağlandı Kasım 2004 tarihinde Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TAEK inşasına 2007 yılında başlanacak toplam 5000 MWe’lik üç nükleer reaktör yapılacağını açıkladı 2006 Nisan ayında Türkiye’nin ilk nükleer santralı sahası olarak Sinop’un seçildiği açıklandı 18 Mart 2008 tarihinde Nükleer Güç Santrallerinin Kurulmasına yönelik Enerji Bakanlığı tarafından hazırlanan yönetmelik Resmi Gazete’de yürürlüğe girdi SON İHALE DE SONUÇSUZ KALDI İlk nükleer santral yapılması için bugüne kadar dört kez ihalaye çıkıldı Geçen yıl yapılan son ihale de iptal edildi Hükümet 3-4 ay içinde yeni bir ihaleye çıkmayı planlıyor