1923-1938 Yılları Arasındaki Ekonomik Gelişmeler/Cumhuriyet Tarihi /Kalkınma Planlrı

**Prof. Dr. Sinsi** · 08-16-2012

1923-1938 yılları arasındaki Ekonomik Gelişmeler
Cumhuriyet tarihi
Kalkınma planları

İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923)

Kongre İzmir'de işçi çiftçi tüccar ve sanayici kesiminden oluşan toplam 1135 temsilcinin katılması ile 17 Şubat 1923'te toplandı

İzmir İktisat Kongresi'nin toplanma amacı :

1

Ekonomik kalkınma için ortak hedeflerin saptanması

2

Ekonomik hedeflere ulşmak için gerekli yöntem ve kaynakların saptanması

3

Yeni Türkiye Devleti'nin ekonomik programının saptanması

4

Siyasi bağımsızlık için şart olan ekonomik bağımsızlığın nasıl sağlanacağının belirlenmesi

Kongre sonunda alınan kararlar "Misak-ı İktisadi" olarak adlandırıldı

Misak-ı İktisadi Kararları

1

Öncelikle ham maddesi yurt içinde yetişen ve yetiştirilebilen sanayi dalları kurulacak

2

Kısa sürede küçük işletme ve el tezgahlarından büyük işletmelere geçilecek

3

Özel sektörün kuramadığı işletmeleri devlet kuracak

4

Özel teşebbüse kredi sağlanacak bir banka kurulacak

5

Dış rekabete dayanabilmek için sanayi bir bütün halinde kurulacak

6

Yabancıların kurduğu tekellerden kaçınılacak

7

Demiryolu inşaatı programa bağlanacak

8

İşçi haklarını korumak amacıyla kişilere sendika kurma hakkı tanınacak

9

Vergi ve toprak reformu yapılacak

1923 - 1933 Yılları Arasındaki Ekonomik Gelişmeler

26 Ağustos 1924'te Türkiye İş Bankası kuruldu

19 Nisan 1925'te Türkiye Sanayi ve Maden Bankası kuruldu

1 Temmuz 1926'da Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi

28 Mayıs 1926'da TBMM tarafından Teşvik- Sanayi Kanunu kabul edildi

1928 yılında İktisat Bakanlığı kuruldu

1926 yılında İstatistik Genel Müdürlüğü kuruldu

Osmanlı Devleti'nden kalma demiryolları yabancılardan satın alınarak yeni demiryolları yapıldı

17 Şubat 1925'te Aşar vergisi kaldırıldı

UYARI : İzmir İktisat Kongresi'nde alınan kararlar gereği 1926 yılında özel sektöre yönelik Teşvik-i Sanayi Kanunu (Sanayiyi Özendirme Yasası) kabul edildi Fakat özel sektörün sermayesi ve gerekli kadrosu hazır olmadığından bu yasa başarılı olamadı

1933 - 1938 Yılları Arasındaki Ekonomik Gelişmeler

1933 - 1938 yılları arasında İzmir İktisat Kongresi'nde alınan Misak-ı İktisadi kararlarının temel amacı olan özel girişimciyi sanayi alanına çekmek mümkün olmadı

1926 yılında çıkartılan Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun başarılı olamaması üzerine sanayileşmenin devlet eliyle yürütülmesine karar verildi

1933 yılında Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı hazırlandı

Bu dönemde Sümerbank önderliğinde büyük bir dokuma sanayi kuruldu

1936 yılında İkinci Beş yıllık Sanayi planı hazırlandı

Bu dönemde; madencilik elektrik santralleri gıda kimya deniz ulaşımı makina sanayi deri sanayi gibi alanlarda birtakım planlar yapıldı

1935'te Maden Tetkik Arama Enstitüsü kuruldu

1937'de Etibank önderliğinde Türkiye'nin ilk demir çelik fabrikası Karabük'te açıldı

1938'de başlayan İkinci Dünya Savaşı nedeniyle İkinci Beş Yıllık Sanayi planı tamamlanamadı

08-16-2012	#1
Prof. Dr. Sinsi	1923-1938 Yılları Arasındaki Ekonomik Gelişmeler/Cumhuriyet Tarihi /Kalkınma Planlrı 1923-1938 yılları arasındaki Ekonomik Gelişmeler Cumhuriyet tarihi Kalkınma planları İzmir İktisat Kongresi (17 Şubat 1923) Kongre İzmir'de işçi çiftçi tüccar ve sanayici kesiminden oluşan toplam 1135 temsilcinin katılması ile 17 Şubat 1923'te toplandı İzmir İktisat Kongresi'nin toplanma amacı : 1 Ekonomik kalkınma için ortak hedeflerin saptanması 2 Ekonomik hedeflere ulşmak için gerekli yöntem ve kaynakların saptanması 3 Yeni Türkiye Devleti'nin ekonomik programının saptanması 4 Siyasi bağımsızlık için şart olan ekonomik bağımsızlığın nasıl sağlanacağının belirlenmesi Kongre sonunda alınan kararlar "Misak-ı İktisadi" olarak adlandırıldı Misak-ı İktisadi Kararları 1 Öncelikle ham maddesi yurt içinde yetişen ve yetiştirilebilen sanayi dalları kurulacak 2 Kısa sürede küçük işletme ve el tezgahlarından büyük işletmelere geçilecek 3 Özel sektörün kuramadığı işletmeleri devlet kuracak 4 Özel teşebbüse kredi sağlanacak bir banka kurulacak 5 Dış rekabete dayanabilmek için sanayi bir bütün halinde kurulacak 6 Yabancıların kurduğu tekellerden kaçınılacak 7 Demiryolu inşaatı programa bağlanacak 8 İşçi haklarını korumak amacıyla kişilere sendika kurma hakkı tanınacak 9 Vergi ve toprak reformu yapılacak 1923 - 1933 Yılları Arasındaki Ekonomik Gelişmeler 26 Ağustos 1924'te Türkiye İş Bankası kuruldu 19 Nisan 1925'te Türkiye Sanayi ve Maden Bankası kuruldu 1 Temmuz 1926'da Kabotaj Kanunu yürürlüğe girdi 28 Mayıs 1926'da TBMM tarafından Teşvik- Sanayi Kanunu kabul edildi 1928 yılında İktisat Bakanlığı kuruldu 1926 yılında İstatistik Genel Müdürlüğü kuruldu Osmanlı Devleti'nden kalma demiryolları yabancılardan satın alınarak yeni demiryolları yapıldı 17 Şubat 1925'te Aşar vergisi kaldırıldı UYARI : İzmir İktisat Kongresi'nde alınan kararlar gereği 1926 yılında özel sektöre yönelik Teşvik-i Sanayi Kanunu (Sanayiyi Özendirme Yasası) kabul edildi Fakat özel sektörün sermayesi ve gerekli kadrosu hazır olmadığından bu yasa başarılı olamadı *1933 - 1938 Yılları Arasındaki Ekonomik Gelişmeler* 1933 - 1938 yılları arasında İzmir İktisat Kongresi'nde alınan Misak-ı İktisadi kararlarının temel amacı olan özel girişimciyi sanayi alanına çekmek mümkün olmadı 1926 yılında çıkartılan Teşvik-i Sanayi Kanunu'nun başarılı olamaması üzerine sanayileşmenin devlet eliyle yürütülmesine karar verildi 1933 yılında Birinci Beş Yıllık Sanayi Planı hazırlandı Bu dönemde Sümerbank önderliğinde büyük bir dokuma sanayi kuruldu 1936 yılında İkinci Beş yıllık Sanayi planı hazırlandı Bu dönemde; madencilik elektrik santralleri gıda kimya deniz ulaşımı makina sanayi deri sanayi gibi alanlarda birtakım planlar yapıldı 1935'te Maden Tetkik Arama Enstitüsü kuruldu 1937'de Etibank önderliğinde Türkiye'nin ilk demir çelik fabrikası Karabük'te açıldı 1938'de başlayan İkinci Dünya Savaşı nedeniyle İkinci Beş Yıllık Sanayi planı tamamlanamadı